همچنان در مقطع حساس کنونی هستیم!
دفاع محمدمهدی عسگرپور از برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر در کلابهاوس
روایت دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر از اتفافات جاری در این رویداد سینمایی
پولاد امین، شهروندآنلاین: «بودن یا نبودن؟» این دوراهی بزرگ جشنواره جهانی فیلم فجر در تمام چهارده ماه اخیر؛ یعنی بعد از انتشار خبر شیوع ویروس کرونا در ایران است. دوراهی مهمی که البته منحصر به ما و جشنواره ما نبوده و بسیاری از فستیوالهای بزرگ دنیا را نیز به تصمیمات گاه متفاوت و حتی گاه متناقضی واداشته -که البته این تصمیمات و واکنشها با شرایط بیماری و وضعیت شیوع بیارتباط نبودهاند؛ به عبارت بهتر هر زمان که کرونا اوج گرفته، جشنوارههای بیشتری به سمت اتخاذ تصمیمات بستهتر و حتی تعطیلی کامل سوق یافتهاند. جشنواره کن مثال خوبی برای این نوع فستیوالهاست -که سال گذشته کاملا تعطیل شد و امسال هم فعلا صحبت از تعویق چند ماهه کرده است.
در این میان بعضی از فستیوالها نیز راههای دیگری را انتخاب کردهاند. در این زمینه میتوان فستیوالهای ونیز و برلین را مثال زد -که فستیوال ونیز در دوره گذشته خود به برگزاری توأمان جشنواره حضوری و مجازی روی آورد و فستیوال برلین نیز در هر دو دورهای که تقریبا با کرونا همزمان شد، تصمیم گرفت جشنواره را تقریبا به همان سیاق سابق پی بگیرد که سال گذشته در این کار موفق شد اما در دوره 2021 ناچار شد به برگزاری توأمان مجازی و حضوری روی آورد.
جشنواره جهانی فیلم فجر نیز با این تردیدها و دوراهیها روبهروست. این فستیوال که سال گذشته برگزار نشد، در ماههای اخیر با اعلام قطعی دبیر جدیدش محمدمهدی عسگرپور مبنی بر اینکه «جشنواره به هر طریق ممکن برگزار خواهد شد» خبرساز و جنجالی شده است. حواشی پرشماری که ریشه در خطرات موجود در مسیر برگزاری هر فستیوال و گردهمایی دیگری در دوران شیوع کرونا دارد.
در روزهای اخیر محمدمهدی عسگرپور، دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر، در یک گفتوگوی زنده در کلابهاوس به پرسشهای موجود درباره برگزاری جشنواره جهانی فجر پاسخ داده است. پاسخهایی که میتواند بسیاری از ابهامات موجود در مسیر برگزاری این جشنواره پرحاشیه را روشن کند.
ابهام کرونایی
محمدمهدی عسگرپور درباره چالشهای موجود در مسیر برگزاری جشنواره جهانی فجر میگوید: «از آنجا که جشنواره در سال گذشته برگزار نشد، بخشی از کارهایی که در سال گذشته انجام شده بود، موکول به امسال شد و بخشی از کارها هم به عنوان فعالیت جدید آغاز شده است. مهمترین بخش، بخش انتخاب فیلمها بود که از خرداد و تیر سال گذشته به صورت مداوم انجام شد. وضعیت کارها خوشبختانه خوب است و تنها نکته مبهم وضعیت برگزاری جشنواره است که با توجه به شرایط کرونا مثل همه رویدادهای سینمایی وضعیت روشنی نیست.»
مجازی یا فیزیکی؟
عسگرپور در ادامه سخنان خود گفت: «وقتی برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر در سال گذشته منتفی شد، هنوز جشنوارههای جهانی برگزار نشده بودند و تجربهای وجود نداشت که بخواهیم به آن استناد کنیم. وقتی کرونا آمد جشنواره برلین برگزار شده بود. جشنواره کن هم که نتوانست برگزار شود و تنها بخش بازار آن بهشکل مجازی برگزار شد. این همان ایدهای بود که ما پیشتر اعلام کرده بودیم. نه اینکه کشف ما باشد، بلکه راه دیگری وجود نداشت. هر رویداد دیگری با حضور تعداد زیادی میهمان، صورت دیگری نمیتوانست در آن مقطع داشته باشد.
اما اینکه جشنواره امسال به صورت حضوری یا مجازی برگزار خواهد شد؛ عسگرپور میگوید: «تقریبا تمام رویدادهای سینمایی که از شروع کرونا تا امروز برگزار شدهاند، نشدهاند یا نیمه برگزار شدهاند را رصد کردهایم. تعدادی برگزاری دوگانه داشتند که آخرین نمونه جشنواره برلین بود که به صورت مجازی روی سایت خودشان برگزار شد. استفاده از پلتفرمهای خارجی و بحث کپیرایت دو چالش اصلی ما برای برگزاری مجازی جشنواره هستند.»
به گفته عسگرپور در وضعیت کرونایی حال حاضر برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر اشکال مختلفی میتواند داشته باشد: «پلن اول این است که بخش بازار را به صورت مجازی و با استفاده از یک پلتفرم معتبر جهانی برگزار کنیم و بخش اکران فیلمها به صورت فیزیکی برگزار شود -که در این صورت حتی همین امروز هم دیر است و زمان زیادی برای تعیین و دعوت میهمانان نداریم. به هر حال جشنوارههای کن و برلین رویدادهایی هستند که اقتصادشان و تعداد میهمانانشان بهگونهای است که الگوی بسیاری از جشنوارهها میشوند و ما هم این تجربهها را مد نظر داشتهایم.»
چالشهای پیش روی جشنواره و سینما
دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر میگوید: «ما با بحران اطلاعات و آمار در کشور مواجهیم و امروز اطلاعات و آمار دقیقی از تعداد فیلمها و مبلغ معامله فیلمها با پخشکنندههای خارجی نداریم. این ضعف فرهنگی ماست که دنبال مخفیکردن آمار در هر سطحی هستیم. به همین دلیل غالبا با آمار واقعی مواجه نیستیم. در حوزه سینما این داستان پیچیدهتر هم هست.»
به باور عسگرپور ممیزی فیلمها آسیب مهم دیگری است که به سینما و جشنواره وارد میشود: «نهادهایی که از سینما مراقبت میکنند کم نیستند. بسیاری از اوقات برخی از نهادها برششان حتی بیش از سازمان سینمایی است. این معضل کشور ماست که فرهنگ در اولویت عملیاتی دولت نبوده، اما همواره مراقبت از آن مهم بوده است! چرا که برد بالایی دارد. تمام سیاستمداران ما اگر همه انرژیشان را بگذارند، امکان ندارد موضعشان برد بالای موضع یک فیلمساز موفق ایرانی در یک تریبون جهانی را پیدا کند. از این جهت احساس میکنند باید از سینما مراقبت شود و این مراقبت تبدیل به نظارتهای پیدرپی شده است.»
جریان اکوسیستم سینما
دلیل ارزش و اهمیت جشنوارهها از نگاه عسگرپور این است که امکان جریان داشتن اکوسیستم سینما را ایجاد میکنند: «سالها فیلمسازان فرانسوی نسبت به برگزاری جشنواره کن معترض بودند و تأکید داشتند این رویداد ربطی به آنها ندارد. جشنواره کن اما از ابتدا تعریفش این بود که در جهت تقویت مبانی امنیتی فرانسه برگزار شود. تصور کنید، رویدادی سالانه با آن تعداد از هنرمند و دوربینهای خبری حتما این تصور را ایجاد میکند که این کشور، کشور امنی است. سیاستمداران که جای خود ما برای برخی از سینماگران هم نمیتوانیم چنین مفهومی را جا بیندازیم که یک جشنواره جهانی چه کارکردهایی میتواند داشته باشد.»
دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر میگوید: «ارتباط مستقیم فیلمساز ایرانی با بازار جهانی منوپل بنیاد سینمایی فارابی را در سینمای ایران از بین میبرد. تاریخ باید درباره سیطره فارابی بر سینمای ایران قضاوت کند. منوپلی که از جایی به بعد آزاردهنده شد. ما باید تلاش میکردیم دست فیلمساز ایرانی را در دست طرف خارجی بگذاریم و کنار بکشیم، مگر اینکه خود فیلمساز بخواهد که باشیم. در جشنواره جهانی از زمان آقای میرکریمی تلاش شد که این رویکرد اتفاق بیفتد. فضای امروز با فضای آن سالها که اینترنت وجود نداشت، بسیار متفاوت شده است. امروز بسیاری از فیلمسازان بدون هیچ واسطهای با رویدادهای خارجی در ارتباط هستند. جشنواره جهانی باید در این مسیر قدمهای بلندتری را بردارد».
نامگذاری جشنواره فجر
درباره اینکه برگزاری بخش جهانی جشنواره فجر در ماههای بهاری سال منطقی است یا نه؛ بحثهای زیادی شده است. محمدمهدی عسگرپور میگوید حساسیتهایی نگذاشته تا ایدههای موجود درباره تغییر نام جشنواره عملی شوند: «در زمان مسئولیت آقای میرکریمی در جشنواره جهانی فجر بحث تغییر نام جشنواره مطرح شد، اما آنهایی که با ظاهر دلسوزانه میخواهند مدام مراقب سینما باشند، فضایی را به وجود آوردند که این اتفاق نیفتاد. گروهی که هم نسبت به برگزاری جشنواره، هم نسبت به تعطیلی آن در بولتنهای خود خبرسازی میکنند. آن زمان این گروه شرایطی را بهوجود آوردند که گویی این رویداد قرار است یاد جشنواره تهران قبل از انقلاب را زنده کند. امروز هم طرح مجدد این موضوع میتواند همان فضاسازی را به همراه داشته باشد، در حالی که بسیاری از رویدادهای معتبر جهانی با نام شهرهای برگزاری شناخته میشوند، اما ما همچنان در مقطع حساس کنونی هستیم»!