مرهم کارآفرینان بر زخمهای هرندی
یکی از این کارآفرینان «علیرضا نبی» است که شرط استخدام در کارخانههایش داشتن سوءپیشینه است
یک سالی میشود که در محله هرندی کوچه به کوچه و خانه به خانه میگردد. پای درد دل اهالی خونگرمش نشسته و از دغدغههایشان شنیده است. صحبت از دکتر «علیرضا نبی» است، کارآفرینی که شرط استخدام در کارخانههایش داشتن سوءپیشینه است. در طول این یک سال هر چه در محله هرندی بیشتر چرخید مطمئنتر شد که یک دست در این محله صدایی ندارد و برای به ثمر نشستن اهداف و برنامههای ساماندهی محله لازم است یک کار اساسی صورت دهد. او معتقد است معضل پیش روی هرندی فقط با اشتغال برای آسیبدیدگان اجتماعی حل میشود برای همین از دوستان و رفقای تولیدکنندهاش دعوت به کار کرد و حالا همه این افراد دور هم جمع شدهاند تا با ایجاد کارگاههای اشتغالزایی چرخهای تولید را در این محله به صدا درآورند و نور امید را در دل طردشدگان اجتماعی شهر روشن و زمینه بازگشت آنها به زندگی را فراهم کنند.
در انتهاییترین نقطه پارک شوش که پر از قصه و غصه است، ساختمان بزرگ مرکز کاهش آسیبزنان خودنمایی میکند. خانهای که مأمن زنان آسیبدیده است. جایی که سرنوشت آدمهایش هر کدام کتابی خواندنی است. طردشدگان جامعه، زنانی که تنها رد به جای مانده از دنیای زنانه خیلیهایشان میکاپ آلوده به دود و دمی است که روی صورت پر چین و چروکشان نشسته است. محلی که این روزها میزبان مردان عرصه تولید و اقتصاد کشور شده است آن هم به سرگروهی علیرضا نبی. کسی که تکتک این افراد را از گوشه و کنار پایتخت دور هم جمع کرده تا زنجیرههای تولید در هرندی تکمیل شوند. نبی تلاش میکند هر روز این حلقه دورهمی فعالان اقتصادی در هرندی گستردهتر شود: «هرندی محلهای قدیمی با مردمانی زلال از جنس مهربانی است. اگر امروز شاهد گسترش روزافزون آسیبها در محله هرندی هستیم بخش عمده آن به عملکرد اشتباهی برمیگردد که در این محله رخ داده است. تمرکز تمام فعالیتهای خیّرین برای توزیع غذای رایگان در بین آسیبدیدگان اجتماعی است که این موضوع نه تنها دردی از آنها دوا نکرده که باعث شده هر روز از گوشه و کنار تهران جمعیت خموده بیشتری به هرندی پناه بیاورند.»
ماهیگیری یاد میدهیم
او اهل ماهیدادن نیست، ماهیگیری یاد میدهد و معتقد است ریشه تمام آسیبهای اجتماعی که این روزها در جامعه ما ریشه دوانده بیکاری، فقر و عدم پذیرش اجتماعی است: «روزی که قصد کردم کارخانه تولیدیام را راهاندازی کنم تصمیم گرفتم سراغ آدمهای متفاوت بروم آنها که مهر سوءپیشینه بر پیشانی داشتند و با این مهر بعد از آزادی امیدی به زندگی برای آنها وجود نداشت. همین ناامیدی باعث میشد تا بهناچار فعالیتهای غیر قانونی و خلاف قانون خود را ادامه دهند. اما ما این افراد را در کارخانه خود به کار گرفتیم. نظریهام یک نظریه پرریسک بود اما اجرایش برای فردی که در دل آسیبها قد کشیده بود، سخت نبود. امروز در میان کارگران کارخانه ما کلکسیونی از آدمهای دارای سوءپیشینه دیده میشود و من همیشه دنبال جذب افرادی با پروندههای تخلف سنگینتر هستم. کارگران کارخانه ما امروز همانند همه مردم دیگر زندگی عادی خود را در پیش گرفته و از هر گونه کار خلافی بهشدت پرهیز می کنند.»
کار در کارخانه به جای حبس در زندان
خیلی از زندانیان هم به جای در حبس ماندن با پذیرش گزینه اشتغال به جای حبس در کارگاههای تولیدی دکتر نبی مشغول هستند: «حتی مدیران کارخانه من هم از افراد دارای سوء پیشینهاند. زندانیانی که به محض آزادی از زندان به لحاظ تخصص و سوادی که از آن بهرهمند بودهاند پشت میز مدیریت مجموعه ما نشستهاند. از سوی دیگر دلمان حسابی به مردم قرص است. مردم حامیان بزرگ کارخانههای ما هستند. وقتی اقبال مردم را از خرید محصولی که روی آن درج شده «اینجا شرط استخدام داشتن سوء پیشینه است» را میبینیم دلمان گرم میشود. ما مردمی داریم که به خوبی از فعالیتهای اجتماعی مثمر ثمر حمایت میکنند حتی بهای این حمایت را هم میپردازند.»
اشتغال برای زنان آسیبدیده
حالا او و دیگر دوستانش قرار است دست در دست هم داده و این شیوه برخورد با آسیبهای اجتماعی را به صورت داوطلبانه و برای دل خودشان در محلههای آسیبخیز دیگر کشور هم انجام دهند. هرندی اولین محلهای است که آنها انتخاب کردهاند. در گروه آنها قرار است سرمایهگذاران با تأمین سرمایههای لازم برای کارآفرینان پایههای این کار خیر را بنا نهند؛ یکی تاجر بزرگ پارچه در بازار تهران است، دیگری تولیدکننده لوازمالتحریر. در بینشان هم کارشناسان اقتصادی و اجتماعی و سرمایهداران بنام اجتماعی و اقتصادی هم کم نیست.
ایرج شاکری، تولیدکننده مدادهای پلیمری است. او قرار است کارگاه مونتاژ و بستهبندی محصولاتش را در هرندی راهاندازی کند: «فضاهای زیادی برای راهاندازی این کارگاه خارج از هرندی وجود داشت اما ما قصدمان این بود که با راهاندازی کارگاه داخل مرکز پیشگیری از آسیب نور سپید و فراهمکردن بستر اشتغال زنان کارتنخواب و آسیبدیده زمینه اشتغال آنها و پاکسازی بوستان شوش را فراهم کنیم.»
او از قبل از نوروز کارگاه خود را در هرندی راهاندازی کرده است: «شب عید ما بخشی از سفارشهای خود را برای بستهبندی و مونتاژ به این مرکز آوردیم و کاری که شاید هفتهها طول میکشید تا انجام شود به وسیله بانوان حاضر در این مرکز سه روزه جمع شد. این نشان داد که اگر کار باشد میتوان امید به اصلاح این وضعیت داشت.»
کاهش برگشت به اعتیاد با اشتغال
حرفهای او را فرهاد حیدری، مدیر کمپ ترک اعتیاد شهران، ادامه میدهد؛ کسی که با اجرای طرح تولید ضمن درمان اعتیاد، آمار عدم بازگشت به اعتیاد درمانشدگان خود را به 30درصد افزایش داده است، این در حالی است که این رقم در مراکز دیگر تنها 3درصد است: «فعالیتهای داوطلبانه ما برای کمک به معتادان بهبودیافته با این نگرش و تفکر آغاز شد که برای داشتن جامعه سالم نیازمند انسانهای سلامت هستیم. تجربه نشان داده بود که افراد بعد از ترک اعتیاد در کمپها به علت نداشتن شغل و سرخوردگیهای اجتماعی دوباره به اعتیاد روی میآورند. به همین دلیل ما با راهاندازی کارگاههای تولیدی بستر تضمین سلامت آنها را فراهم کردیم.»
به همان اندازه که حال معتادان بهبودیافتهاش خوب است، حال خودش هم خوب است: «در حوزه کاهش آسیبهای اجتماعی ما نیازمند فعالیتهای داوطلبانه خیرین هستیم؛ زیرا اگر خیرین پای کار بیایند و فرصتهای شغلی را با کمک صاحبان ایده و شغل برای آسیبدیدگان اجتماعی ایجاد کنند دیگر جامعه ما به یک جامعه امن تبدیل میشود.»
فرهاد مدتهای زیادی برای کارتنخوابها در همین محله شوش غذا میبرد و همیشه آرزو داشت یک روز یک کمپ خیلی بزرگ داشته باشد تا بتواند کارتنخوابها را به صورت کاملا رایگان در آنجا اسکان دهد. اکنون او به آرزویش رسیده و یک کمپ بزرگ دارد که همه کارتنخوابها را به صورت رایگان بستری میکند. وقتی کارتنخوابها پاک میشوند، خودشان به صورت داوطلبانه در کمپ میمانند و آنجا را برای خودشان تبدیل به خانه عشق میکنند.
در تیم شاد و سرزنده دکتر نبی که این روزها همه هم و غمشان رفع آسیبهای محله هرندی و نشاندن گل لبخند بر چهره آسیبدیدگان اجتماعی است افراد زیادی با تخصصها و تواناییهای مختلف فعالیت دارند؛ از بانوی جوانی که زندگی در ژاپن را به عشق این گروه رها کرده و با آنها این روزها در میانه میدان آسیبهای اجتماعی حاضر است تا ریشسفیدان و فرماندهان بزرگ نیروهای نظامی که بعد از بازنشستگی هم نتوانستهاند بیتفاوت از کنار تهدیدات پیش روی جامعه بگذرند و حالا خدمت را در عرصهای دیگر آغاز کردهاند.