۴۴ صفحه از این گزارش ۲۶۲ صفحهای در قالب ۱۴ بخش به ارایه گزارشی از تحولات برجام در طول شش سال گذشته پرداخته است و مابقی به نامهنگاریها و اسناد مربوط به برجام اختصاص دارد.
۴۴ صفحه از این گزارش ۲۶۲ صفحهای در قالب ۱۴ بخش به ارایه گزارشی از تحولات برجام در طول شش سال گذشته پرداخته است و مابقی به نامهنگاریها و اسناد مربوط به برجام اختصاص دارد.
در بخشی از این گزارش که همراه با نامه ظریف به رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ارسال شده است با عنوان «وآخر دعوانا» آمده است: پس از دو سال مذاکره فشرده و طاقتفرسا برای دستیابی به یک توافق قابل قبول، نیز شش سال کوشش نفسگیر برای حراست از حقوق ملت شریف ایران و جلوگیری از متلاشیشدن توافق همراه با هشت سال ناسزاشنیدن، خونخوردن و دمنیاوردن بر سر اتهاماتی ناروا، اینک در آستانه واگذاری مسئولیت به برادران و خواهرانی تازهنفس و پرنشاط لازم است چند تجربه و نکته به عنوان جمعبندی صادقانه و مشورت مشفقانه تقدیم شود.
بیستودومین و آخرین گزارش وزارت امورخارجه در 213 صفجه و چهارده بند و با پیوستهای مختلف ارسالی به مجلس شورای اسلامی، درباره فرایند اجرای برجام در سالهای اخیر، آخرین وضعیت مذاکرات وین برای احیای این موافقتنامه توضیح داده شده است.
این گزارش در ۱۴ بند شامل نتایج توافق و اجرای برجام، کوشش صادقانه برای رعایت خطوط قرمز، بدعهدی آمریکا، خروج آمریکا از برجام، اقدامات کمنتیجه اروپا پس از خروج آمریکا، جنگ تمامعیار اقتصادی دولت آمریکا علیه مردم ایران، استفاده از سازوکار بند ۳۶ برجام برای حلوفصل اختلافات، کاهش تعهدات هستهای اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریمها، صیانت از حقوق ملت ایران، شکست سیاست فشار حداکثری، حزب دموکرات و بازگشت به برجام، مستندسازی ضرورت رفع تحریمها، مذاکرات وین منطبق با سیاست قطعی نظام و آخر دعوانا تدوین شده است.
در بند ۱۳ این گزارش درباره مذاکرات وین برای احیای برجام آمده است: از ابتدای سال ۱۴۰۰ دولت جمهوری اسلامی ایران وارد مذاکراتی سخت و نفسگیر با کشورهای عضو کمیسیون مشترک برجام و از طریق آنان به صورت غیر مستقیم با آمریکا شد. مبنای این مذاکرات که تا کنون ۶ دور آن برگزار شده است دقیقا منطبق با سیاست قطعی نظام به وسیله مقام معظم رهبری در اول فروردین ۱۴۰۰ اعلام شده است که ایشان فرمودند آمریکاییها باید تمامی تحریمها را لغو کند و ما راستیآزمایی خواهیم کرد و سپس به برجام برمیگردیم و این یک سیاست قطعی است.
همچنین در ادامه گزارش آمده است: خروجی این مذاکرات مصوبه کمیسیون مشترک برجام خواهد بود که پیوست رفع تحریمها، اقدامات هستهای و طرح اجرایی چگونگی اجرا ازجمله راستیآزمایی را دارد.
بر اساس چارچوبی که تا کنون در مذاکرات وین به دست آمده است در صورت حصول توافق و بازگشت آمریکا به برجام همه تحریمهایی که طبق برجام رفع شده بودند مجددا رفع خواهند شد. علاوه بر این، کلیه تحریمهای ترامپ که در صورت استمرار عضویت آمریکا در برجام نمیتوانستند و به بهانههای دیگر رفع شوند، آنها هم رفع میشوند. بر این اساس طرف مقابل عنوان میکند که در نتیجه بازگشت به برجام تمامی تحریمهای ذکرشده در برجام به شمول بخشی موضوعی و یا شخصی و نیز کلیه تحریمهای وضعشده بعدی که مانع انتفاع ایران از آثار لغو تحریمهای برجامی میشوند رفع خواهند شد.
الف- رفع تحریمهای مالی و بانکی:
بر اثر رفع این تحریمها انجام عملیات مالی و بانکی با دولت ایران، بانک مرکزی ایران، موسسات مالی ایرانی و سایر اشخاص ایرانی شامل اعطای وام نقل و انتقال حساب بانکی شامل افتتاح حساب، ایجاد روابط کارگزاری و پرداخت از طریق حساب بین بانکی در موسسات مالی غیرآمریکایی، سرمایهگذاری، خرید و فروش اوراق بهادار، ضمانتنامه خرید و فروش ارزهای خارجی شامل نقل و انتقال مرتبط با ریال، صدور اعتبارات اسنادی و معاملات بازارهای آتی کالا و اختیار ارایه خدمات پیامرسانی تخصصی مالی (سوییفت) و تسهیل دسترسی مستقیم یا غیرمستقیم به آنها، خرید یا تحصیل اسکناس آمریکایی به وسیله دولت ایران و خرید پذیرهنویسی یا ارایه خدمات مربوط به صدور اوراق قرضه دولت ایران مقدور میشود.
ب- رفع تحریمهای مربوط به نفت، گاز و پتروشیمی:
بر اثر رفع این تحریمها خرید تحصیل فروش حمل و نقل یا بازاریابی نفت و فرآوردههای نفتی شامل فرآوردههای پالایششده نفتی فرآوردههای پتروشیمی یا گاز طبیعی شامل گاز طبیعی مایع به یا از ایران کمک سرمایهگذاری ازجمله از طریق مشارکت در خدمات و فناوری که میتواند در رابطه با بخش انرژی ایران و توسعه منابع نفتی آن یا تولید داخلی فرآوردههای نفتی پالایش و فرآوردههای پتروشیمی مورد استفاده قرار بگیرند یا فعالیت در بخش انرژی ایران شامل شرکت ملی نفت ایران شرکت بازرگانی نفت ایران، نیکو، شرکت ملی نفتکش ایران و شرکت نفت ایران مقدور میشود.
رفع تحریمهای مربوط به بیمه بر اثر رفع این تحریمها ارایه خدمات مربوط به صدور بیمهنامه بیمه یا بیمه اتکایی درباره فعالیتهای سازگار با برجام شامل خدمات مربوط به صدور بیمهنامه، بیمه یا بیمه اتکایی در رابطه با فعالیتهای بخش انرژی کشتیرانی و کشتیسازی ایران برای شرکت ملی نفت ایران شرکت ملی نفتکش ایران و یا برای کشتیهایی که نفت خام گاز طبیعی گاز طبیعی مایع نفت و فرآوردههای پتروشیمی از یا به ایران هم میکنند مقدور میشود.
ت- رفع تحریمهای مربوط به کشتیرانی، کشتیسازی و بنادر:
بر اثر رفع این تحریمها تملک اداره کنترل یا بیمه کشتیهای مورد استفاده برای نقل و انتقال نفت خام فرآوردههای نفتی شامل فرآوردههای پالایششده، فرآوردههای پتروشیمی و یا گاز طبیعی شامل گاز طبیعی مایع، از یا به ایران اداره بنادر در ایران همکاری با بخشهای کشتیرانی و کشتیسازی ایران، عاملیت اداره بندر در ایران، خدمات بندری از قبیل سوخترسانی و بازبینی طبقهبندی و تأمین مالی و فروش و اجاره و ارایه کشتی به ایران ازجمله خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران شرکت ملی نفتکش ایران، شرکت خطوط کشتیرانی جنوب و شرکت های تابعه آنها مقدور میشود.
ج- رفع تحریمهای مربوط به بخش خودروسازی:
بر اثر رفع این تحریمها اجرا یا تسهیل عملیات نقل و انتقال مالی یا سایر معاملات مربوط فروش عرضه یا انتقال کالا و خدمات مورد استفاده در ارتباط و بخش خودروسازی ایران مقدور میشود.
چ- رفع تحریمهای مربوط به نرمافزار و فلزات (تحریم برجامی):
رفع این تحریمها فروش یا انتقال گرافیت فلزات خام یا نیمهساخته از قبیل آلومینیوم، فولاد، زغالسنگ و نرمافزار برای یکپارچهسازی فرآیندهای صنعتی در رابطه با «به یا از» ایران به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در رابطه با فعالیتهای سازگار با برجام و فروش عرضه یا انتقال چنین موادی به بخشهای انرژی، پتروشیمی، کشتیرانی و کشتیسازی ایران و بنادر ایران یا انجام یا تسهیل عملیات نقل و انتقال مالی یا ارایه خدمات برای اقدامات مذکور شامل بیمه و حمل و نقل مقدور خواهد شد.
ح- رفع تحریمهای مربوط به بخشهای آهن، فولاد، آلومینیوم و مس (تحریم ترامپ):
بر اثر رفع این تحریمها فعالیت اشخاص غیرآمریکایی که در بخشهای آهن، فولاد، آلومینیوم و مس ایران حضور پیدا میکنند مالکیت کنترل و فعالیت هر نهادی که بخشی از صنایع آهن، فولاد، آلومینیوم و مس ایران است، مشارکت در فروش عرضه یا انتقال کالا یا خدمات مورد استفاده در رابطه با بخشهای آهن، فولاد، آلومینیوم و مس به ایران خرید، اکتساب، فروش، انتقال یا بازاریابی بخشهای آهن، محصولات آهنی، فولاد، محصولات فولادی، آلومینیوم و محصولات آلومینیومی، مس و محصولات مسی از ایران یا ارایه خدمات تبعی در حوزههای فوقالذکر و همچنین فعالیت موسسات مالی خارجی تراکنشهای مالی جهت فروش عرضه یا انتقال کالا و خدمات مورد استفاده مرتبط و بخشهای آهن فولاد آلومینیوم و مس به ایران را انجام یا تسهیل مینمایند. همچنین خرید، اکتساب، فروش، انتقال یا بازاریابی بخشهای آهن، محصولات آهنی، فولاد، محصولات فولادی، آلومینیوم و محصولات آلومینیومی، مس و محصولات مسی مقدور میشود.
خ ـ رفع تحریمهای بخشهای ساختوساز ، معدن، تولید، منسوجات و بخش مالی:
بر اثر رفع این تحریمها، فعالیت اشخاص غیرآمریکایی که در بخشهای عمران، معدن، تولید، منسوجات و مالی در اقتصاد ایران حضور پیدا میکنند؛ مشارکت در فروش، عرضه، یا انتقال کالا و یا خدمات مورد استفاده در رابطه با بخشهایی از اقتصاد ایران، به یا از ایران؛ یا ارایه خدمات تبعی در حوزههای فوقالذکر و فعالیت موسسات مالی خارجی که تراکنشهای مالی جهت فروش، عرضه، یا انتقال کالا و خدمات مورد استفاده مرتبط بخشهای تصریح شده از اقتصاد ایران به یا از ایران را انجام یا تسهیل مینمایند، مقدور میشود.
د ـ حوزه هواپیمایی:
بر اثر بازگشت آمریکا به برجام، امکان فروش، اجاره یا انتقال هواپیماهای مسافربری تجاری، خدمات جانبی و لوازم یدکی، نرمافزارهای مرتبط با آن و تعمیر و نگهداری و بازبینیهای ایمنی و ضمانتهای مربوط نیز ولو برای اشخاص آمریکایی مقدور خواهد شد.
ذ ـ صادرات فرش و اقلام خوراکی:
امکان صادرات فرش و اقلام خوراکی از ایران به آمریکا مقدور خواهد شد.
بدین ترتیب و بنابراین نتایج تمامی تحریمهای موضوعی علیه اقتصاد ایران شامل تحریمهای قبل از برجام (مالی و بانکی، بیمه، انرژی و پتروشیمی، کشتیرانی، کشتیسازی و بخش بنادر، طلا و فلزات گرانبها، نرمافزار، صنعت خودرو، فروش هواپیما و خدمات مربوطه، و واردات فرش و مواد غذایی از ایران (و تحریمهای بعد از برجام، زمان ترامپ) صنایع فلزات ایران، صنایع معدنی، عمران، صنایع نساجی، تولید) رفع خواهند شد.
در صورتی که در وین توافق حاصل شود، آمریکا اجرای قوانین کنگره به شرح زیر را متوقف میکند و لذا این تحریمها فاقد آثار اجرایی خواهند بود:
• قانون مجوز دفاعی سال (۲۰۱۲م)
• قانون کاهش تهدید ایران و حقوق بشر سوریه ( ۲۰۱۲م)
• قانون آزادی ایران و مبارزه با اشاعه (۲۰۱۲ م)
• قانون تحریمهای ایران
در مورد قوانین لغو روادید و قانون مبارزه با دشمنان آمریکا از طریق تحریم (کاتسا) ایالات متحده متعهد است که هیچ یک از مفاد آنها اجرای کامل تعهدات برجامی به وسیله آمریکا را خدشهدار نکند. این بدان معنی است که هر دو قانون بر اجرای کامل تعهدات برجامی آمریکا بلااثر خواهند بود. چنانچه خلاف آن ثابت شود، در واقع نقض تعهدات آمریکا ذیل برجام تلقی خواهد شد که میتواند با واکنش جمهوری اسلامی ایران بر اساس حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام مواجه گردد.
آمریکا همچنین در صورت توافق کامل فرمانهای اجرایی زیر را لغو میکند:
مربوط به قبل از برجام:
• فرمان اجرایی ۱۳۷۵۴
• فرمان اجرایی ۱۳۵۹۰
• فرمان اجرایی ۱۳۶۲۲
• فرمان اجرایی ۱۳۶۴۵
• فرمان اجرایی ۱۳۶۲۸
مربوط به زمان ترامپ:
• بخشی از فرمان اجرایی ۱۳۸۴۶
• فرمان اجرایی ۱۳۷۸۱ (تحریم صنایع فلزات ایران)
• فرمان اجرایی ۱۳۹۰۲ (تحریم صنایع معدنی، عمران، نساجی و تولید)
• فرمان اجرایی ۱۳۸۷۶ (تحریم علیه دفتر مقام معظم رهبری و مجموعههای وابسته)
همچنین شناسایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان بهاصطلاح سازمان تروریستی خارجی ابطال خواهد شد.
علاوه بر این بیش از هزار شخص حقیقی و حقوقی (فرد، نهاد، کشتی و هواپیما) از فهرست تحریمهای آمریکا خارج
میشوند.
این فهرست شامل:
• تمامی بانکها و موسسات مالی (به جز یک مورد)،
• تمامی شرکتهای بیمهای،
• تمامی شرکتهای نفتی، پتروشیمی و پالایشگاههای ایرانی،
• اغلب شرکتهای حمل و نقل، کشتیرانی و کشتیسازی،
• اغلب شرکتهای بزرگ در زمینه فلزات،
• سازمان انرژی اتمی و شرکتها و موسسات پژوهشی وابسته به آن،
• سازمانها و شرکتهای بزرگ در حوزههای انرژی، نیروگاهی، صنعتی، تجاری و اقتصادی،
آمریکا همچنین اقدامات مکمل تحریم به شرح زیر را مورد بازنگری، اصلاح یا ابطال قرار خواهد داد به نحوی که منعکسکننده لغو تحریمها باشد:
• توصیهنامه شبکه مقابله با جرایم مالی (فین سن) در مورد ایران (می و اکتبر ۲۰۱۸)؛
• توصیهنامه دریانوردی جهانی (می ۲۰۲۰)؛
• توصیهنامه دفتر کنترل داراییهای خارجی (اوفک)؛
در مورد صنایع هوانوردی ایران (جولای ۲۰۱۹)؛
• توصیهنامه دفتر کنترل داراییهای خارجی (اوفک) در مورد حمل و نقل دریایی محصولات نفتی (مارس ۲۰۱۹)؛
• توصیهنامه دفتر کنترل داراییهای خارجی (اوفک) در مورد حمل و نقل دریایی محصولات نفتی (سپتامبر ۲۰۱۹)؛
• در مورد کانال مالی سوییس (اکتبر ۲۰۱۹ ) آمریکا آماده ابطال آن میباشد؛ زیرا بازنگری آن مستلزم تغییرات بسیار کلی با توجه به تغییر نظام تحریمها خواهد بود، ولی در صورت تمایل ایران، آمریکا آماده بازنگری آن است؛
• توصیهنامه وزارت امورخارجه در مورد صادرات محصولات فلزی به ایران (دسامبر ۲۰۱۹)؛
• مجوزهای مربوط به صنعت هواپیمایی و واردات فرش و مواد غذایی از ایران به آمریکا؛
• درج راهنماها و سوالات متداول (اِف اِی کیو) در سایت اوفک.
در عین حال آمریکا حاضر به رفع بخشی از تحریمهای خود، شامل تحریمهای اولیه که افراد و نهادهای آمریکایی را از مبادلات اقتصادی با ایران منع میکند و از سالهای آغازین انقلاب اسلامی برقرار و بهتدریج انباشته شده است و نیز فهرستی از افراد و نهادهای ایرانی که به بهانههای غیرهستهای وضع شدهاند (مثل بهاصطلاح تروریسم، موشکی، حقوق بشر و …) نمیباشد و جمهوری اسلامی ایران نیز اساسا هیچگاه در مورد این موضوعات مذاکره نکرده و نمیکند.
لازم به یادآوری است که مذاکرات وین با کشورهای ۱+۴ و از طریق آنان با آمریکا صورت گرفته است. مذاکرات غیرمستقیم سختیها و محدودیتهای خود را دارد؛ زمانبر است و به سادگی در معرض سوءتفاهم قرار میگیرد. با این حال با توجه به سیاست اصولی کشور مبنی بر عدم مذاکره مستقیم با آمریکا تلاش گردید با استفاده از مذاکرات مستمر و طولانی با بقیه اعضای برجام و تبادل مرتب متون کتبی، حتیالامکان راه هرگونه سوءتفاهم و یا سوءاستفاده بسته شود.