افغانستان، داغ جنگ کم ندیده. نتیجه این نبرد بی‌پایان، خانه به‌دوشی و مهاجرت اجباری افغانستانی‌ها به کشورهای دیگر است. تصویری که این روزها بیش از همیشه از افغانستان در ذهن‌ها نقش می‌بندد، تصویر غم‌انگیز سقوط جوانی است که در جست‌وجوی زندگی بهتر جانش را از دست داد. اوضاع در افغانستان وخیم است، کمبود امکانات بهداشتی و درمانی شاید یکی از مشکلات مهم مردم باشد. در این وانفسا جمعیت هلال‌احمر ایران تلاش کرده مرهمی باشد بر زخم مردم این سرزمین. راه‌اندازی مرکزی درمانی در شهر«زرنج» ولایت نیمروز، در اواخر بهار امسال از جمله تلاش‌های هلال‌احمر ایران برای پر کردن خلأ امکانات درمانی افغانستان است. مرکزی که در روزهای پرتنش تغییر حکومت افغانستان، خانه امید مردم شده است. البته این تنها مرکزی نیست که جمعیت هلال‌احمر کوشیده تا با ایجاد و راه‌اندازی آن به یاری مردم کشور همسایه‌اش بیاید. هلال‌احمر در تلاش است با تجهیز و راه‌اندازی بیمارستان کابل نیز دسترسی بیماران را به امکانات و خدمات درمانی فراهم کند. سایه پر مهر هلال‌احمری‌ها از افغانستان تا مرزهای ایران به روی مردم این کشور گشوده است و میزبانی و میهمان‌نوازی داوطلبان و نجاتگران از مهاجران غیرقانونی در روزهای نخست حضور طالبان در افغانستان گواهی بر این مدعاست
همزمان با قدرت گرفتن طالبان در افغانستان، موج رو به گسترش مهاجران راهی مرزهای ایران شدند. در افغانستان بلوایی به پا شده بود و آفتاب داغ و سوزان بر عرصه بیابانی مرز میلک می‌تابید، راه خشک و بیابانی که مهاجران افغانستانی مانند کف دست آن را می‌شناسند. بیابان برهوت و داغ پر بود از مهاجرانی که با هزار امید از راه‌های دور و نزدیک خود را به مرزهای ایران می‌رساندند. برخلاف همیشه که مردان افغانستانی از جنوب این کشور به امید پیداکردن شغل و درآمد کافی در قالب مهاجران غیرقانونی افغانستانی خود را به مرزهای گسترده ایران می‌رساندند، این بار جمعیت زنان و کودکان بر جمعیت مردان غلبه کرده بود. زنان و کودکانی که نه از بخش‌های جنوبی کشور که از سرزمین‌های شمالی افغانستان با دل کندن از خانه و زندگی‌شان راهی ایران شده بودند. از فاریاب و مزارشریف گرفته تا بدخشان و هرات. دیوار سیمانی مرز میان ایران و افغانستان برای زنان نسبتا بلند بود، اما به امید زنده ماندن بی‌خیال ترس شدند و از روی دیوار پریدند.
«معصومه بارانی» یکی از امدادگران جوان حاضر در این مرز بوده است. کسی که در کنار دیگر دوستان امدادگرش چند روزی را به میزبانی از مهاجران افغانستانی در مرز میلک سپری کرده است: «یکی از تلخ‌ترین صحنه‌هایی که در این چند روز دیدم تلاش زنی برای عبور از دیوار سیمانی مرز بود که منجر به شکسته‌شدن پایش شد. درد امانش را بریده بود و اگر امدادگران هلال‌احمر به موقع به دادش نمی‌رسیدند، وضع تلخ‌تری را باید تجربه می‌کرد. تیم پزشکی و امدادی حاضر در منطقه توانستند سریعا پای او را آتل‌بندی کنند.»
مهاجران را تنها نگذاشتیم
در طول روزهایی که مهاجران از ترس آوارگی مقابل پاسگاه مرزبانی ملاشریف زهک سیستان بلاتکلیف مانده بودند، نیروهای امدادی و داوطلب در کنار خیرین ایرانی با توزیع غذا و استقرار چادرهای امدادونجات به یاری آنها شتافتند. به گفته «حامد شکاری» رئیس شعبه «زهک» در طول روزهایی که مهاجران افغانستانی میهمان مرزهای ایران بودند، جمعیت هلال‌احمر با استقرار 10 چادر امدادونجات و اسکان آنها شرایطی را فراهم آوردند تا مهاجران بعد از طی مسافت طولانی محل مناسبی برای استراحت داشته باشند: «داوطلبان هلال‌احمر در این میان جمعیت را تنها نگذاشتند و با توزیع اقلام خوراکی و بهداشتی به یاری پناهجویان آمدند.»
«محسن افشاری» و «زهرا مشتاق» از جمله افرادی بودند که در این روزها کنار افغانستانی‌ها آمدند و تا بازگشت آخرین پناهجو به کشورش دست از تلاش و کمک به این افراد برنداشتند. به گفته محسن افشاری، اگرچه او و همه فعالان اجتماعی ایرانی در طول سال‌های گذشته به‌طور مستمر فعالیت‌های داوطلبانه خود را در حوزه کمک به پناهجویان افغانستانی ساکن در ایران دنبال می‌کنند، اما کمک به پناهجویان مانده پشت مرز مسئولیت جدیدی بر عهده این گروه گذاشت: «خوب می‌دانستیم راه طولانی‌ای را آمده‌اند و خسته‌اند، بنابراین کمک‌رسانی در بخش توزیع غذا، آب و … را آغاز کردیم. مردم شهرهای مرزنشین نیز با عطوفت و مهربانی که داشتند برای کمک به این افراد به یاری ما آمدند.»
زهرا مشتاق یکی دیگر از داوطلبان هلال‌احمر به محض حضور افغانستانی‌ها در مرز میلک خود را به این منطقه رساند و سعی کرد از طریق جلب کمک‌های خیرین وضعیت زندگی مهاجران بلاتکلیف در مرز ایران را بهبود ببخشد: «زن و بچه‌های زیادی بعد از مسافت طولانی خود را به مرزهای ایران رسانده بودند و نیازمند غذا و آب آشامیدنی بودند. با جلب کمک خیرین توانستیم حداقل نیازهای این افراد را تأمین کنیم تا در روزهایی که میهمان ما هستند، خاطره خوبی در ذهن‌شان نقش ببندد.»
پذیرش روزانه300بیمار
حالا چند روزی می‌شود که مهاجران افغانستان به سرزمین خود برگشته‌اند و آرامش نسبی در منطقه برقرار است. جمعیت هلال‌احمر اما آنها را تنها نگذاشته و در بیمارستان و مرکز درمانی زرنج مرکز ولایت نیمروز بر آلام این مردم مرهم می‌گذارد. به گفته «حسن محمودی» رئیس مرکز سلامت هلال‌احمر ایران در ولایت نیمروز افغانستان، بیمارستان زرنج همچون گذشته به فعالیت‌های بهداشتی و درمانی خود در این منطقه ادامه می‌دهد و تمامی اتاق‌های عمل، زایشگاه، آزمایشگاه، سونوگرافی و داروخانه، هم‌اکنون فعال و روزانه پاسخگوی حدود 300 بیمار است: «اغلب کادر درمان ما زن هستند. بخش زنان و زایشگاه فعال و تعداد بیماران زن مراجعه‌کننده بیشتر از مردان است. اکنون کارکنان زن مرکز به کار برگشته‌اند و مشغول فعالیت هستند.»
از وقتی چراغ این مرکز درمانی در زرنج روشن شده است، مردم از دورترین نقاط افغانستان برای بهره‌مندی از خدمات درمانی ارزان‌قیمت به این مرکز مراجعه می‌کنند. محمودی می‌گوید: «در دو سال گذشته با توسعه کمی و کیفی کلینیک، به طور متوسط، ماهانه حدود 7هزار بیمار از خدمات این مرکز بهره‌مند شدند. رشد مرکز در دو سال گذشته باعث شد مراجعه بیماران از ولایت نیمروز و حتی شهرها و ولایات اطراف افزایش یابد و اکنون تعداد مراجعان ما بیش از مراکز دولتی شهر است. این موفقیت مدیون کادر درمان خبره، تجهیزات در اختیار و اعتماد افغانستانی‌ها به هلال‌احمر ایران و داروهای ایرانی است.»
در کنار تمامی خدماتی که بیمارستان هلال‌احمر زرنج در بخش‌های مختلف دندانپزشکی، پوست، چشم، عفونی، زایشگاه و خدمات مامایی، سونوگرافی، آزمایشگاه، خدمات پرستاری، واکسیناسیون و داروخانه به مردم ارایه می‌کند، این بیمارستان 22 تختخوابه مسئولیت بررسی بهداشت و سلامت مهاجران مطابق کارت شناسایی نقش موثری دارد. رئیس مرکز سلامت هلال‌احمر ایران در ولایت نیمروز افغانستان می‌گوید: «نزدیکی شهر زرنج به پایانه پرتردد میلک در مرز رسمی دو کشور ایران و افغانستان باعث شده مسئولیت کنترل سلامت و انجام معاینات افغانستانی‌هایی که با عبور از میلک وارد خاک ایران و شهرستان هیرمند در سیستان‌وبلوچستان می‌شوند؛ به عهده این مرکز درمانی باشد. روزانه صدها راننده کامیون افغانستانی با عبور از میلک، تجارت کالا بین ایران و کشورشان را انجام می‌دهند. همه آنها علاوه بر ویزا باید کارت سلامت را از کلینیک هلال‌احمر ایران در شهر زرنج دریافت کنند. دریافت این کارت مستلزم انجام معاینات و آزمایش‌های گوناگون است.»
در حال حاضر جمعیت هلال‌احمر ایران 13 مرکز سلامت فعال در آمریکای جنوبی، آفریقا و آسیا دارد که شامل سطوح بیمارستان، پلی‌کلینیک‌های تخصصی و کلینیک‌های جنرال در قالب فعالیت‌های درمانی، همودیالیز و توانبخشی است.