اخیرا تیمی از کمیته بینالمللی صلیب سرخ با سفر به منطقه باستانی غدامس در لیبی به ارزیابی شرایط بشردوستانه پرداخت؛ زندگی در مناطق دور از دسترس در کشورهایی که دچار مخاصمات هستند، میتواند به قیمت آسیب به شبکه آبرسانی، فاضلاب و بهداشت و درمان به دلیل عدم رسیدگی و نگهداشت مناسب تمام شود.
شهروند آنلاین- 600 کیلومتر دورتر از تریپولی، در جنوب غربی لیبی واحه باستانی غدامس قرار گرفته است. مروارید کویر نام دیگر این واحه است. این واحه از دوران باستان محل سکونت انسانها بوده است؛ اما بناهای شاخص این واحه مربوط به روزگاری است در فاصله قرن سیزدهم تا شانزدهم میلادی که این واحه در مسیر تجارت از میان این صحرا قرار گرفته بود.
در طی 2000 سال تاریخ سکونت انسان در این واحه، غدامس شاهد گذر شنهای زمان بوده است.
آخرین دور از جنگ لیبی از سال 98 تا 99 تأثیر مستقیمی بر این واحه نداشته است؛ اما 500 خانواده آواره از این مخاصمهها ناگزیر به این واحه پناه آوردهاند و در محلهای به نام اوال در نزدیکی این واحه سکنی گزیدهاند.
اخیرا تیمی از کمیته بینالمللی صلیب سرخ با سفر به این منطقه به ارزیابی شرایط بشردوستانه پرداخت. زندگی در مناطق دور از دسترس در کشورهایی که دچار مخاصمات هستند میتواند به قیمت آسیب به شبکه آبرسانی، فاضلاب و بهداشت و درمان به دلیل عدم رسیدگی ون گهداشت مناسب تمام شود.
مانند مردم صحرانشین در سراسر جهان، تیمهای ما از میزبانی گرم مردم غدامس و اوال برخوردار شدند.
چند هفته بعد تیمهای ما به همان محل بازگشتند تا به توزیع اقلام ضروری منزل برای 500 خانواده آوارهشده بپردازند. امیدواریم روزی این مردم بتوانند به شهر تاریخی خودشان، غدامس، بازگردند.
غروب آفتاب ازفراز تپهماهورهای شنی غدامس
این کویر شنی به کوههای ختم میشود که مرز الجزایر، لیبی و تونس هستند.
به غدامس مروارید کویر هم میگویند. این شهر در 600 کیلومتری جنوب غربی تریپولی قرار دارد. وجود آب در غدامس این شهر را برای اقامت دائم از قرن چهارم قبل از میلاد مسیح جذاب کرده بود.
این شهر در چهارراه تمدنها و فرهنگها قرار دارد؛ به عنوان جایگاه خرید و فروش، جایی بوده که کاروانهایی که از صحرا به سمت مدیترانه میرفتند در این واحه رحل اقامت میگزیدند.
گلههای شتر منبع اصلی درآمد گلهداران در غدامس
با بهبود شرایط امنیتی، تیم کمیته بینالمللی صلیب سرخ برای ارزیابی نیازهای جمعیت ساکن از غدامس و شهرک اوال در همان نزدیکی بازدید کرد.
کمتر از یک ماه پس از این بازدید، این تیم برای تحویل کمکهای بشردوستانه دوباره به این منطقه سفر کرد. در مسیر غدامس با گلههای بزرگی از شتر روبهرو شدیم که مشغول چرا در صحرا بودند. این شترها منبع اصلی درآمد گلهداران در غدامس است.
این گلهدارها ماهها در بیابان میمانند و به رشد شترها میپردازند تا بعدا آنها را در بازارهای شمال غربی لیبی در ساحل مدیترانه بفروشند.
در اوال که یک شهر دستساز کوچک در 40 کیلومتری شرق غدامس است، با رهبران جوامع محلی ملاقات کردیم. این شهر میزبان کسانی است که چند سال قبل غدامس را در نتیجه درگیریهای میان جوامع ترک کرده بودند. از طریق این ملاقاتها کمیته بینالمللی صلیب سرخ از نیازهای این جوامع آگاه میشود تا بتواند کمکهای مناسب را تهیه کند.
مردم اوال در سازههای دستسازی زندگی میکنند که از حداقل امکانات محروم هستند. کمیته بینالمللی صلیب سرخ برای حمایت از خانوادهها در اوال وارد عمل شد و پتو، لوازم پختوپز، چراغهای خورشیدی و خیلی چیزهای دیگر در اختیار ایشان قرار داد. این کمکها میتواند پاسخگوی بخشی از نیازهای این مردم باشد.
موارد تهیهشده به وسیله کمیته بینالمللی صلیب سرخ کمی از بار مشکلات خانوادههای اوال میکاهد. لامپهای خورشیدی خیلی کارآمد هستند؛ زیرا کشور دچار کمبود برق است. سایر لوازم مانند دبههای آب، لوازم آشپزخانه، پتو، تشک و ورقهای نایلونی میتواند کمکی برای برآوردن نیازهای روزمره مردم باشد.
کودکی که در مدرسه دستساز محل روی تخته مینویسد. این مدرسه از برگهای نخل در روستای اوال درست شده است. اوال مدرسه دولتی ندارد.
در شهر قدیمی غدامس با یک کلکسیونر اشیای عتیقه در قهوهخانه بینظیرش ملاقات کردیم. او که کلکسیون بزرگی داشت، فروشگاهش را به یک نمایشگاه از 5هزار قطعه عتیقه تبدیل کرده بود. فروشگاه او یکی از ایستگاههای اصلی توریستهایی است که به بازدید این شهر میآیند. اما طی مخاصمات و پس از آن کار او کاملا متوقف شده است.
در غدامس خانهها انگار همدیگر را در آغوش گرفتهاند و زنها از پشت بامهای متصل به هم به این سو و آن سو میروند و کوچههای سرپوشیده زیر پا مانند یک شبکه زیرزمینی از راهروها در گرمای تابستان پناهگاه مردم میشوند.
این قسمت قدیمی شهر که متعلق به قرنهای سیزدهم تا شانزدهم میلادی است با یک دیوار محصور شده است و در سال 1365 به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
این بخش شهر از سال 1395 هم در لیست میراث در معرض خطر قرار گرفته است. علاوه بر این شهر، 4 منطقه دیگر در لیبی هم در لیست میراث جهانی در معرض خطر به خاطر مخاصمات ثبت شدهاند.
شهر قدیمی غدامس را همه لیبیاییها به خوبی میشناسند؛ زیرا تصویر این شهر بر روی اسکناس 10 دیناری چاپ شده است.
پلههایی که به پشت بامها ختم میشوند معمولا بین خانههای دیوار به دیوار مشترک هستند تا زنان از آن به عنوان گذرگاه استفاده کنند.
مشخصه معماری محلی غدامس تقسیمبندی عمودی کارهاست: طبقه همکف برای انبارکردن مایحتاج استفاده میشود. طبقه بالا برای خانوادهها ساخته شده و مانند پوششی بر روی کوچهها قرار دارد و طبقه بالا و روی ساختمانها به زنان اختصاص دارد.
تهویه و نور طبیعی به وسیله کانالهایی تأمین میشود که در مناطقی به کار گرفته شدهاند که نیاز بیشتری به آنهاست. به این ترتیب نور طبیعی در تمام ساختار این شهر از پشت بام تا پیادهروهای پایین در دسترس است.
یکی از دروازههای غدامس شهر قدیمی را از باغهای نخل جدا میکند. هر روز این دروازهها هنگام غروب آفتاب بسته و صبحها هنگام طلوع باز میشوند. باغهای خرما منبع درآمد مهمی برای مردم غدامس است و به معیشت این مردم کمک میکند.
معمولا مردم غدامس خرماهایشان را با کاروانهای تجاری در حال عبور از صحرا تاخت میزنند.
خانهها در غدامس از خشت و چوب نخل و لیمو ساخته شدهاند و فضای داخلی آنها به زیبایی تمام تزیین شده است. تزیینات معمولا شامل صنایع دستی محلی هستند.
این تزیینات این حس خوب را به آدم میدهند که انگار در خانه خودش است و پذیرایی ساکنان این خانهها هم آنچنان گرم و صمیمی بود که این حس را تقویت میکرد. مطمئن هستیم که به زودی به این شهر بازخواهیم گشت تا به همکاری با جوامع محلی بپردازیم. این جوامع اکنون به ما اعتماد دارند و ما به ایشان.