قیمت برق به طور میانگین در دنیا 1400 تومان برای هر کیلو وات ساعت برق است. در واقع اگر یک خانوار در ایران بالاترین میزان مصرف برق را هم داشته باشد، باز در مقایسه با میانگین جهانی قیمت برق، یکسوم قیمت پرداخت کرده است! در اکثر کشورها حدود ۷درصد از درآمد خانوار، ماهانه صرف هزینههای برق میشود، در حالی که در ايران، هر خانوار فقط یک درصد از درآمد خود را باید به قبض برق اختصاص دهد.
شهروندآنلاین: در هفتههای گذشته انواع و اقسام جداول و آمارهای مربوط به مصرف برق در ایران در مقایسه با سایر کشورها منتشر شد. در این میان، آسیبزنندهترین خبرها مربوط به تصاویر اینفوگرافیک یکی از سایتهای مطبوعات رسمی ایران بود که بدون در نظر گرفتن شاخصهای مختلف، اقدام به انتشار تصویری کرد که نشان میداد مصرف برق در ایران کمتر از میانگین جهانی است. درحالیکه آمار آژانس بینالمللی انرژی، سرانه مصرف برق در ایران را دوبرابر میانگین مصرف جهانی برق تخمین زده است. ضمن اینکه ایران در مصرف برق در مقایسه با دیگر کشورهای جهان در رتبه ۱۸ فهرست قرار دارد. بنابراین بهتر است به شاخصهای مختلف در موضوع برق نگاهی بیندازیم تا بتوانیم به تحلیلی دقیقتر برسیم.
سرانه مصرف برق
میانگین جهانی: 3081
ایران: 3072
مصرف برق کشوری نظیر نروژ، 23.210 کلیووات بر ساعت برای هر شهروند نروژی است، حال آنکه مصرف برق یک ایرانی در سال، 3072 کیلووات در ساعت؛ یعنی چیزی حدود یکهشتم نروژ. همچنین میزان مصرف برق در کشورهایی نظیر قطر، کویت، امارات، آمریکا، کره جنوبی، عربستان، روسیه، ژاپن، عمان، آلمان و… در رتبه بالاتری نسبت به ایران قرار دارند. در مجموع سرانه مصرف در جهان 3081 کیلووات بر ساعت عنوان شده که در مقایسه با ایران بالاتر نشان میدهد. اما شاخصهای مهم دیگری را نیز باید در نظر گرفت تا به واقعیت موضوع برسیم.
قیمت برق
میانگین جهانی: 1400 تومان
مشتری پرمصرف: 560 تومان
طبق آخرین تعرفه که در اردیبهشت ماه امسال انجام گرفت، قیمت برق مصارف خانگی 60 تومان در ازای صفر تا 100 کیلووات ساعت ماهانه مصوب شد. مصرف مازاد تا 200 کیلووات، 70 تومان و تا 300 نیز 150 تومان در نظر گرفته شد. هرچند قیمت برق در مناطق گرمسیر به جهت استفاده بیشتر طبیعتا پایینتر در نظر گرفته شده بود. الگویی برای مشترکان پرمصرف نیز در نظر گرفته شد که بنا بر آن، با افزایش درصدی قیمت مواجه میشدند تا به عنوان نوعی ابزار برای کاهش دادن مصرفشان باشد. این مبلغ نیز در نهایت تا 560 تومان در ازای هر کیلو وات ساعت بود. این در حالی است که قیمت برق به طور میانگین در دنیا 1400 تومان برای هر کیلو وات ساعت برق است. در واقع اگر یک خانوار در ایران بالاترین میزان مصرف برق را هم داشته باشد، باز در مقایسه با میانگین جهانی قیمت برق، یکسوم قیمت پرداخت کرده است! به همین دلیل میبینید که ایران یکی از ارزانترین تعرفههای برق در دنیا را دارد، چراکه در اکثر کشورها حدود ۷درصد از درآمد خانوار، ماهانه صرف هزینههای برق میشود، در حالی که در ايران، هر خانوار فقط يک درصد از درآمد خود را باید به قبض برق اختصاص دهد.
سرانه مصرف گاز
میانگین جهانی: 600 مترمکعب
ایران: 1700 مترمکعب
ایران، دومین کشوری است که بیشترین منابع گاز طبیعی دنیا را در اختیار دارد. اما وقتی کشوری بالاترین منابع گاز را در اختیار دارد و میانگین مصرفی برق پایینی هم ندارد، در نهایت باید میزان گاز مصرفی آن پایین باشد. چون بسیاری از کشورهای مصرفکننده برق، برای مصارف خانگی مختلف از گاز استفاده نمیکنند. اما در ایران، گاز هم در مصارف خانگی مورد استفاده قرار میگیرد، بنابراین در کشوری که مصارف گازی نیز وجود دارد، دستکم مصرف برق باید بسیار پایینتر باشد. درحالیکه متأسفانه شاهد الگوی مصرفی بسیار اشتباه بین مردم کشورمان هستیم و آمارها نشان میدهد مصرف سالانه گاز هر فرد در ایران ۱۷۰۰ مترمکعب است؛ درحالیکه میانگین جهانی، ۶۰۰ مترمکعب. بهعبارت دیگر، هر فرد سالانه ۹۰۰مترمکعب گاز مازاد بر نیاز و بیش از میانگین جهانی آن مصرف میکند. به همین جهت است که میانگین مصرف گاز در ایران حدود سه برابر میانگین آن در جهان است. البته در تحلیل این آمار باید کالاهای گازی را نیز در مقایسه با مؤلفه استاندارد در نظر گرفت، چراکه گاهی کالاهای کمکیفیت خود نهایتا منجر به مصرف بیشتر میشود.
شدت انرژی
میانگین جهانی: 4
ایران: 8
شدت مصرف انرژی یکی از معیارهای مهم در اقتصاد یک کشور است. در تعبیر ساده، شدت مصرف انرژی یعنی چه میزان انرژی برای تولید هر کالا استفاده شده است. برای به دست آوردن شاخص شدت مصرف انرژی، تولید ناخالص ملی را به نسبت میزان مصرف انرژی میسنجند و این عدد نشان میدهد که ایران اوضاع مساعدی در این زمینه ندارد. یعنی اگر برای تولید یک کالا در آلمان، یک واحد انرژی مصرف میشود، این میزان در ایران دو برابر است و ما دو برابر آلمان برای تولید همان کالا، انرژی مصرف میکنیم. در این زاویه دید، شاخص شدت مصرف انرژی در ایران دو برابر نروژ است! و در مجموع رتبه ایران بالاتر از همان کشورهایی قرار میگیرد که پیشتر اشاره شد، پایینتر از آنها هستیم؛ قطر، کره جنوبی، ژاپن، آلمان و…! این موضوع خود به سادگی نشان میدهد که بخشهای صنعتی ما تا چه میزان غیربهینه عمل میکنند و تلفات انرژی در کشورمان تا چه میزان بالاست.
تلفات برق
میانگین جهانی: 8.3
ایران: 11.1
شاخص دیگری که باید مد نظر قرار گیرد، درصد تلفات شبکه برق در ایران است. یعنی برای مقایسه دقیقتر باید میانگین تلفات شبکه برق در ایران را با دیگر کشورها نیز در نظر گرفت. در جدول مربوط به این موضوع خواهیم دید که تلفات برق در شبکه ایران بالاتر از میانگین جهانی قرار دارد. هرچند کشورهایی نظیر پرتغال و اسپانیا هم با شاخصهای 10 و 9.6، بعد از ایران قرار دارند. از این زوایه دید،عراق با تلفات 50.6درصد، در صدر فهرست و پس از آن، هند، پاکستان، برزیل و ترکیه قرار دارند. هرچند میزان تلفات شبکه برق ایران در مقایسه با کل خاورمیانه و شمال آفریقا که 13.6 است، در رتبه پایینتری قرار دارد و این نکتهای مثبت به شمار میآید.