ظرفیت بالقوه غنی‌سازی ایران ۲۴ هزار سو است
صالحی: کسک هیولایی است ۱۰۰ تنی که در ایران ساخته شده است
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: «ایران در بخش غنی‌سازی به آستانه‌های این فناوری رسیده و خودمان طراحی می‌کنیم.»
شهروندآنلاین: علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی در برنامه نگاه یک با اشاره به دستاوردهای هسته‌ای که در سالروز ۲۰ فروردین اعلام و معرفی شد، گفت: «حوزه عملکرد سازمان بسیار وسیع است، از جمله در صنعت، کشاورزی و پزشکی. بخش عمده ۱۳۳ دستاورد به چرخه سوخت هسته‌ای برمی‌گردد و غنی‌سازی. بخش عمده دیگر آن به بخش‌های دیگر آن مثل کشاورزی مربوط بود، از جمله برنج جدیدی که تولید شده و در برابر خشکسالی مقاوم است. یا سامانه‌های پرتودهی که برای بالابردن عمر تولیدات کشاورزی مثل خرما کاربرد دارد. این سامانه‌ها در یزد، قزوین، بناب، کهگیلویه‌وبویراحمد وجود دارد. یا در ساخت سانتریفیوژ خاصی که در صنعت دارو نیاز است و تست‌های خیلی جدی شد و موفق شدیم آن را بسازیم.»
او ادامه داد: «در تولید واکسن کرونا یکی از تجهیزات مورد نیاز سانتریفیوژ است و سازمان در اینجا وارد شده است. در تولید رادیودارو نیز ما سرآمد هستیم. با چند دانشگاه در حال همکاری هستیم. در تولید یک نوع رادیودارو که در درمان پروستات موثر است نیز همکاری داریم. همچنین در پروژه تترا که در خاورمیانه بی‌نظیر است و در ۳۷هزار متر پر از تجهیزات و تحقیقات در حوزه رادیوداروهاست که ان‌شاءالله در شهریور بخش اول آن آماده می‌شود.»
او ادامه داد: «سازمان انرژی اتمی در هر چیز که با اتم سروکار داشته باشد، متولی است، مثل فناوری کوانتوم.»
صالحی درباره نسل‌های جدید سانتریفیوژ گفت: «اولین ماشین‌ها را سال ۶۸ وارد کردیم، البته به طور منفک‌شده. سال ۷۶ آنها را سر هم کردیم و سال ۸۶ یک آبشار سانتریفیوژ را راه‌اندازی کردیم و توانستیم یک آبشار سانتریفیوژ داشته باشیم. سانتریفیوژ نزدیک به ۱۰۰ قطعه دارد و این ماشین ۶۰هزار دور در دقیقه می‌چرخد و کوچک‌ترین اختلال به ماشین آسیب می‌زند. ما از سال ۸۵ تصمیم گرفتیم آرام‌آرام خودمان وارد ساخت ماشین‌ها شویم. این کار شروع و نسل دوم و چهارم طراحی شد و البته اینها برداشتی از ماشین p۲ پاکستانی بود. تا سال ۹۲ که تلاش کردیم در دانش ساخت سانتریفیوژ وارد شویم. قوانین فیزیکی را در یک نرم‌افزارهایی نوشتیم و با آنها سانتریفیوژها را با اتکا به توان داخلی طراحی می‌کنیم.»
او ادامه داد: «سالن مونتاژ سانتریفیوژ ما را دشمن منفجر کرد، ولی باز نایستادیم و سالنی جدید ساختیم که در دل کوه و نزدیک نطنز است. در حال کار هستیم که سالن‌های حساس را به دل کوه ببریم و امیدواریم سالن‌های مورد نظر سال آینده در دل کوه آماده شود و این تأسیسات را به آنجا منتقل کنیم.»
صالحی گفت: «از زمانی که سانتریفیوژ را بسازیم تا صنعتی شود، یک ماشین حداقل در مقیاس اروپا ۸ تا ۱۰ سال زمان نیاز دارد. اما در ایران طبعا بیشتر طول می‌کشد. نسل ماشین‌های IR۶ تقریبا ۱۰ سال است که ساخته شده و تست‌های آن طول کشیده است و هنوز به مرحله نهایی انبوه‌سازی نرسیدیم.»
رئیس سازمان انرژی اتمی اظهار کرد: «ما الان حدود ۱۵ نوع سانتریفیوژ داریم. امروز یک زنجیره کامل IR۶ را راه‌اندازی کردیم، در حالی که باید 7 تا 8 سال دیگر آن را می‌ساختیم. البته طبق مصوبه مجلس باید هزار تا از این نسل را راه‌اندازی کنیم. امیدواریم در این یک سال نواقصی را که در طراحی این ماشین وجود دارد، بتوانیم اصلاح کنیم. این ماشین‌ها تجهیزات گرانی هستند. اینها که الان نصب و در حال ساخت هستند، زنجیره شاهد هستند. الان ۱۶هزار و 500 سو ظرفیت غنی‌سازی داریم و دائم دارد به این ظرفیت اضافه هم می‌شود. فعلا با قدم‌های آهسته و حساب‌شده جلو می‌رویم وگرنه می‌توانیم ظرفیت را بالا ببریم.»
رئیس سازمان انرژی اتمی اظهار کرد: «در فاصله کوتاهی هزار ماشین IR۲m را نصب و راه‌اندازی کردیم و یک زنجیره IR۶ را راه‌اندازی کردیم. ایران در بخش غنی‌سازی به آستانه‌های این فناوری رسیده و خودمان طراحی می‌کنیم. برای هر ماشین بیش از دو، سه هزار سند فنی تولید کردیم. الان ما طراح سانتریفیوژ هستیم.»
او ادامه داد: «IR۹، به طول ۵ متر است و ۵ بیلوز دارد، اما مراحل تست آن 7 تا 8 سال طول می‌کشد. الان یک بیلوزش را تست کردیم و داریم جلو می‌رویم. الان با IR۶ می‌توانیم انبوه‌سازی را شروع کنیم، اما تا مطمئن نشویم تاب‌آوری لازم را دارند، صبر می‌کنیم.»
رئیس سازمان انرژی اتمی در بخش دیگری از سخنانش درباره «یون‌درمانی» و پروژه ساخت مرکزی به این منظور گفت: «سازمان شتاب‌دهنده در اختیار داشته و با آنها سروکار دارد. یکی از شتاب‌دهنده‌های مهم سینکروترون است. این تکنولوژی از سرن، مرکز تحقیقاتی در سوییس گرفته شده است و آن را برای حوزه سلامت استفاده می‌کنند. ما متأسفانه دیر وارد این عرصه شدیم. البته همیشه در این امور عقب بودیم، مثلا برای پت‌اسکن بیماران ما به مالزی و ترکیه می‌رفتند. در پت هنوز در کشور مشکلاتی داریم، اما من گفتم در یون‌درمانی که آخرین شیوه برای درمان تعداد زیادی از سرطان‌هاست، دیگر نباید تأخیر داشته باشیم. در این روش پروتون‌درمانی مدنظر است. پروتون اینکه اندازه تومور چقدر است و کجاست را تشخیص می‌دهد و وارد بدن می‌شود و درست به تومور که برسد، انرژی‌اش را خارج می‌کند و آسیبی به بافت‌های سالم نمی‌زند. در حالی که با اشعه ایکس و گاما نمی‌توانید تومور را به طور کامل نابود کنید.»
او ادامه داد: «مرکز یون‌درمانی در البرز ششمین نوع از مراکز یون‌درمانی است و در غرب آسیا ایران اولین کشور است و تا پایان ۱۴۰۰ کامل می‌شود. ۲۰۰ میلیون یورو تجهیزات برای آن خریداری شده است و بودجه آن را ما از دولت نگرفتیم، چون یورو نداشت و آن را وام گرفتیم، بانک‌های خارجی قرار بود وام آن را تأمین کنند، اما در این رابطه هم به تحریم‌های ترامپ خوردیم و قدری کار را برای ما سخت کرد. در عین حال این پروژه در حال حاضر ۷هزار میلیارد تومان ارزش دارد، اما صحبتی از آن نمی‌شود و این تنها یکی از پروژه‌های سازمان انرژی اتمی است.»
رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه اقتصاد کشور سروسامان ندارد، گفت: «اگر بتوانیم برق هسته‌ای را صادر کنیم، دیگر بودجه از دولت نمی‌خواهیم. سازمان انرژی اتمی را با ۲۰هزار پرسنل اداره می‌کنیم. الان به بانک مرکزی بدهکاریم و نمی‌توانیم بدهکاری‌مان را پرداخت کنیم. هزار میلیارد تومان بدهکار بودیم که الان شده 5هزار میلیارد تومان. در حوزه رادیوداروها هر چیزی که تولید می‌کنیم، به آن سوبسید می‌دهیم. الان برخی از رادیوداروها در کشور مجانی به دست مصرف‌کننده می‌رسد.»
او با اشاره به اینکه تولید برق کشور الان ۴۰ مگاوات است، افزود: «اگر نصف آن از هسته‌ای تأمین می‌شد، شاهد اینقدر آلاینده نبودیم.»
صالحی در پاسخ به اینکه چرا آمریکا الان می‌خواهد ایران برنامه هسته‌ای خود را کنار بگذارد، در حالی که قبلا بر این نظر بود که ایران ۲۰هزار مگاوات برق هسته‌ای داشته باشد، گفت: «چون آن زمان در مدار سیاسی آمریکا بودیم، ولی بعد از انقلاب خارج شده‌ایم.»
او تأکید کرد: «فناوری و ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای یک تکنولوژی فاخر است. الان در صنعت هسته‌ای در بین کشورهای در حال توسعه، ایران کشوری است که حرف برای گفتن دارد. می‌توانیم رآکتور تحقیقاتی طراحی کرده و بسازیم. البته رآکتور قدرت قدری سخت‌تر است و نیازمند تجربه بیشتری است، ولی قادر به طراحی رآکتور قدرت هستیم، البته برای ساختن اجزای آن نیاز است صنعت ما رشد کند.»
صالحی در بخش دیگری از سخنانش یک بار دیگر گفت: «ظرفیت غنی‌سازی ما الان ۱۶هزار و ۵۰۰ سو است، ولی این اضافه می‌شود و به نوعی طرفیت بالفعل ما است، اما بالقوه الان حدود ۲۴هزار سو می‌توانیم در اختیار داشته باشیم. در سالنی که برای مونتاژ سانتریفیوژها داشتیم، ۶۰ تا IR۶ می‌توانستیم تولید کنیم که حدود ۶۰۰ سو می‌شد و این میزان در مدت ۱۰ ماه ۱۹۰هزار سو را تأمین می‌کرد. حضرت آقا هم فرمودند زیرساخت تولید ۱۹۰هزار سو را تولید کنید که این کار را ما انجام دادیم.»
صالحی درباره آغاز فرآیند تولید اورانیوم فلزی و انتقادات اروپایی‌ها به این مسأله گفت: «صحبتی که آژانس در این‌باره کرد، یک خلط مبحثی را به وجود آورد. سوخت رآکتور تهران، یک سوخت قدیمی است و باید برای آن دنبال سوخت جدید برویم که در مرزهای دانش است. برای ساخت این سوخت آلیاژ اورانیوم با سلیساید نیاز است، یعنی اورانیوم فلزی را باید تولید کنیم، اما آن با سلیساید ذوب و بعد تبدیل به آلیاژ و دوباره به پودر تبدیل می‌شود، به عبارتی اورانیوم فلزی تا پایان باقی نمی‌ماند.»
او افزود: «ما نمونه آلیاژ اورنیوم سلیساید را تولید کردیم و خوشبختانه خلوص خوبی داشت و در آینده برای رآکتور تهران از این سوخت استفاده می‌کنیم.»
رئیس سازمان انرژی اتمی درباره برخی ادعاها و تلاش برای باز کردن مجدد پرونده پی‌ام‌دی گفت: «به ادعای خودشان (غربی‌ها) ایران تا ۲۰۰۳ دنبال سلاح هسته‌ای بوده است، اما این ادعاها و اتهامات در برجام حل شد. حالا آمدند دوباره مدعی شدند در سایتی آلودگی داریم. ما خودمان هم گفتیم که در سال ۶۸ قطعات سانتریفیوژ را وارد کردیم و اینها آلودگی ایجاد کرد. الان هم می‌گویند که آثار این آلودگی‌ها برای قبل از ۲۰۰۳ است. معتقدم می‌خواهند با طرح این مسائل آزار سیاسی برسانند وگرنه پی‌ام‌دی حل شده است.»
صالحی در ادامه سخنانش یکی از دستاوردهای جدید سازمان انرژی اتمی را تولید «کسک» دانست و گفت: «کسک هیولایی است ۱۰۰تنی که در ایران ساخته شده است. برای اولین بار بود که ایران توانست قطعه‌ای به این سنگینی از فولاد را ریخته‌گری کند. سوختی که در رآکتور مصرف شده بعد از اینکه در استخر گذاشته می‌شود تا حرارتش را از دست بدهد. بعد از مدتی تعداد مجتمع‌های سوخت مصرف‌شده در استخر زیاد می‌شود و دیگر فضا برای نگهداری در استخر نیست و مجبوریم کسک‌هایی را بسازیم که سوخت را در آنها بگذاریم که می‌تواند ۱۶ تا ۱۸ مجتمع سوخت در آن گذاشته شود. ضخامت فولاد آنها ۳۰ سانتی‌متر است. در آینده صنعت ما حتی در رآکتورهای قدرت به مرحله‌ای می‌رسد که تجهیزات سنگین را تولید کند.»
صالحی گفت: «در سازمان انرژی اتمی شرکت عظیمی داریم که روی طراحی رآکتورهای کوچک کار می‌کند. رآکتورهای کوچک مشکل صنعتی هم دارند، ولی به لحاظ ایمنی بهتر از رآکتورهای بزرگ است. وقتی رآکتور کوچک فشرده می‌شود، این فشردگی همه چیز را در یک فضا قرار می‌دهد و به همین خاطر امن است، اما به لحاظ تکنولوژیکی پیچیده می‌شود. با چین مذاکرات مفصلی داشتیم و قرار بود قرارداد دو رآکتور ۱۰۰ مگاواتی را ببندیم. چینی‌ها جدیدا وارد ساخت این رآکتورها شده‌اند.»
رئیس سازمان انرژی اتمی درباره پیشران هسته‌ای نیز تصریح کرد: «در بحث پیشران خیلی خوب جلو رفتیم. پیشران هسته‌ای پروژه بلندمدتی است. طراحی پیشران کار پیچیده و سختی است و از زمانی که آقای روحانی این دستور را داد، ما خیلی جلو رفتیم که خارج از تصور من بود.»