رابطه تاریک ویتامین «آفتاب» و کووید-19
مکملهای ویتامین D ممکن است فایدهای برای کووید-19 نداشته باشد
ویتامین D در برابر کووید-19 حرفی برای گفتن دارد یا نه؟ سوالی که هنوز با وجود آزمایشهای بسیار جواب قطعیاش نامعلوم است. در حالی که مطالعاتی میگفت سطح پایین ویتامین D ممکن است خطر ابتلا به ویروس کرونا را بالا ببرد، تحقیقات جدید میگوید شواهدی درباره ارتباط مستقیم بین کمبود ویتامین D و کووید-19 وجود ندارد!
فرشته کیانی- شهروندآنلاین: این ایده که مکملهای ویتامین D ممکن است خطر و شدت کووید-19 را کاهش دهد، وسوسهانگیز و اغواکننده است؛ این راهحلی ساده و دلپسند برای مسألهای بسیار پیچیده و کُشنده است، اما تجزیهوتحلیل جامعِ دادههای بزرگ اروپایی نشان میدهد اشتیاق به ویتامین «آفتاب» ممکن است بیحاصل باشد!
دو مطالعه در حال بررسی که بر رابطه بین سطح ویتامین D و کووید-19 متمرکزند، به یک نتیجه رسیدند: شواهدی درباره ارتباط مستقیم بین کمبود ویتامین D و کووید-19 وجود ندارد!
گروهی از محققان بانک دادهای از صدها هزار شرکتکننده که بیشتر سفیدپوست بودند، استخراج کردند تا بفهمند آیا دادن ویتامین D به آنها میتواند احتمال بروز کووید-19 علامتدار یا شدید را کاهش دهد.
محققان سوابق افرادی را با نشانههای ژنتیکی خاص بررسی کردند که آنها را مستعد کمبود ویتامین D میکند، چیزی که تحت تأثیر عواملی مانند سن و سایر بیماریهای زمینهای قرار نمیگیرد. آنها هیچ مدرکی برای این ایده که مکملها در برابر کووید-19 محافظت میکنند، پیدا نکردند.
دو مطالعه در حال بررسی که بر رابطه بین سطح ویتامین D و کووید-19 متمرکزند، به یک نتیجه رسیدند: شواهدی درباره ارتباط مستقیم بین کمبود ویتامین D و کووید-19 وجود ندارد!
مطالعه دیگری شیوع کمبود ویتامین D را با دادههای بیماری کووید-19، بهبود و مرگومیر بر اثر آن در 24 کشور اروپایی مقایسه کرد.
دکتر مایکل چورداکیس، محقق ارشد این مطالعه، از دانشگاه ارسطو در یونان گفت این تجزیهوتحلیل محدودیتهای روششناختی مطالعات قبلی را که فقط از دادههای اخیر در مورد ویتامین D استفاده میکرد، نداشت و فقط شامل زیرمجموعههای جمعیت -به عنوان مثال، افرادی که در خانههای سالمندان اقامت دارند- نبود.
او گفت: «درباره فواید ویتامین D خیلی گفته میشود. ویتامین D به دلایل بسیاری تحسین شده است، با اینکه دادههای بسیار محدودی درباره آن داریم.»
او تأکید کرد این مطالعه از نظر روششناختی کامل و پیشرفته بود و دادهها هیچ ارتباط معناداری بین ویتامین D و بیماری کووید-19، بهبود یا مرگومیر ناشی از آن نشان نداد.
رابطه تاریک علت و معلولی!
کسانی که بهطور سنتی کمبود ویتامین D دارند -افراد مسن و اقلیتهای قومی- همان گروههایی هستند که بهطور نامتناسبی تحت تأثیر کووید-19قرار گرفتهاند.
قرنطینه طولانیمدت و تدابیر محافظت از جمعیت باعث افزایش زمان سپریشده در فضای بسته و دور از نور خورشید نیز شده است و بهطور کلی، ویتامین D در کمک به پاسخ ایمنی بدن در برابر بیماریهای تنفسی نقش داشته است، بنابراین مکملها راه چارهای بدیهی و کارا به نظر میرسند.
اما شواهد موجود در مورد کووید-19 تاکنون -اگرچه برخی از آنها مثبت است- تصادفی و به نظر درست، اما ثابت نشده است. برخی محققان معتقدند این شواهد آنقدر قوی نیست که بتوان از سیاست دادن مکملها به کل جمعیت طرفداری کرد؛ بهخصوص با توجه به تأثیری که ممکن است بر رفتار فردی داشته باشد، همچنین وجود احتمال بروز عوارض جانبیِ جسمی ناشی از مصرف بیش از اندازه.
در بررسیای که اخیرا انجام شد، موسسه ملی تعالی سلامت و مراقبتهای بهداشتی (Nice) تصدیق کرد هنوز شواهدی برای مکمل ویتامین D و پیشگیری یا درمان کووید-19 وجود ندارد و تحقیقات بیشتری لازم است.
دکتر برنت ریچاردز، دانشمند بالینی از دانشگاه مکگیل کانادا و متمرکز بر غدد درونریز، اپیدمیولوژی و آمار زیستی که یکی از نویسندگان این مطالعه ژنتیکی است، گفت: «ما دانشمند هستیم؛ به دادهها اعتقاد داریم. فکر میکنیم اطلاعات امروز حاکی از آن است که ویتامین D در برابر پیامدهای کووید-19 محافظت نمیکند. هر دادهای که خلاف آن را ثابت کند با خوشحالی قبول کنیم و پذیرای آن هستیم.»
آدریان مارتینو، استاد بیماریهای تنفسی و مصونیت در دانشگاه کوئین مری لندن، که این قبیل مطالعات را هدایت میکند، درباره ویتامین آفتاب و کووید-19 گفت: «آنچه اکنون واقعا از آن بیبهره هستیم، آزمایشی قطعی است که رابطه علت و معلولی را نشان دهد.»
او ادامه داد: «اما مهم است که به یاد داشته باشیم عموم مردم با ویتامینها آشنایی و به آن اعتماد دارند، آن هم در سطح بالا که در انواع دیگر داروها مشاهده نمیکنیم. بنابراین، مردم بسیار مایلند که این راهحل، راهحلی مبتنی بر ویتامین باشد و گاهی اوقات اینطور نیست.»
اخیرا تحقیق دانشمندان دانشگاه بارسلونا حاکی از این بود که تجویز ویتامین D با دوز بالا برای بیماران مبتلا به کرونا هنگامی که در بیمارستان بستری میشوند، میتواند تا میزان حیرتآور 60 درصد مرگ را کاهش دهد که باعث شد دیوید دیویس، وزیر سابق Brexit و نماینده مجلس بخواهد این درمان در بیمارستانها انجام شود.
اما برخی از دانشمندان اشاره کردند در حالی که دادهها به عنوان آزمایش تصادفی مکمل ویتامین D ارایه شده است، به نظر میرسد افراد تصادفی نبودهاند، بخشهای بیمارستان هم. سرانجام، این مطالعه -که بررسی نشده بود- از سرور نشریه پزشکی لنست (The Lancet) به دلیل نگرانیهایی که به وجود آمد، حذف شد.
در همین حال آزمایشهای کنترلشده تصادفی برای پاسخ قطعی به اینکه آیا وضعیت ویتامین D نقش مستقیمی در بیماری کووید-19 و پیامدهای آن دارد یا نه، ادامه دارد.
آدریان مارتینو، استاد بیماریهای تنفسی و مصونیت در دانشگاه کوئین مری لندن، که این قبیل مطالعات را هدایت میکند، گفت: «آنچه اکنون واقعا از آن بیبهره هستیم، آزمایشی قطعی است که رابطه علت و معلولی را نشان دهد.»
او افزود: «شما نمیتوانید شواهد تصادفی و به نظر درست اما اثباتنشده را رد کنید، اما این بالاترین سطح شواهد نیست. فکر میکنم اینجا پرسشی فلسفی وجود دارد؛ اگر درمان، راهکار و چارهای دارید که احتمالا کارایی دارد و کاملا بیخطر است، چرا آن را اجرا نکنید، وقتی که منتظرید با توجه به شرایط اضطراری بهداشت عمومی آن را کشف کنید و بفهمید.»
ضد و نقیضها درباره ویتامین D و تأثیر آن بر کووید-19 پابرجاست
در حالی که بعضی تحقیقات نشان میدهد سطح ویتامین D بدن بر کووید-19، آنفلوآنزا و دیگر بیماریهای تنفسی کماثر یا بیاثر است، مطالعاتی دیگر میگوید سطح پایین ویتامینD که بدن ما در واکنش به نور شدید خورشید تولید میکند، ممکن است خطر ابتلا به ویروس کرونا را بالا ببرد یا فرد بیشتر تحتتأثیر بیماری قرار بگیرد و علائم او شدت یابد.
پیش از این گاردین گزارش داده بود که دانشمندان در انگلستان دست به دامان وزرا شدهاند تا ویتامین D را به غذاهای رایج مانند نان و شیر برای مبارزه با کووید-19 بیفزایند.
دکتر گرت دیویس، محقق فیزیک پزشکی گفته بود نیمی از جمعیت انگلیس کمبود ویتامین D دارند و راهکارهای دولت مبنی بر اینکه مردم باید از مکملها استفاده کنند، بیفایده است: «از نظر من واضح است که ویتامین D نه تنها میتواند از شدت بیماری بکاهد بلکه بدن را در برابر بیماری عفونی نیز محافظت میکند.»
او افزوده بود: «غنیسازی مواد غذایی به برنامهریزی دقیق نیاز دارد تا بهطور موثر اجرا شود. انتخاب غذاهای مناسب برای غنیسازی باید با دقت انجام شود، اما واضح است که سیاست فعلی جواب نمیدهد؛ حداقل نیمی از مردم کمبود ویتامین D دارند!»
آدریان مارتینو هم که هدایت آزمایشی بالینی را برای بررسی اینکه آیا ویتامین D میتواند خطر کووید-19 یا شدت آن را کاهش دهد، بر عهده دارد، گفته بود: «دولت توصیه میکند کل مردم از مکملهای ویتامین D در ماههای زمستان استفاده کنند و کسانی که در گروههای پرخطر هستند این کار را در تمام طول سال انجام دهند، اما میدانیم بسیاری از مردم این کار را انجام نمیدهند. حتی من گاهی فراموش میکنم مکمل بخورم و با این مسأله زندگی میکنم و نفس میکشم. غنیکردن مواد غذایی راهی بسیار خوب برای رفع کمبود ویتامینهاست.»
محققان در اسپانیا دریافته بودند که 82درصد بیماران مبتلا به ویروس کرونا از میان 216 بیمار بستریشده در بیمارستان کمبود ویتامین D دارند.
با این حال، مرکز بهداشت عمومی انگلستان (PHE) و وزارت بهداشت و مراقبتهای اجتماعی درخواستهای 10 سال گذشته را برای غنیسازی مواد غذایی مانند شیر، نان و آب پرتقال که در فنلاند، سوئد، استرالیا، ایالات متحده و کانادا انجام میشود، رد کردند.
سال 2017، پروفسور لوییس لوی، رئیس بخش علوم تغذیه PHE (مرکز بهداشت عمومی انگلستان) در پاسخ به درخواستها برای غنیسازی مواد غذایی گفت به اندازه کافی شواهد در این زمینه که ویتامین D خطر بیماریهای تنفسی را کاهش میدهد، وجود نداشت.
منبع: گاردین