سرزمین تشنه، چشم به راه نذرآب
چهارمین مرحله از طرح هلالاحمر برای مقابله با خشکسالی در نواحی جنوب شرقی کشور اجرا میشود
با نزدیکشدن به فصل گرم تابستان و تشدید بحران آب در مناطق گرم و خشک کشور ازجمله شهرهای شمالی سیستانوبلوچستان، مردم این مناطق چشمانتظار داوطلبان جمعیت هلالاحمر و اجرای چهارمین مرحله طرح نذرآب در مناطق زندگیشان هستند. نذرآب در 3سال گذشته توانست با ایجاد زیرساختهای تأمین آب بخشی از مشکلات مردم این مناطق را حل کند اما حجم نیازها آنقدر زیاد است که این طرحها هم پاسخگوی نیازهای آنها به صورت کامل نیست.
تا چشم کار میکند بیابان است و بیابان. خاک سفت و ترکخورده سالهای سال است که میهمان ناخوانده زندگی مردم سیستان شده است؛ درست از وقتی هامون خشک شد. «بابا رحیم» به جای اسکله و قایق ماهیگیری کپرنشین شد و زمینهای کشاورزی از تشنگی ترک خوردند. نه گندمها دیگر طلایی و پرمغز بودند، نه کشاورزان دیگر انگیزهای برای کار داشتند. «ابو رحیم» یکی از جوانان هامونی است. سنوسالی ندارد، تیرماه آینده تازه وارد 28سالگی میشود، اما به راحتی نمیتواند فارسی صحبت کند. میگوید: «آب نبود، همه محصول یکسال ما شد چهار کیسه 50کیلویی گندم. دو کیسه بذر سال آینده است، تنها دو کیسه را میتوانیم بفروشیم. هر کیلو را قرار است دولت 6هزار تومان خریداری کند، حالا حسابش را بکنید، یکسال زحمت و چشمانتظاری آخر چه شد؟»
جملهاش را با آهی طولانی و یک آرزو تمام میکند: «کاش آب بود». در سهسال گذشته که طرح نذرآب اجرا شد، مردم توانستند به صورت موقتی طعم زندگی را بچشند. پای درددل هر کدامشان بنشینید، یک آرزو دارند «کاش آب بود». این جمله آرزوی همه مردم در مناطقی مثل هیرمند، هامون و نیمروز است. هرچند خیرینی مانند حجتالاسلام «کمیل نظافتی»، «زهرا مشتاق» و حجتالاسلام «بی آزار تهرانی» دیگر از چهرههای شناختهشده و پای ثابت اجرای طرح نذرآب در این مناطق هستند اما خود این داوطلبان هم معتقدند کار در سیستان سخت و پیچیده است.
از تانکرهای آب تا ویزیت رایگان
«اکبر اسکندری» مدیر جمعیت هلالاحمر شهرستان نیمروز هم امیدوار است طرح نذرآب امسال هم اجرا شود: «عشایر بلوچ در سایه نبود آب، زندگی سخت و طاقتفرسایی را تجربه میکنند، هرچند در طول سالهای گذشته با اجرای طرح نذرآب و تأمین تانکرهای آب بخشی از نیاز این خانوارها تأمین شده اما کافی نیست.»
او با اشاره به توزیع 37 تانکر آب در مناطق عشایری و روستاهای محروم طی سالهای گذشته بر ضرورت اجرای طرح نذرآب 4 در استان سیستانوبلوچستان تأکید کرد: «در سایه اجرای طرح نذرآب علاوه بر توزیع تانکرهای آب داوطلبان با حفر نیمه چاهها کمک کردند تا بستر ذخیره آب برای دامهای کشاورزان هم فراهم شود. علاوه بر این، طی رایزنیهای صورتگرفته با کمیته امداد قرار شد با ارایه تسهیلات به نیازمندان فاقد مسکن زمینه ساخت مسکن برای این قشر هم فراهم شود. اینها همه از برکات اجرای طرح نذر آب در منطقه ما بود که امیدواریم امسال هم اجرا شود.»
با اجرای طرح نذرآب هم آب آشامیدنی سالم برای مردم ساکن در مناطق محروم سیستان تأمین میشد، هم در قالب کاروانهای این طرح پزشکان و پرستاران به مناطق محروم میآمدند و نسبت به ارایه خدمات درمانی به بیماران اقدام میکردند. اسکندری میگوید: «بالابودن هزینههای درمان و دوری راه اجازه نمیدهد که مردم این مناطق برای ویزیت توسط پزشک به شهر مراجعه کنند، به همین علت اغلب از بیمارهای خود بیاطلاع بودند اما در سایه اجرای طرح نذرآب خیلی از این مشکلات حل شد.»
بیشناسنامههای قرقری
راست میگوید در سایه اجرای این طرح حالا پزشکان زیادی راه این مناطق را یاد گرفتهاند، خیلیهایشان دیگر دلشان طاقت نمیآورد تا نذرآب بعدی. تا دلشان هوای مردم باصفای این منطقه را میکنند، شال و کلاه میکنند و راهی این مناطق میشوند.
اهالی بخش «قرقری» هم این روزها چشم به راه اجرای طرح نذرآب 4 هستند. مردمی که دیگر زیربار طوفانهای 120 روزه قد خم کردهاند و از خشکسالی و گرمای شدید هوا جانشان به لبشان رسیده است. بخش قرقری وضع وخیمتری نسبت به سایر مناطق دارد. با مردمانی که نه راه پیش در زندگی دارند، نه راه پس. بخش زیادی از جمعیت هم فاقد شناسنامهاند، به خاطر همین از تمام خدمات سازمانهای حمایتی محرومند.
«نظر یونسی بارانی» مدیر هلالاحمر هیرمند میگوید: «جوانهایی که در مرز کار میکردند، با بستهشدن مرزها خانهنشین شدند، به خاطر همین جمعیت روستاهای ما در سالهای اخیر سه برابر شده است، برخلاف همه نقاط کشور. نیروی کار داریم اما آب نیست، نه کشاورزی جواب میدهد نه صید و صیادی. درست است بخش زیادی از مردها برای تأمین هزینههای زندگی راهی تهران و سایر شهرها شدهاند اما باقی جمعیت در روستاهای خشک و برهوتمانند ماندهاند.»
بارانی میگوید که سال گذشته رد قالب نذرآب 60 تانکر به خانوادههای بدون شناسنامه تعلق گرفت. اگر طرح نذرآب نبود، هیچوقت این خانوارها جزو لیست دریافت تانکر قرار نمیگرفتند چون هیچ برگه هویتی نداشتند. علاوه بر این، 60 تانکری که بین خانوادههای بدون شناسنامه توزیع شد، 80 تانکر هم توسط ستاد نیکوکاری بین سایر روستاییان توزیع شد.
بارانی افسوس میخورد: «همه روستاهایمان آب لولهکشی دارند اما شبکه اصلاح میخواهد. سالهای سال است لولهها خشک و رسوبی شدهاند و آبی از آنها خارج نمیشود.»
45 روستا را در هیرمند به صورت سیار آبرسانی میکنند: «مخزنهای بزرگتر نیاز است و امیدواریم در طرح نذرآب امسال مخاذن بزرگتری برای خانوارهای نیازمند تهیه شود.» به گفته بارانی، از سال 97 حدود 300 تانکر 500 تا 3هزار لیتری بین مردم تحویل شده است.
هامون تشنه…
در هامون هم مردم بیاباننشین شدهاند و چشم به ورودی هیرمند از مرز افغانستان دوختهاند تا مگر دوباره بوی خوش زندگی را استشمام کنند. محمد قورزایی، مسئول امدادونجات شهرستان هامون میگوید: «امسال باران کم بارید و مردم دچار معضل بزرگتری در هامون شدند، حتی چاه نیمهها هم دیگر کارایی ندارند. دامها تشنهاند و مردم هیچ منبع درآمدی ندارند. کاش مرز باز بود. کاش آب بود کاش…»
از تالاب خشکشده میگوید، از آرزوهای جوانان، از حسرت پیرمردها و از نگاههایی که در آستانه فصل گرم چشمانتظار اجرای طرح نذرآب هستند. میگوید مردم منطقه نذرآب را امیدی برای زندگی میدانند.