وزیر پیشین امور زنان افغانستان گفته است: «طالبان درباره زنان و اینکه حقوق بنیادین زنان را تضمین میکنند، پیامهای اطمینانبخشی میدهند ولی عملکرد آنها متفاوت است. به همین دلیل هم زنان افغانستان میترسند. من که دوران کودکیام را زیر سیطره طالبان گذراندهام، در این وحشت با آنها شریک هستم. ما از ۲۰سال پیش علیه آنها مبارزه میکنیم. میشود گفت که طالبان همان سیاستهایی را در پیش خواهند گرفت که در آغاز حکومتشان به کار گرفتند؛ شاید اینبار سختگیرانهتر هم شود!»
فرشاد رضایی: تفکر طالبانی آیا با سیاست طالبانی همسو خواهد شد؟ برای پاسخ به پرسش که آیا طالبان تغییر کردهاند، شاید باید به سوال پیشین پاسخ داد؛ چراکه ایدئولوژی طالبانی، سیاستهای محافظهکارانه را برنمیتابد، اما فعلا که آنها در حال نفرتزدایی هستند. در هفتههای گذشته بعد از انتشار اطلاعیههایی در شبکههای اجتماعی مبنی بر محدودیتهای مختلف طالبان برای زنان، سخنگوی آنها این اطلاعیهها را رد کرد و اعلام کرد: «در مناطقی که سیطره داریم، بر زنان محدودیتی اعمال نکردیم؛ رسانهها در چارچوب قوانین اسلامی فعالیت میکنند و مدارس دخترانه هم باز هستند و میتواند فعالیت کند.» این گفتهها نشان میدهد طالبان دستکم در شرایط فعلی در حال جلب اعتماد مردم، جامعه بینالملل، رسانهها و تثبیت حاکمیت خود بر افغانستان است. این گروه برای تضمیندادن به کشورهای مختلف سفر کردهاند و تلویحا از تغییر منش خود سخن گفتهاند. هرچند رئیس خبرگزاری زنان افغانستان در آخرین گفتههایش آب پاکی را به روی این تغییر روش ریخته و گفته است: «اینها فقط شوی آنها مقابل رسانههاست. اعلام میکنند با زنان به حرمت رفتار میشود. این به معنای آن نیست که آنها تغییر کردهاند. آنها فقط منتظر این فرصت هستند تا حاکمیت طالبان در سرزمین افغانستان به رسمیت شناخته شود. بعد از آن، آنها چهره واقعی خودشان را که ما مردم افغانستان دیدهایم، نشان خواهند داد.» هرچند هنوز برای قضاوت در اینباره زود است اما آنچه حمیرا ثاقب گفته به شدت محتمل است؛ چراکه طالبان در بدو پیدایش تا به امروز، پیش از آنکه یک تشکل سیاسی باشند، یک جریان فکری و ایدئولوژیک بودهاند. خودشان هم عنوان «امارت اسلامی افغانستان» را درباره خود به کار بردند. تغییری بنیادین هم در اصول و روش خود ایجاد نکردهاند اما به نظر میرسد اینبار زیرکانهتر عمل کردهاند. تخریب بناهای تاریخی، آثار باستانی، قتل اقلیتها و اعمال محدودیتهای مختلف برای زنان، سابقهای تاریک از آنها در اذهان عمومی باقی گذاشته. به نظر میرسد آنها در طول زمان دریافتهاند با چنین رویهای نمیتوانند حاکمیت در افغانستان را به دست بگیرند. سرنوشت داعش هم برای آن درس عبرتی بوده است. آنها دستکم در مقطع کنونی از اجماع جهانی علیه خود هراس دارند. به همین منظور تلاش میکنند افکار عمومی را در دست داشته باشند. در واقع به دنبال قانعکردن مردم و رسانهها هستند تا اینطور نشان بدهند که تغییر موضع دادهاند. ویدیوهای مختلفی هم در این زمینه پخش کردهاند؛ از جمله گفتوگوی یکی از گشتهای آنها همراه با اسلحه با یکی از شیعیان. طالب داخل ماشین نشسته است و اسلحه به دست دارد. همزمان از یکی از تکایای شیعیان در زمان عزاداری امام حسین(ع) بازدید میکند. اگر کسی سابقه رفتار طالبان را در نظر داشته باشد، هر آن احتمال درگیری میدهد. اینبار اما پلیس گشتی طالبان به عزاداران حسینی خسته نباشید میگوید و تأکید میکند ما سنیها و شیعیان، مسلمان هستیم و برادر. فرمانده طالبان در نقطهای دیگر رو به یکی از اقلیتها میگوید نباید نگذاریم افغانستان از نظر جنگ شیعه و سنتی، شبیه به عراق شود. تمام اینها در واقع نشان میدهد که طالبان حتی شده در ظاهر، به دنبال ایجاد تنش نظیر آنچه دو دهه قبل کردند، نیستند. به همین جهت بارها اطمینان دادهاند که هیچ خطری شهروندان را تهدید نمیکند. همچنان اما هراس افکار عمومی از طالبان بیش از این نوع اطمینان دادنهاست. پرسش اصلی در واقع این است که آیا این نوعی ترفند برای تثبیت حاکمیت بوده است یا اینکه طالبان از سمت یک جریانی فکری به شکلدادن نوعی سیاست پیش رفتهاند؟ هرچند باید به گفتههای مردم افغانستان بیشتر دقت کرد تا حدس و گمانهای دیگر؛ چنانچه حسنی جلیل، وزیر پیشین امور زنان افغانستان گفته است: «طالبان درباره زنان و اینکه حقوق بنیادین زنان را تضمین میکنند، پیامهای اطمینانبخشی میدهند ولی عملکرد آنها متفاوت است. به همین دلیل هم زنان افغانستان میترسند. من که دوران کودکیام را زیر سیطره طالبان گذراندهام، در این وحشت با آنها شریک هستم. ما از ۲۰سال پیش علیه آنها مبارزه میکنیم. میشود گفت که طالبان همان سیاستهایی را در پیش خواهند گرفت که در آغاز حکومتشان به کار گرفتند؛ شاید اینبار سختگیرانهتر هم شود!»