اطلاعرسانی غلط منجر به اشتباهات دیگری در فرآیند مدیریت کرونا می شود
واعظی: مصوبات ستاد ملی کرونا با اتفاق آرا و اجماع نظر ابلاغ میشود
در شکلگیری موج چهارم بیماری، اولین متغیر مهم جهش ویروس بود، پس از آن نیز متغیرهایی مثل خرید شب عید، دورهمیهای خانوادگی، عید دیدنی و دیدوبازدیدها و نهایتا سفرهای نوروزی در شکلگیری موج نقش داشتند.
رئیس دفتر رئیسجمهوری گفت: «مصوبات ستاد ملی با اتفاق آرا و اجماع نظر اعضای ستاد ملی ابلاغ و رئیسجمهوری نیز به عنوان رئیس ستاد ملی، موضوعی را شخصا بدون کار کارشناسی ابلاغ نکرده است.
قسمتی از گفتوگوی محمود واعظی با پایگاه اطلاعرسانی دولت به این شرح است:
با توجه به برخی شبهات و مسائلی که پیرامون مذاکرات و تصمیمات ستاد ملی کرونا مطرح شده، لطفا مراحل شکلگیری و سازوکار تصمیمسازی در این ستاد را توضیح دهید.
از لحظهای که موضوع کرونا در دنیا مطرح و پس از آن ردپای آن در ایران مشاهده شد، دولت همواره با اولویت قرار دادن جان و سلامتی مردم و با توجه به اینکه همواره بر شفافیت و صداقت و اطلاعرسانی دقیق در همه امور تأکید کرده، با توجه به این اصول در اواخر بهمن سال ۹۸ دو مورد ابتلا به کرونا را که در قم پیدا شده بود، در سریعترین زمان ممکن به اطلاع مردم رساند و سازوکارهای مدیریت کرونا را طراحی کرد.
اما برخی گمانهزنیها هست که این موضوع با تأخیر مطرح شده است.
اگر برای دولت مسائل سیاسی و انگیزههای دیگر مطرح بود و سلامت و جان مردم در اولویت اول قرار نداشت، کشف موارد ابتلا به کرونا در کشور را درست در آستانه انتخابات مجلس به مردم اطلاع نمیداد. اگر واقعا تصمیمی به تأخیر در اطلاعرسانی وجود داشت، دولت میتوانست چند روز دیگر هم صبر کند و با هدف مقابله با احتمال کاهش مشارکت در انتخابات، بعد از انتخابات مسأله را با مردم در میان بگذارد. اما این کار را نکرد و این بزرگترین دلیل بر بطلان گمانهزنیهایی است که شما اشاره میکنید.
با چنین فرآیندی، چرا شاهد اظهارنظرهای متفاوت و بعضا متعارض از جلسات ستاد از سوی افراد مختلف هستیم؟
جامعه ما ۱۴ ماه است که با یک بحران بسیار فراگیر و پیچیده و فرسایشی دست به گریبان است. فشار بسیار بالایی روی دوش مسئولان و مردم است و باید توجه کنیم که ستاد ملی باید یک جامعه ۸۰ میلیونی را در مواجهه با چنین بحرانی مدیریت و ساماندهی کند. روشن است که در چنین شرایطی نمیتوانیم با تشنجآفرینی، تشتت آرا و چندگانگی با مردم صحبت کنیم. کسانی که از ضرورت یکصدایی در ستاد ملی کرونا انتقاد میکنند و بعضا با ادبیات خاص آن را به سخره میگیرند، شاید فراموش کردهاند که این تکصدایی و هماهنگی، تأکید و دستور اکید رهبر معظم انقلاب است. ایشان در دیدار با اعضای ستاد ملی کرونا صریحا فرمودند که همه صداها از ستاد ملی باید در هماهنگی کامل با یکدیگر باشند و با شفافیت کامل و دقیق به مردم اطلاعرسانی شود. تعدد آرا و نظرات در مدیریت کرونا منجر به سردرگمی مردم میشود. سردرگمی مردم در مسألهای که با جان و سلامت آنها ارتباط دارد، قطعا به صلاح نیست. اطلاعرسانی غلط میتواند منجر به سلسله اشتباهات دیگری در فرآیند مدیریت بیماری شود و به همین دلیل از تمامی اعضای ستاد در هر دستگاه و مقام و مسئولیتی خواسته شد بحث اطلاعرسانی را صرفا به سخنگوی ستاد ملی کرونا که معاون وزیر محترم بهداشت هستند، واگذارند.
آقای واعظی، سوالی که امروز در افکار عمومی پرتکرار است، این است که چرا دولت مانع سفرهای نوروزی نشد؟
در موج سوم کرونا وقتی با افزایش آمار بیماری در کشور مواجه شدیم، وزارت بهداشت با همکاری قرارگاه عملیاتی ستاد کرونا، پیشنهادی را به ستاد ملی ارایه دادند و در این پیشنهاد مقرر شد شهرهای کشور با در نظر گرفتن فاکتورها و متغیرهای مشخص، در چهار وضعیت آبی، زرد، نارنجی و قرمز تقسیمبندی شوند و به تناسب این رنگبندی پروتکلهای اختصاصی برای کسبوکارها، مشاغل و شئون اجتماعی مردم نوشته شد. در این پیشنهاد که به تصویب ستاد رسید و اجرایی شد، مناسبتهای زمانی و موقعیتهای مختلف که ممکن بود از طریق افزایش سفر، برگزاری آیینهای مذهبی یا … منجر به تغییر روند شیوع بیماری شوند، نیز لحاظ شده بود. درخصوص سفرهای نوروزی که بیان کردید، در حقیقت در ستاد ملی کرونا پیشنهاد جدیدی برای این موضوع مطرح و مصوب نشد، بلکه مقرر شد همین طرح که موسوم به محدودیتهای هوشمند بود، ادامه داشته باشد و ملاک قرار گیرد. چیزی که البته از قبل نیز ستاد تأکید کرده بود که تا پایان کرونا ملاک عمل خواهد بود. بر اساس این طرح سفر به شهرهای قرمز و نارنجی ممنوع و به شهرهای زرد و آبی آزاد بود. البته در ستاد تأکید شد مسئولان همه از مردم بخواهند که با وجود آزادی سفر به مناطق زرد و آبی از سفر خودداری کنند.
توجه داشته باشید که در آستانه نوروز، وضعیت کشور نسبتا عادی و عمده جغرافیای کشور در وضعیت آبی و زرد قرار داشت. طبق شاخصهایی که ما از قبل به مردم اعلام کرده بودیم و بهروزرسانی منظم رنگبندی مناطق، مردم اطلاع کامل از وضعیت داشتند و به همین دلیل زمینه برای اعمال محدودیت در شهرهای زرد و آبی وجود نداشت.
اگر به آمار توجه شود ورودی به بیمارستانها از روزهای ابتدایی سال شروع شد که هنوز سفرها شکل نگرفته بود یا اینکه همه کشور قرمز یا نارنجی شد که مقصد سفر نبودند. اثر سفر قاعدتا باید این روزها یا چند روز آینده باشد، ولی پیک چهارم از هفته اول فروردین شروع شد. نکته دیگر، کشورهای اروپایی و همسایگان ما که عید و سفر نداشتند، آنها چرا افزایش شدید بیماری دارند، ضمن اینکه برخی از آنها درصدی از جمعیت کشورشان را نیز واکسن زده بودند. پس عامل اصلی برخلاف تبلیغات جهتدار سفر نیست، ویروس جهشیافته، خریدهای عیدانه و دورهمیها و رعایت کمتر دستورالعملهاست، ولی سفرها میتواند یکی از فاکتورها باشد.
حالا که تعطیلات تمام شده و شاهد پیک چهارم بیماری در سراسر کشور هستیم، قبول دارید که این مصوبه نادرست بوده است؟
ببینید در شکلگیری موج چهارم بیماری، اولین متغیر مهم جهش ویروس بود. پس از آن نیز متغیرهایی مثل خرید شب عید، دورهمیهای خانوادگی، عید دیدنی و دیدوبازدیدها و نهایتا سفرهای نوروزی در شکلگیری موج نقش داشتند. مهمتر از همه اینها تأثیر روانی کاهش تعداد مرگومیر و ثبات ۱۸ هفتهای آمار بیماری در کشور بود که منجر به عادیانگاری شرایط و کاهش محسوس رعایت پروتکلهای بهداشتی از سوی مردم شد. نمیشود همه اینها را نادیده گرفت و بروز موج چهارم را فقط به سفرهای نوروزی نسبت داد. باید واقعبینانه تحلیل کنیم.
و نکته پایانی؟
در همه موجهای قبلی که ما توانستیم آنها را مهار و وضعیت را مدیریت کنیم، همبستگی، در کنار یکدیگر بودن، هماهنگی و انسجام وحدت نقش حیاتی داشت. در حقیقت عامل اصلی توفیق کشور، اینها بود. عصبیتها و هیجانات و بیان نکاتی که بسیاری از آن نیز با واقعیتها مطابقت ندارد، جز اینکه روان جامعه را دچار آسیب میکند و اختلال به وجود میآورد، هیچ کارکرد دیگری ندارد. همه ما باید در این نوع بحرانها آرامش خود را حفظ و از تناقضگویی، اتهامافکنی و سیاسیکاری و فرافکنی دوری کنیم. مردم شاهد و ناظر رفتارهای ما هستند و دوگانگیها و ریاکاریها را تشخیص میدهند. نباید تصور کنیم که به صرف بیان موضوعات از طرف ما، اقناع عمومی صورت میگیرد و انگشتهای اتهام به سوی دیگران کج میشود، اینطور نیست. به همین دلیل بهتر است همه با جان و دل از قایقی که در آن نشستهایم، حفاظت کنیم و در هیچ کجای آن به بهانههای واهی و انگیزههای شخصی و سیاسی منفذ ایجاد نکنیم. نباید اینطور شود که توفیقات در کرونا متعلق به یک دستگاه باشد و در زمان خیزش بیماری دستگاههای همکار را مقصر قلمداد کنیم. همه با هم در توفیقات و مشکلات شریک هستیم.