آیا لامبدا واکسن کرونا را بی‌اثر می‌کند؟

لامبدا سویه جدیدی است که چند وقتی است در غربی‌ترین کشورهای دنیا سروصدا به پا کرده است. در شرایطی که دلتا در این سوی دنیا بدون سروصدا جان می‌گیرد و می‌تازد و از دست برخی از واکسن‌ها فرار می‌‎کند، لامبدا در آن سوی دنیا تحرکاتی انجام می‌دهد. در حال حاضر نگران‌کننده‌ترین موضوع درباره لامبدا نام یا ویژگی‌های آن نیست (که البته تاکنون ثابت نشده خطرناک‌تر از دیگر سویه‌هاست) بلکه این واقعیت است که در حال حاضر گونه غالب در برخی از کشورهای آمریکای لاتین است.

تاکنون ۱۹۰هزار نفر در این کشور 32میلیون نفری به دلیل کووید-۱۹ جان خود را از دست داده‌اند که بیش از شش‌دهم‌ درصد جمعیت آن می‌شود. این رقم تقریبا سه برابر میزان سرانه مرگ‌ومیر در مقایسه با ایالات متحده آمریکاست.

با این حال طبق تخمین برخی از محققان، این میزان مرگ در پرو به تنهایی به ویروس جهش‌یافته لامبدا مرتبط نیست و عوامل دیگری در گسترش کووید در این کشور نقش داشته‌اند؛ ازجمله مشکلات اقتصادی که باعث شده افراد بزرگسال ملزم به کار باشند و بازارهای شلوغ باعث شیوع بالای این بیماری شود.

این اتفاقات در حالی رخ داده است که این کشور تاکنون حدود ۱۱درصد جمعیت خود را با انواع مختلف واکسن‌های تولیدشده برای مقابله با ویروس کرونا واکسینه کرده است.

ویروسی از خانواده آلفا

آمیتیس رمضانی، فوق تخصص بیماری‌های عفونی، در گفت‌وگو با «شهروند» توضیح می‌دهد که این ویروس از خانواده آلفاست و می‌توان این‌طور توضیح داد که از نظر جهش‌های سویه آلفا پسرعموی آلفاست.

او تأکید می‌کند نکته‌ای که در این خصوص باید به آن اشاره کرد، این است که در واریانت‌ها به برخی باید توجه کرد؛ چون خطرناک‌ترند، برخی را باید تحت‌نظر قرار داد. این واریانت جدید از نوع ویروس‌هایی است که باید تحت‌نظر قرار گرفته شود. آلفا، بتا، گاما و دلتا باعث نگرانی هستند؛ زیرا خطر بیشتری نسبت به سویه‌های دیگر دارند.

او توضیح می‌دهد که لامبدا از نظر علایم بالینی نسبت به سایر سویه‌ها متفاوت نیست؛ بر اساس موارد رسمی منتشرشده به وسیله سازمان جهانی بهداشت جهانی بیماران مبتلا به کووید-19 به‌طور معمول یکی از علایم اصلی تب، سرفه خشک و خستگی را گزارش کرده‌اند؛ البته علایم کمتر شایع شامل درد گلو، اسهال، ورم ملتحمه، سردرد، از دست‌دادن حس بویایی و چشایی و تغییر رنگ انگشتان دست‌وپاست. فراگیری این سویه کمی بیشتر است؛ اما راحت‌تر از دست واکسن فرار می‌کند و سرایتش نیز بیشتر است.

این فوق تخصص بیماری‌های عفونی خاطرنشان می‌کند که کارشناسان پیش از این، این سویه را C،37 می‌شناختند و اولین‌بار در دسامبر 2020 در پرو شناسایی شد.

به اعتقاد رمضانی لامبدا الگوی منحصربه‌فردی از هفت جهش در پروتیین سنبله دارد که ویروس از آن برای آلوده‌کردن سلول‌های انسانی استفاده می‌کند؛ البته جهشی به نام L452Q برای محققان جالب بوده؛ زیرا شبیه جهش L452R است و به نظر می‌رسد در ایجاد عفونت زیاد نوع دلتا نقش دارد.

سویه‌ها بی‌اهمیتند

اما اینکه تا چه اندازه این ویروس می‌تواند خطرساز باشد، موضوعی است که کوروش هولاکویی، قائم‌مقام انجمن اپیدمیولوژی ایران، در مورد آن می‌گوید اسم و نام این جهش‌ها زیاد مهم نیست؛ زیرا این سویه جدید اول اینکه هنوز به ایران نرسیده و در ثانی اینکه هنوز خطرات شدیدی از خودش نشان نداده است.

او اظهار نگرانی می‌کند و می‌گوید: «من معتقدم درحال حاضر در قله دوم پیک چهارم هستیم، در واقع نگذاشتند پیک چهارم آرام بگیرد و همچنان در پیک چهارم آمار قربانیان این ویروس بیشتر می‌شود.»

او با اشاره به اینکه بارها گفته‌ام که باید کشور لاک‌داون شود تا چرخه انتقال این ویروس حذف شود، ادامه می‌دهد: «درحال حاضر ما هیچ اقدامی علیه این ویروس نمی‌کنیم؛ در واقع می‌توانیم بگوییم اقداماتی که صورت می‌گیرد، دنباله همان استراتژی همه‌گیری جمعی است به این معنا که همه مبتلا شوند، یک تعدادی بیمار شوند و درمان آنها صورت بگیرد. کاری که  کشورهایی مانند انگلستان از آن استفاده کردند اما این موضوع در کشور ما جواب نمی‌دهد.»

او توضیح می‌دهد: «تجربه نشان داده است که هر پیکی شدیدتر از پیک قبلی است. این ویروس آنقدر هوشمندانه عمل می‌کند که هر جهشی که ایجاد می‌کند، قوی‌تر از سری قبل است و باید بگوییم اگر امروز پیک چهارم کنترل نشود، فاجعه خواهیم داشت و در آینده قضاوت خوبی در مورد ما نخواهند داشت؛ زیرا هیچ کشوری به اندازه ما نابلد نبوده است.»

قائم‌مقام انجمن اپیدمیولوژی ایران می‌گوید: «بارها و بارها گفته‌ام که طرح واکسیناسیون تنها برای سنین بالا یک اشتباه است، زیرا ماهیت ویروس این‌گونه است که برای آنکه میزبان جدید برای خودش پیدا کند، تغییر ماهیت می‌دهد و گروه‌های سنی پایین‌تر را درگیر می‌کند.»

او تأکید می‌کند: «آمارهایی که اعلام می‌شود باید با یک ضریب اعلام شود و می‌توانیم بگوییم آمارهای مرگ‌ومیر بالای دوهزار مورد است و درحال حاضر تجمعات ماه محرم را نیز در پیش داریم که همین تجمعات می‌تواند آمارهای ابتلا را نیز افزایش دهد.»

به اعتقاد این فوق تخصص اپیدمیولوژی این ویروس اغتشاشگر نیست بلکه باید متخصصان با او برخورد کنند، باید این را بپذیریم که در این مدت از این ویروس شکست خورده‌ایم و چاره‌ای جز لاک‌داون نخواهیم داشت.

او بر این باور است که واکسیناسیون نیز در کنار لاک‌داون جواب می‌دهد و باید تمام واکسیناسیون‌ها در عرض دو تا چهارماه انجام شود تا بتواند آمارها را کاهش دهد؛ اما باید به این نکته نیز اشاره کرد که واکسن افراد را رویین‌تن نمی‌کند و نباید به بهانه واکسن‌زدن  مراقبت‌های بهداشتی صورت نگیرد.

او در خصوص واریانت جدید لامبدا نیز می‌گوید: «سویه‌ها وقتی مطرح می‌شوند که مهار کرونا صورت گرفته باشد و نگرانی از جهش‌های جدید وجود داشته باشد؛ اما در شرایطی که هنوز در کشور ما ویروس کرونا پادشاهی می‌کند، زیاد بحث سویه جدید مطرح نیست.»

هولاکویی ادامه می‌دهد: ‌«حرکت سینوسی ماهیت اصلی ویروس است و هربار که این آمارها کاهش پیدا می‌کند، سروصدای زیادی به پا می‌شود که اقدامات ما سبب بروز کاهش بیماری شده است و باید به این نکته اشاره کنیم که زمانی واکسن تأثیرگذار است که ایمنی 70درصدی صورت گیرد و در غیر این صورت نمی‌توان جامعه بیمار و گسترش آن را کنترل کرد. بنابراین این را باید بدانیم که بعد از پیک، پیک بعدی را خواهیم داشت که شدیدتر و قوی‌تر است و هدف ویروس کسانی خواهند بود که در این 16ماه مبتلا نشده‌اند.»