پا به توپ، بدون پا
گزارش میدانی «شهروندآنلاین» از حال‌وهوای بازی فوتسال توان‌یاب‌های موسسه رعد الغدیر
بازی و تمرین فوتبال مردان توان‌یاب رعد الغدیر هر چه پیش می‌رود، جدی‌تر و گرم‌تر می‌شود. دروازه‌بان یک سوی زمین، یک پایش مصنوعی است، ولی پرش‌هایش برای گرفتن توپ خیلی حرفه‌ای است. یکی دیگر از بازیکنان یک دستش از آرنج قطع است، با این حال جنگنده‌تر از بقیه می‌دود. دیدن این صحنه‌ها برای هر کسی لذت‌بخش است، اینکه فردی بتواند توانمندی‌هایش را با نادیده گرفتن ناتوانی‌ها به رخ همه بکشد.
هیاهوی کری‌خواندن و آماده‌شدن برای شروع بازی، اولین چیزی است که نظر هر غریبه‌ای را در این سالن فوتسال جلب می‌کند؛ سرحال و بانشاط لباس ورزشی پوشیده و خودشان را برای یک بازی جدی آماده می‌کنند. آنقدر پرجنب‌وجوش هستند که معلولیت‌شان در آن فضا گم شود. مردان توان‌یاب موسسه نیکوکاری رعد الغدیر عصرهای یکشنبه دور هم جمع می‌شوند تا فوتبال بازی کنند؛ تا توانایی‌های بدنی‌شان را تقویت کنند و دوستی‌هایشان را محکم. مهم‌تر از همه، تا به جامعه نشان بدهند معلولیت جسمی حرکتی، نمی‌تواند آنها را از زندگی و رسیدن به خواسته‌ها و آرزوهایشان دور کند.
آقاسی دارد خودش را گرم می‌کند؛ هم‌تیمی‌هایش صدایش کرده‌اند تا وارد بازی شود. 32 ساله است و خودش را کارمند موسسه رعد الغدیر معرفی می‌کند که در مرکز تماس موسسه مشغول است. یکشنبه عصرها را هر طور که باشد، از دست نمی‌دهد. کارهایش را زود جمع‌وجور می‌کند تا به ساعت زمین بازی برسد و به قول خودش پایی به توپ بزند. با ذوق خاصی از تمرین‌هایشان تعریف می‌کند؛ از کری‌خواندن‌ها و اوقات خوشی که با همراهان و همکارانش می‌گذراند: «امروز تیم‌های استقلال و پرسپولیس زحمت کشیدند و لباس ورزشی برای ما فرستادند.»
معلول از پس کارهای زیادی برمی‌آید
معلولیتش جسمی حرکتی است و دو سالی می‌شود که در کال سنتر یا همان مرکز تماس موسسه رعد مشغول است. مراکز تماس این مجموعه زمینه‌ای فراهم کرده که با قرارداد با سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف؛ فعالیت‌های پاسخگویی به مشتری و ارایه خدمات پس از فروش و راهنمایی‌های دیگر را توان‌یاب‌هایی که مهارت کار با رایانه را یاد گرفته‌اند، انجام دهند.
آقاسی قبل از ورود به رعد در بازار آزاد مشغول بود؛ بی‌ربط با رشته تحصیلی‌اش: «کارشناسی کامپیوتر دارم و الان کارم مرتبط با رشته‌ام است. فضایی که در رعد داریم، کاملا خلاف چیزی است که در جامعه می‌دیدیم؛ فضای خیلی خوبی که ما خودمان حس می‌کنیم می‌تواند دیدگاه کل جامعه نسبت به معلول به عنوان یک فرد ناتوان را عوض کند.»
او از تجربه خودش برای کاریابی در جامعه می‌گوید: «بیرون از اینجا بیشتر مردم فکر می‌کنند کسی که معلولیت جسمی حرکتی دارد، از پس کار بیرون از خانه برنمی‌آید. اما در همین کال سنتر موسسه رعد، ما تقریبا 50-40 نفر هستیم که با معلولیت‌های متفاوت در کنار هم داریم کار می‌کنیم. مدارک بالای تحصیلات دانشگاهی هم کم نداریم. هر کاری هم که به ما محول می‌شود، به نحو احسن انجام می‌دهیم.»
تغییر دیدگاه جامعه نسبت به معلولیت
این بازیکن فوتبال می‌گوید: «با فعالیت در این مجموعه، هر کدام‌مان توانستیم دیدگاه جامعه اطراف‌مان را تغییر دهیم و در همین حد هم برایمان کافی است.»
از فوتبال و بازی و وقت‌گذرانی با ورزش در کنار هم که سوال می‌کنیم، دوری از فضای کار و استفاده از فرصتی برای فعالیت بدنی را مهم‌ترین دلیل عنوان می‌کند: «بازی فوتبال و تمرین در کنار هم بیشتر برای خارج‌شدن از محیط کار و لذت از سرگرمی نشاط‌آور است که بیشتر همکاران هم استقبال می‌کنند.»
موسسه رعد الغدیر سال 1380 تشکیل شده و از کودک شیرخواره 6 ماه معلول جسمی حرکتی تا نوجوان 14 ساله را می‌پذیرد و خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی رایگان به آنها ارایه می‌کند. رعد الغدیر در کنار این خدمات، برای توان‌یاب‌های رده سنی 14 تا 35 سال هم آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای دارد.
سوی دیگر سالن فوتسال استقلالی و پرسپولیسی کنار هم نشسته‌اند؛ یکی خسته از بازی بیرون آمده تا نفسی تازه کند و آن دیگری آماده می‌شود تا وارد بازی شود. سهیل و کرم لباس‌های اهدایی تیم‌های مجبوب پایتخت را پوشیده و کنار هم خوش‌وبش می‌کنند. هیاهوی سالن آنقدر زیاد است که باید با صدای بلند با هم حرف بزنیم: «درسته هر کدام‌مان طرفدار یک تیم هستیم، ولی قرمز یا آبی فرقی ندارد، با هم رفیقیم.»
سهیل کارمند موسسه رعد الغدیر است. قبل از آشنایی با موسسه در بازار آزاد مشغول بوده و حالا بر اساس مهارت‌ها و آموزش‌هایی که دیده فعالیت می‌کند: «خیلی‌ها هستند که کارشان مرتبط با رشته تحصیلی‌شان نیست. اما در این موسسه معمولا کاری به فرد پیشنها می‌شود که با وضعیت فیزیکی و مهارت‌هایی که دارد، همخوانی داشته باشد.»
احساس خوب آموزش در کنار همنوعان
کرم 25 ساله است؛ تعریف می‌کند که تا 14 سالگی بیشتر درس نخوانده؛ به خاطر مشکلی که به طور ناگهانی در بدنش به وجود آمده، نتوانسته بیشتر ادامه دهد. «داشتم برف بازی می‌کردم یهو افتادم. دکترها گفتند خونریزی داخلی. دو سه ماه بستری بودم و عملم کردن و برگشتم خانه. اما دوباره شیطنت کردم و فوتبال بازی کردم، عصر همان روز به کما رفتم.»
سیزده روز بعد که چشمانش را باز کرده، نیمی از بدنش فلج شده بود. او حالا در حال گذراندن دوره‌های آموزشی در موسسه رعد است: «دوره‌های اکسل و اینترنت را می‌گذرانم. یک سالی می‌شود با موسسه آشنا شده‌ام. به کارهای هنری هم علاقه دارم و کارهای شبه‌فرش و معرق هم یاد می‌گیرم. کلا بودن در مجموعه‌ای که همکلاسی‌ها یا همکاران کم و بیش شبیه خودم هستند، خیلی احساس خوبی است. ما می‌توانیم به همدیگر روحیه و اعتمادبه‌نفس بدهیم.
داوود هم دارد خودش را برای وارد زمین شدن آماده می‌کند؛ او 12 سال پیش با رعد آشنا شده و کلاس‌های آموزشی موسسه را گذرانده است: «همینجا ازدواج هم کردم با خانمی که او هم معلولیت دارد. حالا من در مرکز پیام کار می‌کنم و خانمم چون بچه‌دار شدیم دیگر فرصت نمی‌کند کار بیرون را انجام دهد.»
معلولان هستند و می‌توانند
وجود موسسه‌هایی مثل رعد برای افراد توان‌یاب لازم است؛ بهتر است بگوییم ضروری. زمینه‌ای که در جامعه ما بسیار کم و محدود است. داوود می‌گوید: «موسسه‌هایی مثل رعد به جامعه ثابت می‌کند معلولان می‌توانند از خانه بیرون بیایند. حس کنند هستند و می‌توانند. به خصوص در شهرستان‌ها که چنین امکاناتی ندارند و معلول مجبور است خانه‌نشین باشد.»
مهارت‌هایی که در یک مجموعه مختص به معلولان آموزش داده می‌شود، در ایجاد حس اعتمادبه‌نفس و مفید بودن در جامعه بسیار موثر است. داوود معتقد است: «خیلی از ما دانشگاه یا محیط‌های آموزشی معمولی هم رفته‌ایم، اما حسی که در کنار همنوعان خودمان داریم، متفاوت است. به همین دلیل هم من فکر می‌کنم اگر به این موسسات کمک و حمایت شوند، استعدادهای بسیار خوبی از جامعه معلولان کشف می‌شود.»
داوود درباره بازی فوتبال یکشنبه‌های موسسه هم می‌گوید: «ما به خاطر شرایط جسمی که داریم، تحرک‌مان خیلی نیست. همین فوتبال بازی‌کردن علاوه بر انگیزه بیشتر برای کار گروهی کمک‌مان می‌کند توانایی‌ها و قدرت جسمانی را تقویت کنیم.»
سلطانزاده، مدیرعامل موسسه نیکوکاری رعد الغدیر درباره آموزش‌ها و حمایت‌هایی که این موسسه از توان‌یاب‌ها دارد، به «شهروندآنلاین» توضیح می‌دهد: «رشته‌های آموزشی این موسسه با نگاه بلندمدت طراحی شده است.»
او می‌گوید: «هدف ما از ارایه آموزش‌ها علاوه بر پر کردن اوقات معلولان ایجاد زمینه‌ای برای اشتغالزایی و استقلال آنهاست. به بیان دیگر رشته‌هایی آموزش داده می‌شود که توان‌یاب‌ها پس از پایان دوره، به خوداشتغالی برسند.»
حمایت مبتنی بر توانمندسازی و اشتغالزایی از معلولان
سلطانزاده توضیح می‌دهد حمایت‌هایی که از معلولان می‌شود باید در راستای توانمندسازی آنها باشد: «همه تلاش ما در طول 20سال فعالیت هم همین بوده که عزیزانی که وارد موسسه می‌شوند، بتوانند جذب بازار کار شوند که این مهم به شیوه‌های مختلف است. ما عزیزان مهارت‌آموز را در حوزه‌های مختلف به شرکت‌های دیگر معرفی می‌کنیم یا در کارگاه‌ها و مجموعه‌هایی که در موسسه الغدیر است، فعالیت می‌کنند یا اینکه در منزل مشغول به کار می‌شوند و از موسسه حقوق دریافت می‌کنند و بیمه می‌شوند.»
جامعه ما به حمایت از معلولان چقدر نیاز دارد؟ دولت و دستگا‌ه‌های متولی حمایت از معلولان چقدر توانسته‌اند در این وظیفه موفق باشند؟ مدیرعامل این موسسه با اشاره به اینکه حدود 10درصد جمعیت جامعه معلول هستند و از این میزان 3-4 درصد آنها معلول جسمی حرکتی محسوب می‌شوند، می‌گوید: «این قشر از جامعه به دلایل مسائل ژنتیکی و مشکلات مادرزادی یا بر اثر اتفاقی در طول زندگی یا بیماری‌های ناشناخته در طول زندگی دچار معلولیت‌هایی شده‌اند. بر همین اساس نیاز جامعه ما برای رسیدگی و حمایت از این توان‌یاب‌ها روزبه‌روز بیشتر می‌شود.»
سلطانزاده درباره اینکه با چه هدفی زمینه ورزش معلولان را در کنار حمایت‌های آموزشی در نظر گرفته‌اید، می‌گوید: «ما در ایجاد فرصتی برای ورزش توان‌یاب‌های موسسه رعد الغدیر دو هدف اصلی را در نظر گرفته‌ایم؛ اول اینکه با ورزش شاداب‌تر شوند و از محیط آموزشی و کاری موسسه چند ساعتی دور باشند و روحیه‌شان بهتر شود و هم اینکه با ورزش و فعالیت بدنی بتوانند توانمندی‌های جسمی و حرکتی‌شان را با توجه به معلولیتی که دارند، بهتر و بیشتر تقویت کنند. به همین دلیل این سالن تهیه شده تا این عزیزان هفته‌ای یک بعدازظهر را چند ساعتی اینجا دور هم باشند و فوتبال بازی کنند تا شادابی و توانمندی‌هایشان بیشتر و رفاقت‌هایشان با هم محکم‌تر شود.»
بازی و تمرین فوتبال مردان رعد الغدیر هر چه پیش می‌رود، جدی‌تر و گرم‌تر می‌شود. دروازه‌بان یک سوی زمین، یک پایش مصنوعی است، ولی پرش‌هایش برای گرفتن توپ خیلی حرفه‌ای است. یکی دیگر از بازیکنان یک دستش از آرنج قطع است، با این حال جنگنده‌تر از بقیه می‌دود.
دیدن این صحنه‌ها برای هر کسی لذت‌بخش است، اینکه فردی بتواند توانایی‌هایش را با نادیده گرفتن ناتوانی‌ها به رخ بکشد.