محمد رحمانیان، امیررضا کوهستانی، سعید چنگیزیان و عده‌ای دیگر از تئاتری‌ها در روزهای کرونا نمایش‌هایشان را در فضاهای باز اجرا می‌کنند
[پولاد امین] در اینکه چند ماهی است حال تئاتر خوب نیست، تردیدی نیست. درباره اینکه بعد از شیوع ویروس کرونا حال تئاتر بدتر هم شده که اصلا.
درست است که کرونا بیشترین آسیب را به فرهنگ و هنر جوامع مختلف وارد آورده و در وهله اول فرهنگ و هنر را از اولویت‌های مردم دور کرده، اما در بین هنرها هم آسیب‌های کرونا مراتبی دارد و بیراه نیست اگر بگوییم که تئاتر و نمایش در این بین بیشترین آسیب را از مهمان ناخوانده چند ماه اخیر جوامع دیده‌اند.
نتیجه: سالن‌های خالی در آستانه ورشکستگی، گروه‌های بیکار، هنرمندان افسرده، جیب‌های خالی.
در این بین خیلی‌ها هستند که می‌خواهند کاری برای خروج از این شرایط کنند؛ و البته هر کدام هم راه و چاره را در چیزی می‌دانند.
یکی مثل «سم مندس» تنها راه نجات تئاتر را حمایت دولت و سرویس‌های تماشای آنلاین از تئاتر می‌داند.
او به گاردین می‌گوید که «اگر از هنرهای نمایشی در این موقعیت محافظت نشود، امکان بازیابی این هنر در آینده وجود نخواهد داشت».
هنرمندان و کارشناسان دیگر هم هر کدام راهی دیگر اندیشیده‌اند. عده‌ای روش‌های جایگزین اجرای صحنه‌ای مانند اجرای نمایش اینترنتی را مدنظر دارند.
بزرگانی مانند هادی مرزبان و قطب‌الدین صادقی نیز تله‌تئاتر را تنها راه نجات هنر نمایش در روزهای کرونایی می‌دانند و بر این باورند که «مسئولان ارشاد باید به تعاملی با تلویزیون برسند که هر هفته چند تله تاتر از تلویزیون پخش شود تا هم مردم تئاتر و نمایش را از یاد نبرند.
در این بین البته عده‌ای نیز اجرای تئاتر در فضای آزاد را در شرایط فعلی مفید به حال تئاتر می‌دانند.
این یعنی یک نوع بازگشت به ریشه‌های تئاتر- که بر اساس تصاویر، متون و حتی سالن‌های بازمانده از تاریخ باستان.
اجرای نمایش‌ها تا یک دوره‌ای در سالن‌های روباز و پیش چشمان هزاران تماشاگر اجرا می‌شده و حالا بعید نیست کرونا توفیقی اجباری باشد برای تکرار همان حس و حال در نمایش‌های امروز.
رویکردی که به نظر می‌رسد بیشترین اقبال را در بین هنرمندان دارد و در حال حاضر حداقل چند گروه بزرگ در تدارک اجراهایی در فضای باز هستند.
یکی از نمایش‌هایی که این روزها در فضای باز اجرا می‌شود، «الد سانگز: عشق روزهای کرونا» به کارگردانی محمد رحمانیان است.
هنرمندی که چند روز پیش از آغاز اجرای نمایش‌اش با انتقادات تند و تیزی که از مسئولان فرهنگی کشور داشت، توجهات رسانه‌ها و مخاطبین را معطوف خود ساخت و حالا هم با نمایشی که به هر حال پیشنهاد جدیدی برای ادامه حیات هنر نمایش در وضعیت کرونازده هنر و فرهنگ کشور اراده می‌دهد.
نمایش «اُلدْ سانگز؛ عشق روزهای کرونا» که از پنجشنبه ۲۷ شهریور ماه در فضای باز تالار وحدت به روی صحنه آمده، جدیدترین کار محمد رحمانیان است.
رحمانیان پیش از این قرار بود نمایش «روزهای رادیو» را روی صحنه بیاورد، اما بعد از تعطیلی (به‌قول رحمانیان: اجباری) آن نمایش، ایده نمایشنامه «عشق روزهای کرونا» بر اساس رمان «عشق سال‌های وبا» به ذهن رحمانیان رسید.
نمایشی که به دلایل گوناگونی مناسب شرایط حال حاضر جامعه به نظر می‌رسد. اول اینکه داستان نمایش درباره این روزهاست. جوری که خود رحمانیان آن را ادای دین خود نسبت به اتفاقات این روزها می‌نامد.
دومین دلیل اما حتی مهم‌تر هم هست: «اُلدْ سانگز؛ عشق روزهای کرونا» برای اجرا در فضای باز تنظیم شده و همین هم آن را بدل کرده به پیشنهادی برای عبور تئاتر از بحران کرونا.
این نمایش همان گونه که از نامش برمی‌آید، شش روایت عاشقانه در دوران کرونایی است که هر شب ساعت 19 و سی دقیقه اجرا می‌شود و بازیگران آن به ترتیب حروف الفبا عبارتند از: امیرکاوه آهنین‌جان، نوشین اعتماد، سیما تیرانداز، سعید توکلی، آرمین رحیمیان، راحیل زمانی، غزل شاکری، بهنوش طباطبایی، مبینا طبایی، نیما طیبی، مانیا علیجانی، مهتاب نصیرپور، افشین هاشمی و احترام برومند.
درباره «اُلدْ سانگز؛ عشق روزهای کرونا» باید گفت که این اجرا بین ۹۰ تا ۱۰۰ دقیقه طول می‌کشد و به گفته نویسنده و کارگردان نمایش در نگارش این متن بر وجهه مستند بودن داستان‌ها تاکید شده که به‌خصوص در مواردی مانند تعطیل شدن کار خیاط خانه‌ها یا تعطیلی مترو و قطع برق دقیقا از رخدادهای روز الهام گرفته شده است.
محمد رحمانیان: در چند سال اخیر سطح مطالبات هنرمندان بسیار تقلیل پیدا کرده و متاسفانه روز به روز وضعیت بدتر می‌شود. ما این تعداد هنرمند و کارگردان و نویسنده مانند حمید امجد و حسین کیانی را اتفاقی به دست نیاورده‌ایم که الان داریم از دستشان می‌دهیم. تئاتر را در شرایطی قرار داده‌اند که حرفی برای گفتن نداشته باشد و تبدیل به یک عنصر بی‌خاصیت شود که فقط برای سرگرمی است. همه باید کمک کنیم که این شرایط برداشته شود.
چالش دیگر این نمایش، مثل تقریبا تمام کارهای سال‌های اخیر محمد رحمانیان درگیری این هنرمند با ممیزی و سانسور بوده است.
رحمانیان می‌گوید که با توجه به سادگی و به‌روز بودن این نمایش به هیچ وجه فکرش را نمی‌کرده که نمایش با مشکلات گوناگون ممیزی مواجه شود، اما ظاهرا این اتفاق رخ داده- با اینکه گفته می‌شود در بیش از نود درصد موارد مشکل‌دار، قضیه حل شده و به فرجام رسیده است.
رحمانیان می‌گوید: «من برای اجرای این نمایش انواع ذلت‌ها و بی‌حرمتی‌ها را دیده‌ام. امیدوارم به خاطر بی‌حرمتی‌هایی که به من و کل گروهم شده است خدا مسببان را ببخشد. ممکن است این حرف‌ها باعث شود که این نمایش هم به مشکل بخورد، اما من باید اعتراضم را مطرح می‌کردم».
گودوی کوهستانی
دیگر نمایشی که این روزها در فضای باز اجرا می‌شود، تازه‌ترین نمایش امیررضا کوهستانی است؛ هنرمند جهانی تئاتر ایران که این بار با برداشتی آزاد از «در انتظار گودو»ی ساموئل بکت میزبان مخاطبین تئاتر است.
یکی از مشهورترین متون ادبیات نمایشی جهان که در واکنش به پیامدهای جنگ جهانی دوم نوشته شده، با ابداعات و نوآوری‌های امیررضا کوهستانی که مثل همیشه تجربه تماشای اثر را تبدیل به تجربه‌ای بی‌بدیل و یکه و یگانه می‌کنند.
کوهستانی که یکی از شناخته‌شده‌ترین هنرمندان تئاتر ایران در سطح بین المللی است، با نمایش «رقص روی لیوان‌ها» در سال 1380 به عنوان جوانی مستعد از تئاتر شیراز شناخته شد.
او بعد از آن با اجرای تاترهایی مانند «بی‌تابستان»، «شنیدن»، «سالگشتگی»، «دیوار چهارم»، «ایوانف»، «در میان ابرها»، «17 دی کجا بودی»، «کوارتت» و… خود را به عنوان یکی از کنجکاوی‌برانگیزترین چهره‌های تئاتری شناساند.
کوهستانی که معمولا نمایشنامه‌های خودش را روی صحنه می‌برد، هنگام اجرای نمایشنامه‌های خارجی- مانند نمایش «ایوانف» چخوف- آن‌ها را به نوعی متعلق به خود و در راستای تجربه‌گرایی همیبشگی آثارش ارائه می‌دهد.
در نمایش «در انتظار گودو» هم از نگاه کوهستانی تمام شخصیت‌هایش برخلاف متن اصلی زن هستند و نقش‌ها را هم بازیگران زن بازی می‌کنند.
تاتر جدید امیررضا کوهستانی همه روزه ساعت ۲۰ در فضای باز پردیس تئاتر و موسیقی باغ کتاب (مجموعه دکر پارس) اجرا می‌شود.
لیلی رشیدی، مهین صدری، الهام کردا، مونا احمدی و خزر معصومی در این نمایش بازی دارند.
مردمان خردمند نیاوران
فضای باز فرهنگسرای نیاوران نیز این روزها شاهد اجرای یک نمایش پرتماشاگر است: «داستان‌های سرزمین مردمان خردمند» به کارگردانی سعید چنگیزیان که از 15 مردادماه در این فضا اجرا می‌شود.
این اثر نمایشی که نخستین تجربه سعید چنگیزیان بازیگر در حوزه کارگردانی است، روایت سرگذشت‌هایی از «شاهنامه فردوسی» است.
این تاتر به صورت گروهی نوشته شده و با طراحی و کارگردانی سعید چنگیزیان و بازی علی ایزدی، راهله تعبدی، محمد دارآفرین، مهدی صناعتی، داوود ونداده، مهسا قریشی، طلیعه ایمانی، صونا احمدپور ملکی، حامد رجائی، مبینا آقاخانی، سپاس رضایی، سپهر سهرابی، ستاره بذرافشان، امیر بیرانوند با رعایت پروتکل‌های بهداشتی ساعت 20 در فضای باز فرهنگسرای نیاوران اجرا می‌شود.
در توضیح روایت‌های این اثر نمایشی آمده است: «نمایش از داستان «هوشنگ – علی ایزدی» آغاز می‌شود، سرگذشت ضحاک از زبان «ارنواز – راهله تعبدی» گفته می‌شود.
به «فریدون – مهدی صناعتی» می‌رسد، از «سام – داوود ونداده» و «زال – داوود ونداده» و «رودابه – مهسا قریشی» به زادروز رستم می رسیم.
دلدادگی «تهمینه – صونا احمدپور ملکی» و رستم را نظاره گریم. پس از رزم «سهراب – حامد رجائی» و «گُردآفرید – مبینا آقاخانی» به کارزار رستم و سهراب می رسیم.
از روایت وفاداری «سیاوش – سپاس رضایی» به «کاووس – امیر بیرانوند» و نیرنگ «سودابه – طلیعه ایمانی» گذر کرده به سرگذشت «اسفندیار – سپهر سهرابی» گوش می‌سپاریم.
«اشکبوس – سپاس رضایی» به ضرب یک تیر، مغلوب رستم می‌شود. عشق و وفاداری «منیژه – ستاره بذرافشان» بر «بیژن – امیر بیرانوند» به رهایی اش از تیرگی چاه می‌انجامد».
پارک ارم میزبان «محشر» شد
سازمان هنری- رسانه‌ای اوج که در تابستان کرونایی امسال با نمایش فیلم «خروج» در فضای آنلاین و سینما ماشین در ترویج این دو نوع نمایش فیلم در سینمای ایران نقش پررنگی داشت، این روزها اجرای نمایش در فضای باز را نیز با اجرای نمایش بزرگ میدانی «محشر» دنبال می‌کند.
روابط عمومی سازمان اوج درباره این نمایش خبر داده که نمایش بزرگ میدانی «محشر» به مدت ۲۰ شب در ۲ سانس در پارکینگ بزرگ پارک ارم اجرا خواهد شد.
این نمایش طرحی از موسسه «مُحرم» است و توسط موسسه «مهنا» که پیش از این نمایش‌های بزرگ میدانی همچون «شب‌های آفتابی»، «ستاره صبح» و «فصل شیدایی» را اجرا کرده، روی صحنه می رود.
نمایش بزرگ «محشر» با تهیه‌کنندگی علیرضا کوهفر و کارگردانی صادق فتاحی به اجرا می‌رسد و در آن بیش از ۱۵۰ هنرور و بازیگر تئاتر فعال هستند و قرار است هر شب در ساعت‌های ۱۹:۳۰ و ۲۱:۳۰ در ۲ سانس پذیرای تماشاگران مردمی در پارک ارم تهران باشد.
تئاترماشین
هم‌زمان با این تلاش‌ها، همایون غنی‌زاده کارگردان تئاتر و سینما در حال اجرایی کردن ایده «اولین سالن تخصصی روباز اجرای تئاتر» با ظرفیت ۶۰۰ خودرو است.
یک جور نسخه تئاتری ایده سینماماشین- که به یاد هما روستا به نام «هما» در حوالی شهر آفتاب ساخته شده است.
این سالن که به سیستم تخصصی صدا، نور و ال ای دی‌هایی وسیع تجهیز شده است و دارای صحنه‌ای مسقف به ارتفاع ۱۲ متر، در ابعاد ۵۰۰ مترمربع است که امکان اجراهایی زنده و با کیفیت را برای تئاتر و کنسرت‌های موسیقی فراهم می‌کند.
این سالن روباز امکان جدیدی است برای اجرای نمایش در دوران تعطیلی سالن‌های تئاتر و موسیقی به دلیل شیوع کرونا- که هم امکان ادامه حیات هنری به هنرمندان می‌دهد و هم ادامه ارتباط هنری با تماشاگران، با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، البته!
گفته می‌شود که فاز اول این طرح و استقرار سالن هما روستا در شهر آفتاب به زودی با ظرفیت 600 خودرو افتتاح می‌شود.