روزهای تابستان پشت سر هم میگذرند و روزبهروز به شروع سال تحصیلی نزدیکتر میشویم، اما هنوز هم فضای مجازی پر از اخبار ضد و نقیض درخصوص بازگشایی مدارس است.
کرونا در این دو سالی که در جهان جولان میدهد، بیش از همه بخش آموزش را با چالش روبهرو کرده است. مدارس از نیمه سال تحصیلی ۹۹-۹۸ و تمام سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ بهصورت غیرحضوری و با شرایطی متفاوت به کار خود ادامه دادند تا با وجود همه موانع و مشکلات، آموزش در این دوران تعطیل نشود.
کرونا گریزی از آموزش مجازی باقی نگذاشت و تنها راهکاری بود که در این دوره کرونایی برای جا نماندن دانشآموزان از آموزش منطقی به نظر میرسید. این اتفاق تنها در ایران نبود و همه کشورهای دنیا با همین چالش روبهرو بودند، اما با سرعت گرفتن واکسیناسیون بسیاری از مدارس آموزش حضوری را از سر گرفتند و بچهها دوباره سر کلاسها حاضر شدند.
با شروع واکسیناسیون فرهنگیان در ایران زمزمههای بازگشایی دوباره مدارس و آموزش حضوری به راه افتاد، اما همهچیز آنطور که پیشبینی میشد، پیش نرفت و با شیوع بالای بیماری در کشور و واکسینه نشدن بخش زیادی از جمعیت، بحث بر سر ادامه آموزش مجازی، آموزش حضوری یا آموزش ترکیبی بهصورت حضوری و مجازی به موضوع داغی در این روزها تبدیل شد.
در حال حاضر بسیاری از مسئولان بر این باورند تا زمانی که واکسیناسیون به طور گسترده در کشور انجام شود، مدارس باید به صورت ترکیبی برگزار شود تا دانشآموزان از آموزش جا نمانند. اما با این وجود، چه آموزش بهصورت حضوری آغاز شود و چه مجازی، در هر دو صورت از دغدغهها و نگرانیهای والدینی کم نمیکند که از یکسو نگران سلامتی فرزندانشان هستند و از سوی دیگر تجربه سخت آموزش حضوری و دغدغه یادگیری فرزندانشان را دارند.
تفاوتهای آشکار و پنهان آموزش حضوری و آنلاین بسیار زیاد است، در آموزش حضوری دانشآموزان در کنار همسالان خود هستند و حضور فیزیکی دانش آموزان در کنار هم احساس اجتماعیبودن را تداعی میکند که این احساس در آموزش آنلاین به طور کامل از بین میرود. دانشآموزان در کلاس درس میتوانند با همسالان همفکر خود علایق علمی خود را به اشتراک بگذارند و ارتباط شخصی برقرار کنند. این نوع پیوند به آسانی بهصورت آنلاین تکرار نمیشود، چون بیشتر دانشآموزان بهندرت در طول و پس از یک کلاس آنلاین با یکدیگر صحبت میکنند. به همین دلیل دانشآموزان اغلب به دلیل عدماحساس ارتباط با همسالان و دوستان خود، با یادگیری آنلاین احساس تنهایی میکنند.
از سوی دیگر نشانههای اجتماعی اغلب در کلاسهای آنلاین از دست میرود و هنگامی که ما نتوانیم این نشانهها را بفهمیم، افراد و موقعیتها را اشتباه میفهمیم. دانشآموزان در تعاملات آنلاین جنبه انسانی گمشده را مشاهده میکنند. به نظر میرسد که من به جای اینکه درگیر یک گفتوگو باشم، با خودم صحبت میکنم یا از خودم فیلم میگیرم.
با تشدید این موضوع، دانشآموزان ممکن است در طول کلاس آنلاین دوربینهای خود را خاموش کنند و بدون این نشانههای بصری، در هنگام بحث در کلاس درس احساس امنیت نکنند و حس اعتماد و آشنایی ایجاد نمیشود و نسبت به همسالان خود، بیشتر شبیه غریبهها میشوند. بدون تعامل حضوری با معلمان و همکلاسیها، برخی از دانشآموزان نمیتوانند در طول کلاس تمرکز کنند و از پرسیدن سوالات خودداری میکنند.
بیانگیزگی در کلاسهای آنلاین
حضور در یک کلاس میتواند انعطافپذیری را نیز در دانشآموزان پرورش دهد و این موضوعی است که در کلاسهای آنلاین کاملا از بین میرود و دیدن سایر دانشآموزان در حال مطالعه، یادگیری و فعالیت باعث میشود آنها متوجه شوند که تنها آنها در تلاش نیستند و این مسأله باعث میشود آنها بهترین تلاش خود را انجام دهند. همچنین گاهی ماندن بعد از کلاس برای صحبت با معلم این امکان را به دانشآموز میدهد تا با معلم خود بهگونهای ارتباط برقرار کند که علاوه بر این برای یادگیری آنها مفید باشد. گاهی اوقات فقط در مورد یادگیری مطالب نیست، ایجاد یک رابطه خوب با یک معلم به دانشآموز امکان میدهد تا به طریقی با آنها ارتباط برقرار کند که باعث میشود اشتیاق بیشتری برای پرسیدن سوالات بیشتر و جستوجوی پاسخهای بیشتر داشته باشد.
نبود حریم خصوصی در خانه
نداشتن حریم خصوصی واقعیت این روزهای دانشآموزان است، به احتمال زیاد اعضای خانواده به دلیل همهگیری کرونا در خانه خواهند بود و ازاینرو دانشآموزان ممکن است به دلیل نگرانی از حریم خصوصی، از تماسهای تصویری صرفنظر کرده و از تعامل انسانی محروم میشوند. برخی از دانشآموزان نیز نمیتوانند در مورد مسائل خود در خانه صحبت کنند، زیرا آنها نمیخواهند دیگر اعضای خانواده از صحبتهای آنها با معلم و همکلاسیهایشان آگاه شوند.
نبایدها:
۱. انتظار نداشته باشید که دوران تحصیل بهصورت آنلاین با دوران تحصیل بهصورت حضوری یکسان به نظر برسد، بنابراین برای مواجهه موثر با آن تغییر را بپذیرید.
۲. بر مدت زمانی که فرزندان شما در یک کلاس آنلاین صرف میکنند، تمرکز نکنید، مطالعات نشان داده است که یک جلسه ۴۵دقیقهای در کلاس را میتوان در یک جلسه ۱۵دقیقهای بهصورت آنلاین انجام داد. در بیشتر مواقع، زمان کمتر منجر به حفظ بهتر دانش میشود، زیرا اطلاعات در اندازه لقمه به کودکان داده میشود و به آنها زمان میدهد تا آن را هضم کنند.
۳. سعی نکنید همه کارها را بهتنهایی انجام دهید، فرآیند آموزش در حقیقت فرآیند پیچیدهای است و میتواند بهویژه برای والدین شاغل بسیار طاقتفرسا باشد، از گروه همسالان فرزندانتان تا افراد توانمند در این حوزه کمک بخواهید.
۴. نقش معلم را بازی نکنید، این موضوع خیلی مهم است، هرچند این محیط آموزشی نیازمند مشارکت بیشتر والدین است، اما در دام تبدیلشدن به معلم فرزندان خود قرار نگیرید. کار آنها را اصلاح نکنید یا در فرآیند یادگیری دخالت نکنید. اجازه دهید معلمان کار خود را انجام دهند و اطمینان داشته باشید که آنها میدانند چه کار میکنند. نقش واسطه را بازی کنید تا مطمئن شوید همهچیز بدون مشکل پیش میرود، در بازبینیها و تکالیف مشابه کمک کنید، اما آنها را دوباره آموزش ندهید.
و اما بایدها:
۱. به فرزند خود کمک کنید تا یک روال عادی ایجاد کند و به آن پایبند باشد. با فرزندان خود برای ایجاد برنامهای مناسب برای آنها کار کنید. به یاد داشته باشید هیچ شباهتی بهروزهای مدرسهای که شما گذراندهاید ندارد. شما در حال حاضر انعطافپذیری بیشتری برای ایجاد برنامهای دارید که برای شما یا فرزندتان سخت نباشد. دقت و انعطافپذیری گاهی یک شمشیر دو لبه است، این کار را بهدرستی انجام دهید و روال عادی را ایجاد کنید، چراکه به فرزندان شما کمک میکند تا از فضای مثبت برای یادگیری استفاده کنند.
۲. برای کمک به شخصیسازی رویکرد با معلم ارتباط برقرار کنید. اگر نگران هستید که فرزندان شما تکالیف خود یا تمام کارهای محوله را به پایان نمیرسانند، از معلم یا معلمانی کمک بگیرید که میتوانند در مورد چگونگی اولویتبندی وظایف فرزندان و انجام تکتک تکالیف آنها را راهنمایی کنند.
۳. با مدرسه و معلمان در ارتباط باشید. همیشه با معلمان و مدیران فرزندان خود یک کانال باز داشته باشید. همه ما در یک قایق هستیم، بنابراین همه مشتاق کمک هستند. شما همچنین میتوانید با سایر والدین تماس بگیرید و وضعیت آنها را ببینید. برای فرزندان خود یک «تاریخ بازی» مجازی تنظیم کنید، اگرچه نمیتوان آن را بهصورت حضوری انجام داد، اما ارتباط با بچههای دیگر برای رفاه فرزندان شما بسیار حیاتی است.
۴. محرک باشید. سعی کنید در یادگیری آنلاین فرزندان خود مثبت و علاقهمند باشید. من میدانم که با همه استرسهایی که ما داریم سخت است، من این کار را کمارزش نمیدانم، اما ما باید علاقهمند باشیم و به آنها در هر کجا و زمان نیاز کمک کنیم. گاهی اوقات ما برای آنها یک کار یا تمرین را شروع میکنیم، مطمئنا دفعه بعد، آنها بهتنهایی این کار را انجام میدهند و از حمایت شما و دادن مسئولیت تدریجی به آنها خوشحال خواهند شد.