از کرونای لامبدا چه می‌دانیم؟

فرشته کیانی، شهروندآنلاین: در حالی که کرونای دلتا به گونه غالب کووید-19در ایالات متحده تبدیل شده است و بیش از 93درصد موارد ابتلا را تشکیل می‌دهد، نوع متفاوتی معروف به لامبدا (Lambda)  که با نام  علمی C.37 نیز شناخته می‌شود، آمریکای جنوبی را درمی‌نوردد. بر اساس گزارش مرکز تحقیقات کنگره آمریکا در 24 ژوئن، در حالی که آمریکای لاتین و کارائیب ۸درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند، 20درصد از موارد ابتلا به کرونا را در جهان به خود اختصاص داده‌اند.

کرونای لامبدا نخستین‌بار کی و کجا شناسایی شد؟

ریشه‌ دقیق کرونای لامبدا هنوز نامشخص است، اما دانشمندان می‌گویند نخستین‌بار در آمریکای جنوبی ظاهر شد. لامبدا نخستین‌بار دسامبر سال گذشته در پرو شناسایی شد و از آن زمان به دیگر کشورها رسوخ کرده، بیشتر به آمریکای لاتین.

به گزارش نیوزویک، با قدرت انتقال سریع، لامبدا اکنون بیش از 90درصد موارد کووید-19 را در پرو تشکیل می‌دهد، در حالی که در دسامبر، فقط 0.5درصد موارد را به خود اختصاص داده بود.

مقامات بهداشتی پرو اعلام کرده‌اند لامبدا در بهار موج دوم ابتلا را در این کشور رقم زده است. محققانی که ظهور این گونه را دنبال کرده‌اند، می‌گویند وقتی کشف شد، توجه چندانی به آن نشد، اما اکنون گسترش سریعش توجه متخصصان مختلف را به خود جلب کرده است.

پابلو تسوکایاما، میکروبیولوژیست در دانشگاه کایتانو هردیا (CayetanoHeredia) در لیما، به الجزیره گفت: «ما به پردازش نمونه‌ها ادامه دادیم و تا ماه مارس، 50درصد نمونه‌ها در لیما، پایتخت پرو، لامبدا بود. تا آوریل، 80درصد از نمونه‌های پرو از این گونه بود. این جهش، نشانه اولیه قابلیت انتقال است.»

در حالی که کرونای دلتا به گونه غالب ویروس کووید-19در ایالات متحده تبدیل شده است و بیش از 93درصد موارد ابتلا را تشکیل می‌دهد، نوع متفاوتی معروف به لامبدا (Lambda) که با نام علمی C.37 نیز شناخته می‌شود، آمریکای جنوبی را درمی‌نوردد.

 لامبدا «نوع نگران‌کننده» است؟

به گفته تسوکایاما، با توجه به اینکه گونه‌های جدید در نقاط مختلف جهان با میزان بالای ابتلا شایع است، سویه لامبدا ابتدا خطرناک تلقی نشد، اما حدود ماه می، شیلی و پرو از سازمان بهداشت جهانی (WHO) درخواست کردند این نوع را در نظر بگیرد و آن را به فهرست «انواع قابل توجه» اضافه کند.

سازمان بهداشت جهانی پانزدهم ژوئن 2021 این گونه را لامبدا نام‌گذاری و به‌عنوان «نوع قابل توجه» در سطح جهانی طبقه‌بندی کرد. این بدان معناست که این سازمان معتقد است جهش‌هایی با پیامدهای اثبات‌شده یا مشکوک در انتقال و شدت آن وجود دارد و در چندین کشور شناسایی شده است. دکتر ماریا ون کرخوف، رئیس اداره  فنی مبارزه با کووید-19 در سازمان بهداشت جهانی گفت آنها در حال ردیابی این گونه هستند تا ببینند آیا باید به عنوان «نوع نگران‌کننده» طبقه‌بندی شود یا خیر. این در صورتی رخ می‌دهد که افزایش قابلیت انتقال یا شدت بیماری‌زایی‌اش مشخص شود.

نوع لامبدا در صورت افزایش قابلیت انتقال ویروس، افزایش بیماری‌زایی، تغییر علایم و نشانه‌های بیماری یا کاهش اثربخشی آزمایش، درمان و اقدامات پیشگیرانه مانند واکسیناسیون به‌عنوان «نوع نگران‌کننده» تعیین می‌شود.

از زمان شروع همه‌گیری کووید-19، ویروس SARS CoV 2  چندین‌بار جهش یافته و برخی از گونه‌ها بیماری‌زاتر و کشنده‌تر از بقیه هستند. اکنون، سازمان بهداشت جهانی چهار نوع کرونا را به‌عنوان «انواع نگران‌کننده» طبقه‌بندی کرده است: آلفا، بتا، گاما و دلتا. چهار مورد دیگر یعنی اتا (Eta)  آیوتا (Iota) کاپا (Kappa) و لامبدا (Lambda) به عنوان گزینه‌های «قابل توجه» تعیین شده‌اند و در هفته‌های اخیر گسترش سریع کرونای لامبدا جلب توجه کرده است.

ماریا ون کرخوف، رئیس اداره  فنی مبارزه با کووید-19 در سازمان بهداشت جهانی گفت در حال ردیابی گونه لامبدا هستند تا ببینند آیا باید به عنوان «نوع نگران‌کننده» طبقه‌بندی شود یا خیر. این در صورتی رخ می‌دهد که افزایش قابلیت انتقال یا شدت بیماری‌زایی‌اش مشخص شود.

در چه کشورهایی شناسایی شده است؟

بر اساس گزارشِ اواسط ماه ژوئن سازمان بهداشت جهانی، لامبدا تاکنون حداقل در 29 کشور یا منطقه، از جمله ایالات متحده، بریتانیا، کانادا، برزیل، کلمبیا، اکوادور، فرانسه، اسپانیا، شیلی و آرژانتین شناسایی شده است. بر اساس داده‌های سازمان گیسید (GISAID) ابتکار جهانی اشتراک‌گذاری تمام داده‌های آنفلوآنزا، پلتفرمی که کشورها توالی ویروسی کووید-19 خود را روی آن بارگذاری می‌کنند، گونه لامبدا در هلند، آروبا، بلژیک و پرتغال هم شناسایی شده است.

هفته گذشته، ژاپن هم نخستین مورد ابتلا به لامبدا را پس از ورود فردی آلوده از پرو در اوایل ماه جولای به کشور تأیید کرد. وزارت بهداشت ژاپن اعلام کرد آزمایش زنی که بی‌علامت بود، سه روز قبل از مراسم افتتاحیه المپیک تابستانی در فرودگاه مثبت شد.

 44 ایالت آمریکا در دام لامبدا

ماه گذشته، یکی از بیمارستان‌های تگزاس نخستین مورد لامبدا را گزارش کرد. چند روز بعد، فلوریدا بیش از 100 مورد از این گونه گزارش کرد، اما برخی محققان معتقدند ممکن است لامبدا همان‌طور که بسیاری از کشورهای آمریکای جنوبی را ویران کرده است، بر ایالات متحده مسلط نشود. سخنگوی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) اخیرا به نیوزویک گفت در حال حاضر کرونای لامبدا در 44 ایالت شناسایی شده است.

دکتر آنا دربین، استاد گروه بهداشت بین‌الملل دانشکده بهداشت بلومبرگ جان هاپکینز هم به نیوزویک گفت: «این اصل بقای اصلح است. ویروس‌ها تکثیر می‌شوند و جهش می‌یابند. ویروسی که بهتر تکثیر و منتقل شود، زنده می‌ماند، زیرا راحت‌تر گسترش می‌یابد و انواع دیگر از بین می‌روند.» وقتی صحبت از لامبدا و دلتا به میان آمد، دربین گفت: «قابلیت انتقال هر دو بالاست و فکر نمی‌کنم نوع لامبدا بتواند با نوع دلتا رقابت کند.»

هنوز مشخص نیست آیا نوع لامبدا ممکن است دچار جهش‌هایی شود که آن را قوی‌تر از نوع دلتا کند، اما انتشار آن همچنان در سطح جهانی ادامه دارد.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، لامبدا تاکنون حداقل در 29 کشور یا منطقه، از جمله ایالات متحده، بریتانیا، کانادا، برزیل، کلمبیا، اکوادور، فرانسه، اسپانیا، شیلی و آرژانتین شناسایی شده است. بر اساس داده‌های سازمان گیسید (GISAID) ابتکار جهانی اشتراک‌گذاری تمام داده‌های آنفلوآنزا، لامبدا در هلند، آروبا، بلژیک و پرتغال هم شناسایی شده است.

آیا واکسن‌ها علیه لامبدا موثرند؟

در حالی که هنوز مشخص نیست این نوع جدید سریع‌الانتقال‌تر است یا خیر، دانشمندان می‌گویند گونه لامبدا تعدادی جهش دارد که به‌طور بالقوه می‌تواند منجر به افزایش قابلیت انتقال یا افزایش مقاومت در برابر آنتی‌بادی‌های ناشی از واکسیناسیون کووید-19 یا بیماری قبلی شود.

طبق پژوهشی که ماه جولای تیمی از دانشکده پزشکی دانشگاه گروسمان نیویورک منتشر کرد، تحقیقات اخیر روی کرونای لامبدا جهش‌های متعددی را در پروتیین سنبله آن ثبت کرده است، قسمتی از ویروس که با سلول‌های انسانی تماس می‌گیرد، به آنها متصل می‌شود و سپس آنها را آلوده می‌کند. جهش مشاهده‌شده در پروتیین سنبله ممکن است دلیلی باشد  بر «افزایش قابلیت انتقال آن» و «کاهش حفاظت واکسن‌های فعلی».

محققان دانشکده پزشکی گروسمن دانشگاه نیویورک اثر واکسن‌های mRNA مانند واکسن‌های فایزر و مدرنا- که در انگلستان استفاده می‌شود- را در برابر کرونای لامبدا آزمایش کردند. با توجه به نتایج آنها، مقاومت نسبی در برابر خنثی‌سازی وجود داشت، اما این به احتمال زیاد باعث از بین رفتن چشمگیر حفاظت در برابر ویروس در افراد واکسینه‌شده نمی‌شود.

لامبدا و جهش‌هایش

یکی از جهش‌های شناسایی‌شده در گونه لامبدا را دانشمندان T859N نام‌گذاری کرده‌اند و در نوع موسوم به آیوتا (Iota) هم که در حال حاضر در شهر نیویورک در حال گسترش است، دیده شده است.

به گفته ریکاردو سوتو ریفو، ویروس‌شناس از موسسه علوم زیست‌پزشکی دانشگاه شیلی، جهشی دیگر که با عنوان  L452Q برچسب‌گذاری شده، مشابه جهشی در نوع دلتاست که تصور می‌شود در میزان بالای سرایت دلتا نقش داشته است، اما سوتو ریفو هشدار داد که اثر واقعی جهش‌ها نامشخص است.

تاکنون، هیچ نشانه‌ای وجود نداشته حاکی از اینکه علایم کرونای لامبدا با سایر گونه‌های ویروس کرونا متفاوت است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت ملی انگلیس  علایم اصلی کووید-19 عبارتند از درجه حرارت بالا، سرفه مداوم جدید و از دست‌دادن یا تغییر حس بویایی یا چشایی. بیشتر افرادی که به کووید-19 مبتلا می‌شوند، حداقل یکی از موارد بالا را خواهند داشت.

اعتقاد بر این است که جهشL452Q، شبیه جهش گزارش‌شده در انواع دلتا و اپسیلون (Epsilon) بر آنتی‌بادی‌ها تأثیر می‌گذارد. با این‌حال، مهم است که توجه داشته باشید تحقیقات در مورد این نوع خاص در مراحل اولیه است.

از آنجایی که اکنون شواهد کمی وجود دارد که دقیقا نشان ‌دهد نوع لامبدا با سایر گونه‌ها چقدر متفاوت است، دانشمندان می‌گویند به مطالعات بیشتر نیاز است تا بتوان به‌طور کامل این نوع را شناخت.

نشانه‌های لامبدا

تاکنون، هیچ نشانه‌ای وجود نداشته حاکی از اینکه علایم کرونای لامبدا با سایر گونه‌های ویروس کرونا متفاوت است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت ملی انگلیس (NHS)، علایم اصلی کووید-19 عبارتند از درجه حرارت بالا؛ سرفه مداوم جدید، به این معنی که بیش از یک‌ساعت سرفه کنید یا سه یا چند نوبت سرفه در 24ساعت (اگر معمولا سرفه‌ می‌کنید، این حالت ممکن است بدتر از حد معمول باشد)؛ از دست دادن یا تغییر حس بویایی یا چشایی. NHS  می‌گوید بیشتر افرادی که به کووید-19 مبتلا می‌شوند، حداقل یکی از موارد بالا را خواهند داشت.

معمولا ویروس‌ها هنگام تکثیر، تغییر می‌کنند. تعداد کمی از این تغییرات ژنتیکی کوچک منجر به بیماری خطرناک می‌شود. سازمان بهداشت جهانی و کشورهای سراسر جهان به ردیابی گسترش گونه لامبدا ادامه می‌دهند، زیرا برخی از دانشمندان هشدار داده‌اند این گونه ممکن است قابل انتقال‌تر از گونه دلتا باشد.

منابع: نیوزویک- الجزیره- ساینس فوکِس