زن تايلندی به همراه یک ببر در فرودگاه بانکوک! چه ربطی به ایران دارد؟ قصه جایی فراگیر شد که این زن قرار بود ببر را همراه خودش به تهران بیاورد؛ آن هم با هواپیما! مجرم به ببر دوماهه ماده بیهوشی خورانده بود و لای تعدادی ببرهای اسباب‌بازی آن را در ساک دستی خود پنهان کرده بود. هرچند ساک دستی‌اش کمی بزرگ‌تر از معمول شده بود و فکر عکسبرداری موقع نظارت بر ساک‌ها را نکرده بود.
راکون
یکی از حیواناتی که در سال‌های اخیر خبر خرید و فروش آنها در ایران انتقادهای فعالان و حامیان حقوق حیوانات را در پی داشت، راکون بود. راکون یکی از پستانداران بومی آمریکای شمالی است که ورود او به ایران با مخاطراتی همراه بود. گذشته از غیرقانونی بودن خرید و فروش این حیوان به عنوان یک حیوان غیرخانگی، آسیب‌هایی هم عنوان شده بود که همچنان قابل تأمل است. از جمله گزارش‌هایی درباره کاهش قرقاول‌های خزری به جهت قاچاق راکون به مناطق شمالی ایران. همچنین آسیبی که راکون‌ها میتوانند به کشتزارهای ایران وارد کنند. نکته اصلی در گفته‌های فعالان محیط‌زیست این بود وقتی حیوانی غیربومی وارد ایران و قاچاق می‌شود، به جهت اینکه ممکن است شکارچی همان حیوان در اکوسیستم منطقه وجود نداشته باشد، زاد و ولد و تکثیر حیوان مربوطه شکل می‌گیرد و گونه بر منطقه غالب می‌شود که می‌تواند مضرات فراوانی را به دنبال داشته باشد؛ از جمله از بین بردن حیوانات بومی همان منطقه و همچنین انتقال بیماری‌هایی که در زیست‌بوم منطقه میزبان ناشناخته است. راکون‌ها به دلیل قابلیت تکثیر فراوان میتوانند جمعیت حیوانی منطقه را پر کنند. ماجرای قاچاق راکون به ایران و رها شدن در طبیعت، خطرات جدی برای محیط‌زیست مناطق بومی ایران ایجاد کرده بود، چنانچه در سال‌های اخیر حتی مسئولان محیط‌زیست استان‌های شمالی از جمله گیلان درباره خطر افزایش جمیعت راکون‌ها هشدار داده بودند.
تمساح
دریاچه چیتگر و تصویر چیزی شبیه به تمساح در آب! احتمالا اخبار مربوط به ماجرای تمساحی در این دریاچه را دنبال می‌کردید. هرچند بعدها مشخص شد چنین چیزی صحت نداشته، اما همان زمان موضوع رهاسازی تمساح‌هایی که به شکل غیرقانونی خریداری شده و توسط فرد رهاسازی می‌شوند، مطرح شد. موضوع اصلی این بود که بچه‌تمساح‌ها در اندازه‌هایی حدود 10 تا 20 سانتی‌متر ممکن بود به دست خریدار برسند و خریدار بدون آینده‌نگری و تأمل درباره چگونگی نگهداری آنها، اقدام به خریداری کرده باشد. اما مسأله اینجاست که به هر حال جانوران اینچنین بعد از مدتی رشد قابل توجهی دارند و خریدار چاره‌ای جز رهاسازی آنها ندارد. به این ترتیب یکی دیگر از خطراتی که قاچاق حیوانات برای شهروندان ایجاد می‌کند، رهاسازی چنین جانوارانی است که حضورشان در شهر برای انسان خطرناک است. هرچند تمساح مناطق جنوب شرقی کشور را به اسم «گاندو» می‌شناسند و بومی آن مناطق است، اما گونه‌های دیگر این حیوان از کشورهای آسیایی قاچاق می‌شوند و گه‌گاهی اخبار مربوط به دستگیری قاچاقچیان نیز منتشر می‌شود؛ از جمله آخرین ویدیو که مربوط است به سال 96 و دستگیری فردی که در حال فروش دو تمساح در حوضچه خانه‌اش بود. در آن سال قیمت تقریبی برای فروش این دو تمساح حدود 3میلیون تومان برآورد شده بود که اگر این رقم را با توجه به تورم این روزها در نظر بگیریم، رقم قابل توجهی برای قاچاقچیان است.
ببر
زن تايلندی به همراه یک ببر در فرودگاه بانکوک! چه ربطی به ایران دارد؟ قصه جایی فراگیر شد که این زن قرار بود ببر را همراه خودش به تهران بیاورد؛ آن هم با هواپیما! او درنهایت به خاطر قاچاق این ببر دوماهه در فرودگاه بانکوک دستگير شد، اما به‌خوبی ردپای واردات غیرقانونی این نوع حیوانات را روشن کرد. مجرم به ببر دوماهه ماده بیهوشی خورانده بود و لای تعدادی ببرهای اسباب‌بازی آن را در ساک دستی خود پنهان کرده بود. هرچند ساک دستی‌اش کمی بزرگ‌تر از معمول شده بود و فکر عکسبرداری موقع نظارت بر ساک‌ها را نکرده بود. دستگاه عکسبرداری مأموران فرودگاه، محتویات ساک را اسکن کرده بود و درنهایت این موجود زنده از داخل ساک کشف شده بود. سرآخر هم مأموران فرودگان بچه‌ببر را به مسئولان باغ وحش شهر بانکوک تحویل دادند. اما چرا چنین اتفاقی می‌افتد؟ در سال‌های گذشته گاهی تصاویری در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر نگهداری حیوانات وحشی در شهر دیده‌ایم. یکی از نمونه‌های مشخص آن هم باغ وحش حسن میرکاظمی (حسن رعیت) بود؛ حیاطی وسیع که تصاویری از آن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و خبر از نوعی باغ‌وحش خصوصی (و البته غیرقانونی) در درون خانه‌ای مجلل و اشرافی می‌داد. حامیان حقوق حیوانات همچنان بر این باور هستند که اگر متقاضیانی در ایران وجود نداشته باشند، این‌گونه حیوانات به کشورمان قاچاق نمی‌شوند.
شیر
آخرین خبر مربوط به قاچاق شیر در ایران به سال گذشته برمی‌گردد. زمانی که مأموران منطقه مرزی شهرستان بانه، خبر از دستگیری یکی از قاچاقچیان حیوانات دادند. مجرم بچه‌شیری به همراه داشت که قصد داشت آن را از گلوگاه‌های سقز-بانه، وارد کشور کند. بچه‌شیری حدودا چهارماهه که معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست کردستان درباره آن گفته بود: «به دلیل نامساعد بودن حال این توله شیر ناشی از طی مسافت زیاد و تحت شرایط نامناسب قرار گرفتن از سوی متخلف، بلافاصله توسط دامپزشک کنترل و پس از تیمار و معاینات بالینی به سنندج منتقل شد.» طبیعی هم هست. بچه‌شیرها را در شرایطی نامساعد و در حال خفگی و بیهوشی داخل ایران می‌آورند تا آنها را به فروش برسانند. هرچند در سال‌های اخیر خبر زاد و ولد و تکثیر آنها در باغ‌وحش‌ها و فروش غیرقانونی‌شان به خریداران زیاد از سوی حامیان حقوق حیوانات مطرح شده است. به نظر می‌رسد ماجرا همچنان در فرهنگی غلط ریشه دارد. وقتی سلبریتی‌ها برای تبلیغ متفاوت بودن تصمیم به انتشار تصاویری همراه با حیوانات عجیب می‌گیرند، عامه مردم هم گمان می‌کنند نگهداری از آنها باعث تفاخر است. آخرین ماجرا برمی‌گردد به علی زندوکیلی، خواننده که عکسی سلفی با شیر گرفته بود و عنوان کرده بود تصمیم دارد از او نگهداری دارد. این موضوع انتقاد شدید حامیان محیط‌زیست را به همراه داشت تا جایی که زندوکیلی از گفته‌اش برگشت.
اسلو لوریس
اوایل فکر می‌کردند چقدر بامزه است. وقتی دست زیر بازوهای اسلو لوریس، این گونه آفریقایی ببرید، دست‌هایش را بالا می‌برد. در واقع حالتی پیدا می‌کند شبیه به بچه‌ای که از قلقلک دادن لذت می‌برد. همین موضوع و ملاحت این حیوان سبب شد کم‌کم به ابزار سرگرمی بعضی انسان‌ها تبدیل شود. درحالی‌که بالا بردن بازو از سوی حیوان، صرفا برای دفاع بود. سم این حیوان در غده بازویی در سمت داخلی آرنج است؛ سمی که روی پوست و سیستم عصبی انسان و حیوانات دیگر اثر می‌گذارد. اسلو لوریس در واقع از این سم برای محافظت خود در طبیعت در مقابل حیوانات شکارچی دیگر استفاده می‌کند. همین‌طور در زمان زاد و ولد، سم را در سطح بدن توله‌ها پخش می‌کند تا حیوانات دیگر به آنها آزار نرسانند و بچه‌هایش طعمه آنها نشوند. تصاویری از این حیوان تازگی‌ها در خانه‌های ایرانی هم دیده شده است. متأسفانه وقتی آن را به ایران می‌آورند، برای اینکه این حیوان را بفروشند، تمام دندان‌هایش را می‌کشند. اسلو لوریس دندان‌هایی تیز برای دفاع از خود دارد. برای اینکه این حیوان به واسطه دندان‌ها و با استفاده از گاز گرفتن از خودش دفاع می‌کند. این حیوان داخل ایران قاچاق و در شرایط نامساعدی نگهدای می‌شود تا به دست خریداران برسد. بعد از اینکه وارد خانه‌ها می‌شود نیز چون شناختی نسبت به این گونه وجود ندارد و اصولا بومی ایران نیست، آسیب‌های فراوان می‌بیند و درنهایت تلف می‌شود.
مار
خردادماه همین امسال بود که گمرک ایران از کشف تعداد زیادی خزنده خطرناک از ساک یک قاچاقچی خبر داد. این فرد مسافری بود که از تایلند وارد شده بود و در ساک خود، تعداد زیادی خزنده را قاچاق می‌کرد. سخنگوی گمرک در همان روزها (7 خرداد) با اشاره به اینکه این خزنده‌ها در فرودگاه امام خمینی یافت شده بودند، گفته بود: «از مسافری که از مبدأ اولیه تایلند و از مسیر امارات وارد فرودگاه شده بود، سه ساک حاوی ۳۵ بسته که در آن ۲۰۰ مارمولک، مار، لاک‌پشت، عقرب و رتیل به وزن ۱۳ کیلوگرم قرار داشتند، کشف شد.» البته درباره هویت این مسافر و انگیزه او از واردات این خزندگان به کشور اطلاعاتی منتشر نشد، اما ماجرا روشن بود. وقتی متقاضیانی در کشور برای خرید چنین حیواناتی وجود دارند، قاچاق آن نیز انجام می‌شود تا درنهایت به دست مشتریان برسد. متأسفانه وضعیت خرید و فروش در تهران به گونه‌ای تأسفبار است که اگر همین حالا در اینترت جست‌وجویی ساده انجام بدهید، خواهید دید که سایت‌های مختلف اقدام به فروش مار می‌کنند. این سایت‌ها با مطرح کردن عنوان «مار خانگی» در واقع قصد دارند چنین حیوانی را نیازمند مراقبت نشان بدهند، درحالی‌که مار حیوانی خانگی نیست و نگهداری آن می‌تواند برای انسان نیز خطرناک باشد. گاهی نیز به جهت عدم تطبیق شرایط زیست‌محیطی، حیوان دچار بیماری‌های مختلف و تلف می‌شود.
میمون
سابقه نگهداری میمون‌ها در ایران، سابقه‌ای طولانی است. در دربار بعضی سلاطین این نوع حیوان برای خنداندن و سرگرمی نگهدای می‌شده. تنش لباس می‌کردند، او را شبیه آدمیزاد بزک می‌کردند و درنهایت برای گذران لحظات ملال‌آور، دست‌آویزشان میمون بود! اما گذشت سالیان، فرهنگ شکار این حیوانات و انتقال‌شان به شهرهای دیگر را تغییر نداد. امروزه آنها عموما از آسیای شرقی و آفریقا به ایران قاچاق می‌شوند. هرچند فعالان حقوق حیوانات، بعضی باغ‌وحش‌ها را هم در فروش میمون به مشتریان مقصر می‌دانند. حرف تازه‌ای هم نیست. هر زمانی که صحبت از قاچاق حیوانات می‌شود، حدیث ناساز بعضی باغ‌وحش‌های ایران هم به میان می‌آید. در بازار پرنده‌فروش‌های تهران هم گزارش‌هایی درباره فروش میمون نوشته شده. افشین علیزاده، دکترای جانوری و حیات‌وحش در گفت‌وگو با همین رسانه یعنی روزنامه «شهروند» هم به این موضوع اشاره کرده بود: «میمون رزوس از قدیم حیوانی آزمایشگاهی بود که به‌دلیل شباهت فیزیولوژی بدنش مورد استفاده قرار می‌گرفت. حتی عامل RH خون را از اول اسم این حیوان برداشته‌اند. زمانی در حدود ٥٠سال پیش عاملی برای سرگرم کردن مردم بود. دوره‌گردها در ایران میمون را به کار می‌گرفتند، چون رفتاری شبیه انسان داشت و کارهایش باعث خنده می‌شد. حالا به تازگی که داشتن حیوان خانگی عجیب‌وغریب مد شده و کار به تمساح و مار و میمون کشیده، نوزاد این حیوان را که زیبا و دوست‌داشتنی است به ایران قاچاق می‌کنند.»
طوطی
طوطی از دیرباز در ایران مورد توجه بازرگانان و طبقه اشراف بوده است. مهارت این پرنده در تقلید صدای انسان به تمثیل‌ها و اشعار و حکایات فراوانی هم در تاریخ مکتوبات فارسی منجر شده. با این حال اما شاید کمتر کسی توجه داشته باشد که همین پرنده شیرین‌سخن با چه زجر و مشقتی به ایران قاچاق می‌شود. با جست‌وجویی ساده خواهید فهمید که قاچاقچیان طوطی‌سانان از هیچ رفتار ظالمانه‌ای برای قاچاق این پرندگان دریغ نمی‌کنند! آنها را در لوله‌های پولیکا جاسازی می‌کنند، در بطری‌های آب معدنی پنهان می‌کنند، گاهی زیر ماشین‌های باربری مخفی می‌کنند و…. طوطی، طاووس، مینا، کاسکو، کاکادو… این پرندگان بینوا عموما از مناطق مرزی پاکستان به ایران قاچاق می‌شوند. مسئولان محیط‌زیست هم بارها درباره قاچاق این پرندگان به ایران حرف زده‌اند. با این حال زیبایی چشمگیر و مهارت‌های بعضی از این پرندگان باعث می‌شود همچنان متقاضیانی در ایران داشته باشند. خریداران عموما نمی‌دانند که طوطی حیوانی خانگی نیست و هر نوع نگهداری پرنده در خانه و اتاق، نوعی حیوان‌آزاری به شمار می‌رود. واقعیت این است که طبیعت پرنده به پرواز کردن است و زمانی که این حق طبیعی را از پرندگان می‌گیریم در واقع به آنها آسیبی جدی وارد کرده‌ایم. به همین دلیل هم حامیان حقوق حیوانات، متقاضیان را از خرید پرندگان و نگهداری آنها به شکل حیوانات خانگی منع می‌کنند.
