«دایی جان ناپلئون» حاشیههای فراوانی داشت. ماجرا حتی به شکایت صنف قصابان به جهت حضور شخصیت شیرعلی قصاب در قصه هم کشید. مخاطبان، انتخاب نقش «لیلی» را هم درست نمیدانستند و اعتقاد داشتند چنین چهرهای در مقایسه با آنچه پزشکزاد در کتابش آورده، زشت است. در واقع معتقد بودند سعیدِ سریال چرا باید عاشق چنین لیلایی باشد؟
رمان «دایی جان ناپلئون» سال 1349 نوشته شد. در انتشارات «صفیعلیشاه» هم چندین بار تجدید چاپ شد تا اینکه به سرنوشت بعضی دیگر از رمانها گرفتار آمد و بعد از انقلاب از چاپ مجدد آن جلوگیری کردند. ممانعت از انتشار چاپ این رمان همچنان ادامه داشت تا اینکه سال 1396 بار دیگر از سوی نشر «فرهنگ معاصر» چاپ شد. در حال حاضر هم به چاپهای بعدی رسیده است. نکته جالب اینجاست به ادعای ناشر، کوچکترین اصلاحیهای هم نداشته و کامل چاپ شده است. «دایی جان ناپلئون» به چندین زبان دنیا هم ترجمه شده. دیک دیویس، در مقدمه ترجمه انگلیسی این رمان، شگفتزدگی خود را از وجود چنین طنزی در ایران عنوان کرده و آن را ستوده. مترجم روسی هم در مقدمه جایگاه ایرج پزشکزاد را با نیکولای گوگول در ادبیات روسیه مقایسه کرده. سریال «دایی جان ناپلئون» اما 6 سال بعد از انتشار رمان ساخته شد. تعداد زیادی از بازیگران هم به نقل از ناصر تقوایی رفتند و آمدند تا بالاخره گروه تکمیل شد. حتی قرار بود خود ایرج پزشکزاد به جای نقش اسدالله میرزا حضور داشته باشد که درنهایت این قضیه منتفی شد. در ابتدا هم قرار بود نویسنده در کنار ناصر تقوایی باشد که این امر هم میسر نشد. تقوایی در این رابطه در جلسهای گفته بود: «برای نوشتن فیلمنامه از پزشکزاد دعوت کردم تا همکاری داشته باشیم و خواستم هر آنچه را حذف کرده یا نتوانسته بنویسد، به من بگوید، اما در هیچ موردی با او به توافق نرسیدم و او هم گفت خودت فیلمنامه را بنویس. با این حال بهترین آدرس را از شخصیتهای داستان به من داد.» پخش سریال اما با حواشی گستردهای همراه بود؛ از ناراحتی عدهای به جهت پخش «صدای مشکوک» در تلویزیون و بدآموزیهای اخلاقی این ماجرا تا شکایت صنف قصابان به جهت شخصیت شیرعلی قصاب. مخاطبان، انتخاب نقش «لیلی» را هم درست نمیدانستند و اعتقاد داشتند چنین چهرهای در مقایسه با آنچه پزشکزاد در کتابش آورده، زشت است. در واقع معتقد بودند سعیدِ سریال چرا باید عاشق چنین لیلایی باشد؟ با تمام این حرفها «دایی جان ناپلئون» بعدها به یکی از مشهورترین سریالهای ایرانی و رمان پزشکزاد هم به یکی از محبوبترین رمانهای ایرانی تبدیل شد. پزشکزاد البته پیش از آن در طنزنویسی مطبوعاتی در دهه 40 مطرح بود. مجموعه «آسمون ریسمون» را میتوان اوج طنزهای مطبوعاتی او به شمار آورد. همچنین میتوان به نمایشنامه «ادب مرد به ز دولت اوست» (1345) اشاره کرد که یکی دیگر از بهترین آثار طنز او است.
دایی جان ناپلئون
نویسنده: ایرج پزشکزاد
سال انتشار: 1349
عنوان سریال: دایی جان ناپلئون
کارگردان: ناصر تقوایی
سال پخش: 1355