تولد یک میلیون «نوزاد پناهنده» در دو سال

روز جهانی پناهنده در سال 2021 با شعار «با هم بهبود می‌یابیم، می‌آموزیم و می‌درخشیم» مطرح شده است؛ در این روز با درک مسائل و مشکلات پناهندگان با آنان همدلی شده و از صبوری این افراد برای ساختن زندگی‌شان قدردانی می‌شود.

با هم بهبود می‌یابیم

مهیمن یک پرستار پناهنده عراقی در ایران است که در روزهای سخت پاندمی کرونا در بیمارستان‌های این کشور مشغول کمک به بهبودی ایرانیان درگیر با کرونا بود.

باهم می‌آموزیم

پریسا و پریماه دو خواهر افغانستانی هستند که همراه با هم‌سن‌وسالان خود در ایران به مدارس این کشور رفته و به کسب علم و دانش می‌پردازند.

ایران شرایط مساعدی را برای تحصیل پناهندگان افغانستانی در مدارس دولتی فراهم کرده و این کودکان بدون توجه به شرایط اقامت خود می‌توانند به تحصیل مشغول شوند.

 با هم می‌درخشیم

رزما غفوری، مربی ورزش و مشاور جوانان افغانستانی در ایران است که به پناهندگان جوان کمک می‌کند تا با مدارس و شرایط تحصیلی در ایران آشنا شوند.

او به دلیل کمک به توانمندسازی دختران پناهنده‌ افغانستانی جایزه‌ سالانه‌ نانسن کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در آسیا را از آن خود کرد.

تشدید بحران پناهندگی در دوران کرونا

همه‌گیری کرونا اهمیت پشتیبانی از پناهندگان و کسانی که از کشور و خانه خود دور افتاده‌اند، بیشتر و بیشتر کرده است. در یک‌سال‌ونیم گذشته، یکی از مهم‌ترین چالش‌های سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای بشردوستی در جهان، ارایه خدمات بهداشتی و آگاه‌سازی و توزیع اقلام محافظتی در مقابل ویروس کرونا به جمعیت بزرگ مهاجران و پناهندگان جهان بوده است. ۲۰ ژوئن توسط سازمان ملل متحد برای احترام به پناهندگان روز جهانی پناهنده نام‌گذاری شده است.

این روز فرصتی برای گرامیداشت قدرت و صبوری افرادی است که برای بهتر کردن شرایط زندگی خود و دوری از درگیری و شکنجه و آزار و در بحرانی‌ترین حالت برای نجات جان خود، به دیگر کشورها پناه می‌برند.

بیش از یک درصد از جمعیت جهان آواره‌اند

کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) گفته است که تعداد بی‌جاشدگانی که به دلایل مختلف مجبور به ترک موطن خود شده‌ا‌ند، در سطح جهان به ۸۲میلیون نفر رسیده که یک رکورد جدید است.

کل جمعیت پناهندگان در طول یک دهه دو برابر شده که به این معنی است که بیش از یک‌درصد از جمعیت جهان آواره هستند.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل گفته است که شیوع جهانی ویروس کرونا به کاهش قابل توجه در متقاضیان پناهندگی و مهاجرت در جهان منجر شده، با این حال تعداد آوارگان در سال ۲۰۲۰ به ۱۱.۲میلیون نفر رسید که همچنان از رقم مربوط به سال۲۰۱۹ بیشتر است.

علت فرار این افراد از موطن‌شان عمدتا آزار و اذیت سیاسی و اجتماعی، درگیری، خشونت سازمان‌یافته و نقض حقوق بشر بوده است.

جهان در انتظار 100میلیون آواره

در عین حال، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در گزارش «روند جهانی آوارگی و پناهندگی» آورده است که فقط ۲۵۰هزار نفر از پناهندگان به خارج قادر به بازگشت به کشورهای مبدأ بودند و فقط ۳۴هزار پناهنده در کشورهای ثالث اسکان داده شدند.

دیگران در اردوگاه‌های آوارگان یا هر کجا که توانسته‌اند سرپناهی بیابند، سکونت دارند.

این کمیساریا هشدار داده که در طول زمان تعداد آوارگان در جهان از مرز ۱۰۰میلیون نفر خواهد گذشت.

گرامیداشت این روز بهانه‌ای است برای یادآوری و مرور حقوق، نیازها و تمایلات پناهندگان، تدبیرهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی لازم جوامع و سازمان‌های مردم‌نهاد برای ارتقای سطح زندگی این افراد.

این روز برای اولین بار در ۲۰ ژوئن سال ۲۰۰۱ میلادی برای گرامیداشت پنجاهمین سالگرد کنوانسیون ۱۹۵۱ در ارتباط با وضعیت پناهندگان در سطح جهان برگزار شد.

در این میان کشورهای میزبان، در راستای کمک به آسیب‌دیدگان کل دنیا، در پی ایجاد فرصت‌های مناسب برای پناهندگان و ایفای  نقش خود در ایجاد جهانی قوی‌تر و امن‌تر هستند.

در راستای اهمیت این روز، مراسم گرامیداشت روز جهانی پناهنده روز چهارشنبه در محل اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی به صورت ویدیو کنفرانسی و مجازی با حضور دکتر مهدی محمودی مدیرکل و دبیر کمیسیون ساماندهی اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور و ایوو فریسن نماینده کمیسر عالی آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد و هماهنگ‌کننده مقیم موقت در جمهوری اسلامی ایران و سفرای کشورهای مختلف، سازمان‌های بین‌المللی داخلی و خارجی، دستگاه‌های خدمت‌رسان و نخبگان پناهنده با محوریت حمایت مادی و معنوی از پناهندگان و ایجاد بستر مناسب و امن برای زندگی پناهندگان برگزار شد.

ایران میزبان پناهندگان بسیاری است

مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور هدف از برگزاری این رویداد مهم فرهنگی را در راستای وظیفه جهانی در حمایت از افراد نیازمند و افرادی که به کشورمان پناه آورده‌اند، عنوان کرد: «در این 40سال فرازونشیب‌های مختلفی را در طول این ایام دیده‌ایم از جنگ تحمیلی، حوادث و برنامه‌هایی که دشمنان کشور در ارتباط با تحریم‌ها به وجود آورده‌اند، اما ما سعی کرده‌ایم به شکلی تلاش کنیم که این تحریم‌ها باعث کوتاهی در ارایه خدمات به پناهندگان نشود. با این حال تعداد این افراد بسیار زیاد است.»

محمودی با اشاره به اینکه کشور ما بسیار پهناور است بیان کرد: «به دلیل پناهندگی کشور ما باید حوزه‌های مختلفی در ارایه خدمات به اتباع پوشش داده شود؛ بدیهی است که دولت به تنهایی نمی‌تواند این سطح توقعات را برای این تعداد از افراد فراهم کند و کمبودها و کاستی‌هایی ممکن است وجود داشته باشد، اما تلاش کرده‌ایم که این کمبودها رفع شود.»

ثبت‌نام 184هزار دانش‌آموز اتباع در سال گذشته

به گفته مدیرکل امور اتباع و مهاجران وزارت کشور، آژانس‌های بین‌المللی و ان‌جی‌اوهای خارجی و بین‌المللی و در رأس آن دفتر سازمان ملل همکاری بسیاری خوبی دارند و دستگاه‌های دیگر که مسئول رسیدگی به اتباع هستند، تمام تلاش خود را می‌کنند که سیاست‌گذاری‌ها به شکلی باشد که بتوانیم شرایط مناسبی را برای پناهندگان داشته باشیم.

محمودی خاطرنشان کرد: «در حال حاضر طرح آمایش ۱۴۰۰ را دنبال می‌کنیم و ثبت‌نام دانش‌آموزان شروع شده است. ما تمام شرایط و برنامه‌هایمان به شکلی است که منطبق با قوانین بتوانیم خدمت‌رسانی مطلوبی را داشته باشیم، برای مثال درخصوص ثبت‌نام دانش‌آموزان براساس فرمایش مقام معظم رهبری دانش‌آموزان غیرمجاز هم ثبت‌نام می‌شوند و ما هر سال افزایش ثبت‌نام را داشته‌ایم. طبق آخرین آمارها در سال گذشته ۱۸۴هزار فرزند حاصل از اتباع خارجی در مدارس ثبت‌نام کردند که پیش‌بینی می‌شود این آمار امسال رشد چند 10درصدی داشته باشد.»

او در این‌خصوص خاطرنشان کرد: «نباید اقدامات خدمات انساندوستانه جمهوری اسلامی ایران تحت‌تأثیر القائات رسانه‌ای دشمن مورد سوال واقع شود.»

در این میان موضوع اتباع غیرمجاز، موضوع مهمی است که محمودی به آن اشاره کرد: «متأسفانه افرادی به صورت غیرمجاز به کشور ورود می‌کنند و می‌خواهند از خدمات سوءاستفاده کنند. سخت‌گیری در موضوع ثبت‌نام اتباع خارجی برای آن دسته از افرادی است که دنبال تحصیل نیستند و صرفا هدف‌شان کسب یک مدرک هویتی برای خودشان است.»

پیگیر تأمین واکسن برای اتباع خارجی هستیم

خوشبختانه اقدامات بسیار خوبی توسط سازمان‌هایی که در زمینه کنترل و پیشگیری از بیماری کرونا فعالیت می‌کنند، با ما انجام شده و امید داریم این پیشگیری‌ها ادامه داشته باشد و مهم‌ترین بحث هم تأمین واکسن را برای اتباع کشورهای خارجی دنبال کنیم.

به گفته محمودی علاوه بر اتباع افغانستان، اتباع پاکستان، عراق و… هم در کشورمان داریم و این روز را به همه پناهندگان که در شبکه پناهندگی قرار دارند و به صورت قانونی با داشتن مدارک معتبر زندگی می‌کنند هم تبریک می‌گویم و امیدوارم در کنار شهروندان ایرانی شرایط مناسبی داشته باشند.

مدیرکل اداره کل امور اتباع و مهاجران در پایان تصریح کرد: «امیدوارم به ما کمک کنند در راستای آموزش، معیشت، اشتغال و حرفه‌آموزی، بهداشت و سلامت و حوادث غیرمترقبه طبیعی دولت جمهوری اسلامی در کنار اتباع باشد تا اعتبارات لازم و امکانات مدنظر برای پناهندگان فراهم شود.»

وقتی در کنار هم باشیم، قوی‌تر خواهیم بود

در این مراسم همچنین ایوو فریسن، نماینده کمیسر عالی آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد از تلاش‌ها و اقدامات جمهوری اسلامی در حمایت از پناهندگان قدردانی کرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران کارنامه بسیار خوبی در حمایت از پناهندگان دارد و این حمایت شایسته تقدیر است.»

نماینده کمیسر عالی آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران ضمن قدردانی از تلاش‌های دولت جمهوری اسلامی ایران گفت: «در سال ۲۰۲۱ دنیا همچنان با پاندمی کووید-۱۹ درگیر است و این شرایط خدمات درمانی، مدارس و جوامع ما را تحت فشار قرار داده است. با این حال این به ما یاد داد که وقتی در کنار هم بایستیم، قوی‌تر خواهیم بود.»

او با اشاره به افزایش تعداد پناهندگان و بی‌جاشدگان در سراسر دنیا به بیش از ۸۰میلیون نفر افزود: «با وجود چالش‌های هر روزه، پناهندگان و بی‌جاشدگان در لباس پزشک یا پرستار تلاش کردند تا جوامع خود را ایمن نگه دارند.»

به گفته این مسئول سازمان ملل متحد در ایران در سال ۲۰۲۱ تلاش می‌کنیم تا از طرق مختلف به یاری پناهندگان در این روزهای سخت برسیم. امسال تمرکز ما بر خدمات درمانی، آموزش و ورزش است. ما در کنار هم می‌توانیم بهبود بیابیم، یاد بگیریم و بدرخشیم.

 

پایان پاندمی و تشدید خشونت و فقر در جهان

گفتنی است سازمان ملل متحد اعلام کرده که  انتظار می‌رود با کاهش محدودیت‌های مرتبط با شیوع ویروس کرونا، درگیری و خشونت در سال ۲۰۲۱ تشدید شود و همچنین هشدار داده که با طولانی‌شدن درگیری، وخامت شرایط آب‌وهوا همراه با عواقب شیوع این بیماری کشورهای فقیر با کمبود شدیدتر مواد غذایی مواجه خواهند شد.

بر اساس این گزارش سازمان ملل مردم سودان جنوبی، جمهوری آفریقای مرکزی و سوریه در معرض قحطی هستند. در همین حال پیش‌بینی می‌شد که شیوع جهانی کرونا باعث شود که شمار کسانی که گرفتار فقر هستند، به ۱۱۹میلیون تا ۱۲۴میلیون نفر در جهان افزایش یابد.

سوریه و ونزوئلا رکوردار شمار پناهندگی

گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل گفته است که بیش از نیمی از تعداد کل آوارگان -حدود ۴۸میلیون نفر- در داخل کشورهایشان آواره شده‌اند.

بیش از دوسوم آوارگانی که به خارج از کشورهایشان گریخته‌اند، از شهروندان پنج کشور بوده‌اند که از جمله این کشورها سوریه است که جنگ داخلی آن در دهمین سال خود باعث آوارگی ۱۳.۵میلیون نفر شده است.

در واقع بیش از نیمی از جمعیت این کشور بی‌جا شده‌اند که برخی به خارج گریخته و دیگران در داخل مرزهای آن آواره‌اند. تقریبا سه‌چهارم آوارگان سوری که از آن کشور خارج شده‌اند، میهمان کشورهای همسایه هستند.

در رده دوم شهروندان ونزوئلا قرار دارند که اکثریت مردم آن به خاطر ادامه تشدید بحران سیاسی و وخامت شرایط اقتصادی با فقر، کمبود اقلام اساسی و بیکاری روزافزون مواجه شده و چند میلیون نفر از آنان روانه کشورهای دیگر شده‌اند.

تولد یک میلیون نوزاد پناهنده از 2018 تا 2020

به گزارش کمیساریای آوارگان سازمان ملل، جمعیت آواره همچنین شامل تعداد فزاینده‌ای از کودکانی است که به صورت پناهنده متولد می‌شوند. به گفته این نهاد، بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ یک میلیون «نوزاد پناهنده» متولد شدند.

با وجود این تصویر کلی تیره‌وتار، کمیساریای عالی پناهندگان عنوان کرده که علایم دلگرم‌کننده‌ای هم وجود دارد؛ از جمله تعهد ایالات متحده به پذیرش ۶۲هزارو۵۰۰ پناهجو در سال ۲۰۲۱ و ۱۲۵هزار پناهجو در سال ۲۰۲۲ و تصمیم دولت کلمبیا برای اعطای موقعیت «حفاظت موقت» به بیش از یک میلیون ونزوئلایی که از کشورشان گریخته‌اند.