در راستای افق بلندمدت کشور مبنی بر راه‌اندازی 37000 خانه هلال، تاکنون با تلاش جمعیت هلال‌احمر 5400 خانه هلال راه‌اندازی شده است.
تاریخچه
تاریخچه خانههای هلال به سال 1394 برمی‌گردد که این طرح به صورت پایلوت در سه استان مازندران، گیلان و سیستان‌وبلوچستان اجرا شده است. در قانون برنامه پنج ساله جمعیت هلال‌احمر از سال 1396 تا 1400 که الان در حال اجرای آن هستیم، تکلیف قانونی این طرح برای راه‌اندازی 5هزار خانه هلال کاملا مشخص شده است،
راه‌اندازی خانههای هلال از تیرماه 1399 آغاز شد و تا اردیبهشت 1400بیش از 5208 خانه هلال در کشور راه‌اندازی شده است. دو هزار خانه هلال دیگر نیز در هفته جاری افتتاح می شود. با این حال چشم‌انداز کلی جمعیت هلال‌احمر با توجه به خط‌مشی تعیین‌شده، تأسیس و راه‌اندازی خانههای هلال در 37 هزار نقطه شهری و روستایی است.
جمعیت هلال‌احمر به واسطه برخورداری از سرمایه عظیم اجتماعی در کنار توان بالای لجستیکی و عملیاتی، عهده‌دار وظایف مهمی است که برخی از این وظایف براساس قانون از سوی حاکمیت به این نهاد عمومی واگذار شده که مهم‌ترین آنها امدادونجات در حوادث و سوانح و آموزش همگانی با هدف افزایش آمادگی عمومی در برابر مخاطرات است.
از طرفی به دلیل گستردگی پهنه جغرافیایی کشور ایران، پاسخگویی به مأموریت‌های محوله به صورت متمرکز و با در نظر داشتن محدودیت‌های موجود امکان‌پذیر نبوده، لذا سپردن بخشی از فعالیت‌ها به جامعه داوطلبان به عنوان رویکردی پذیرفته‌شده در جوامع توسعه‌یافته می‌تواند راه‌حل مناسبی جهت رفع مشکلات پیش‌رو باشد.
خانههای هلال همه خدماتی را که در ساختار رسمی جمعیت ارایه می‌شود، از طریق توان و مشارکت داوطلبان در منطقه جغرافیایی محدود ارایه می‌کند و ضمن تقویت پایگاه اجتماعی جمعیت به عنوان بزرگ‌ترین سازمان مردم‌نهاد کشور، موجب افزایش آمادگی جوامع محلی در برابر مخاطرات می‌شود.
این اقدام به عنوان یکی از اهداف بلندمدت جمعیت هلال‌احمر، ایجاد فرهنگ خودامدادی در جامعه را در دسترس قرار داده است که عملا شبکه گسترده‌ای از افراد آموزش‌دیده را که هم مهارت‌های خودامدادی را فراگرفته‌اند و هم توان ورود و مشارکت در امدادرسانی به سایرین را دارند، در اختیار این جمعیت قرار خواهد داد و نتایج برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های انجام‌شده، در سوانح آتی چشمگیر و قابل مشاهده خواهد بود.
این اقدام با ایجاد یک شبکه فراگیر و گسترده از داوطلبان آموزش‌دیده و سازماندهی‌شده، ضمن افزایش تاب‌آوری جوامع محلی در بحران‌ها، آمادگی همگانی در برابر سوانح احتمالی آینده را رقم خواهد زد که در نتیجه تلاش همکاران ما در سطح کشور و توجه به کیفی‌سازی فعالیت خانههای هلال در صورت ادامه حمایت‌ها، قابلیت رشد تا تحقق برنامه پنج ساله را در موعد امکان‌پذیر خواهد کرد.
خانههای هلال ضمن حرکت در مسیر اهداف اصلی خود که افزایش آمادگی و تاب‌آوری در جامعه است، دارای کاربردهای مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی است. وجه دیگری که در خانههای هلال دیده شده «نگاه محلی» است؛ یعنی با توجه به رویکرد محلی خانههای هلال می‌توان به بهتر مدیریت‌کردن حوادث و مشکلات محله‌ها هم کمک کرد، در واقع همان کارکرد اجتماعی جمعیت هلال‌احمر با توجه به مشارکت اهالی محله در فعالیت‌های خانههای هلال، به خوبی نمود پیدا می‌کند.
خانههای هلال و اثرات اجتماعی
تغییرات سبک زندگی ناشی از جهانی‌شدن و تکنولوژی، موجب کاهش مشارکت اجتماعی در جوامع به خصوص کشورهای در حال توسعه شده است. خانههای هلال یک ابتکار نوین برای جلب مشارکت محلی از طریق شبکه‌سازی در مقیاس کوچک است، به شکلی که مشارکت و فعالیت افراد در سطح یک روستا یا یک محله، بدون نیاز به مراجعه به مراکزی محدود و مشخص، در همان سطح محلات افراد قابل انجام است.
خانههای هلال و اثرات فرهنگی
تفاوت‌های فرهنگی و اعتقادی در بسیاری موارد منشأ مرزبندی بین افراد و اقوام است، این تفاوت‌ها موجب می‌شود که امکان به‌کارگیری یک رویکرد واحد برای برنامه‌ریزی‌ها و اجرای فعالیت‌ها امکان‌پذیر نباشد. طرح خانههای هلال، ضمن حفظ تفاوت دیدگاه‌‌ها یک وجه مشترک و اتحادی یکپارچه از اقوام و قومیت‌ها با گویش، فرهنگ و حتی ادیان و مذاهب گوناگون را در مسیر اهداف بشردوستانه سازماندهی کرد.
خانههای هلال و اثرات اقتصادی
چالش‌ها و مشکلات اقتصادی در سال‌های اخیر که ناشی از تحریم‌های ظالمانه و تبعات این تحریم‌هاست، فشار مضاعفی بر اقشار مختلف به ویژه جمعیت حاشیه‌نشینان، روستانشین و طبقه محروم جامعه وارد کرده است. در حال حاضر نیز برخی خانههای هلال در مواردی مثل صنایع دستی، دامداری، پرورش محصولات زراعی و… اقداماتی را در دست اجرا دارند که در محدوده جغرافیایی خود با استقبال خوبی مواجه شده است، این طرح‌ها با در نظر داشتن توانمندی بالقوه هر منطقه قابل بسط و گسترش بوده و حتی می‌تواند در جلب حمایت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های فرامنطقه‌ای مؤثر باشد.
خانههای هلال و مشارکت در امر آموزش‌وپرورش
در سال تحصیلی گذشته، شیوع ویروس کرونا موجب اخلال در آموزش دانش‌آموزان شد که این اخلال در مناطق روستایی به دلیل دسترسی ضعیف به زیرساخت‌ها و تجهیزات ارتباطی، اثرات بیشتری نسبت به مناطق شهری بر جای گذاشت.
خانههای هلال فضاهایی هستند که با همت و مشارکت اهالی و خیرین تجهیز و راه‌اندازی شده‌اند، در صورت ادامه سیاست‌های آموزش از راه دور خانههای هلال می‌توانند در نقش پایگاه‌‌های آموزشی در کنار مدارس و وزارت آموزش‌وپرورش، نقش حمایتگرانه خود را ایفا کنند.
این کار می‌تواند در ایجاد عدالت آموزشی و دسترسی دانش‌آموزان به خدمات مدارس در دوران شیوع بیماری، کمک‌کننده و اثربخش باشد.