رونمایی از ربات‌های نویسنده

دوهزارو400 نفر از 110 کشور جهان شرکت کرده بودند. مسابقه مهمی بود؛ مسابقه مقاله‌نویسی نشریه اکونومیست درباره پاسخ مؤثر به تغییرات آب‌وهوایی کره‌زمین. می‌دانید کدام مقاله اول شد؟ مقاله‌ GPT-2! این مقاله در واقع توسط هوش مصنوعی نوشته شده بود و زنگ خطر را برای انسان به صدا درآورد. سال گذشته هم که ربات سوفیا به تولید انبوه رسید و این واقعیت را بیشتر از گذشته پررنگ کرد که هم‌زیستی ما و ربات‌های انسان‌نما در آینده‌ای نزدیک در شرف وقوع است. هرچند سوفیا حاشیه‌هایی هم به دنبال داشت؛ از جمله اینکه در یکی از پرسش و پاسخ‌ها گفته بود تمایل خاصی به نابودکردن جهان دارد! سوفیا قرار است کمک‌کار انسان‌هایی باشد که ممکن است مشکلات حرکتی داشته باشند، با معلولیت‌هایی مواجه باشند یا حتی به قول سازندگان همدمی نداشته باشند. قرار است این ربات انسان‌نما در این زمینه‌ها همراه انسان باشد. اما همچنان فعالیت هنری یک ربات جای تردید دارد. هرچند از ربات‌های نقاش فراوانی در دنیا رونمایی شده است؛ با این حال تولید یک اثر هنری به معنای یک اثر خلاقه همچنان مورد تردید است.

این در حالی است که کازئو ایشی ‌گورو، برنده نوبل ادبیات، به تازگی گفته است که هوش مصنوعی جای رمان‌نویسان را خواهد گرفت. برنده نوبل ادبیات 2017، مترجمان خوشنامی هم در ایران داشته است؛ از زنده‌یاد نجف دريابندری گرفته تا مژده دقيقی، سهيل سمی، مهدی غبرايی و… جالب است بدانيد هاروكی موراكامی درباره آثار اين نويسنده گفته هر كتابی كه از ايشی ‌گورو منتشر می‌شود، به‌سرعت خودش را به كتاب‌فروشی می‌رساند تا آن را بخرد و مطالعه كند. ایشی‌گورو نویسنده‌ای ژاپنی‌تبار است که از دوران کودکی در انگلستان زندگی کرده و فضای آثارش بيشتر به آثار اروپايی نزديك است تا ژاپنی اما همچنان ته‌مايه‌هايی از تعلق خاطر اين نويسنده به ژاپن در آنها ديده می‌شود. او حالا هشتمین رمانش با عنوان «کلارا و خورشید» را منتشر کرده؛ رمانی که استقبال از آن چشمگیر بوده. داستان این رمان درباره رباتی به نام کلارا است که علاقه دارد با انسان‌ها دوست شود. رمانی که در آن هوش مصنوعی جایگاه ویژه‌ای دارد و قدرت‌ها و مهارت‌هایش را نشان می‌دهد. نوشتن چنین رمانی، آن هم توسط نویسنده‌ای که پیشتر علاقه خود به فضاهای علمی-تخیلی را در رمان‌هایش نشان داده، این پرسش را پررنگ‌تر می‌کند که آیا هوش مصنوعی بر جهان مسلط می‌شود؟

ایشی گورو در حال حاضر در کشور انگلیس زندگی می‌کند و به مناسبت انتشار «کلارا و خورشید» در اظهار نظری عجیب به مجله تایم گفته است: «به زودی شاهد این خواهیم بود که هوش مصنوعی جای نویسندگان و رمان‌نویس‌ها را خواهند گرفت و معلوم نیست در چنین دنیایی که ربات‌ها خودشان رمان می‌نویسند، چه اتفاقاتی خواهد افتاد.» جالب اینجاست این نویسنده ژاپنی در ادامه گفت‌وگویش با تایم، نسبت به این ماجرا خوشبین است و جهان را نظیر بعضی نویسندگان و فیلمسازان، به شکل وحشتناک آخرالزمانی نمی‌بینید. او به تایم گفته است: «درباره انقلاب تکنولوژی برخلاف فیلم‌های علمی-تخیلی خوشبین هستم. وقتی ماشین‌ها به عنوان رقیب اصلی رمان‌نویس‌ها مطرح شوند و ممکن است از آنها نیز پیشی‌ بگیرند، در این زمان است که زندگی برای انسان خوشایند خواهد شد. من فکر می‌کنم وقتی هوش مصنوعی وارد عرصه رمان‌نویسی شود، دیگر باید منتظر خلق نوعی جدیدی از ادبیات باشیم و این شاید شبیه چیزی مثل مدرنیزاسیون رمان باشد. هوش مصنوعی، اتفاقات و چیزهای محیط اطراف را متفاوت می‌بیند.»

گفته‌های ایشی گورو در حالی مطرح می‌شود که در سال 2016 هوش مصنوعی در کشور ژاپن توانست رمانی بنویسد و جایزه ادبی شینچی هوشی ژاپن را نیز دریافت کند. گفته می‌شود ربات‌ها در حال حاضر قادر هستند مقالاتی کوتاه بنویسند. ربات‌های مرکز آموزش زبان لندن اخیرا توانسته‌‌اند زبان‌های مختلف جهان را هم آموزش دهند. حالا باید دید آیا آنها در آینده نویسندگانی نیز خواهند بود که باید بنشینیم و کتاب‌‌های‌شان را بخوانیم؟ بعید نیست!

* تصویر مربوط است به سوفیا، رباتی که سال گذشته به تولید انبوه رسید.