ناصر تقوایی: آقایان چون خودشان فیلمنامه خواندن بلند نبودند، علم کردند که تقوایی تاریخ نمیدانسته و اشتباه کرده! یا حرف مضحکی که افخمی زد: «تقوایی گیلان را نمیشناسد و من چون یک دایهای داشتم که گیلانی بود و به من شیر میداد باعث شد که گیلان را بشناسم!»
«مردی از جنگل» رمانگونهای از زندگی میراز کوچک خان جنگلی بود که در سال1361 منتشر شد. کتاب به جهت فضای انقلابی دهه 60 و محبوبیت بازنگری مبارزات چریکی علیه رژیم، بهسرعت مقبول جامعه کتابخوان آن روزها شد. پیشنهاد ساخت فیلم هم سال بعد مطرح و در نهایت ناصر تقوایی به عنوان کارگردان انتخاب شد. با این حال پروژه به دلایل مختلف به بهروز افخمی سپرده شد و بعدها حرف و حدیثهای فراوانی به دنبال داشت. تقوایی در اینباره در گفتوگویی با مجله «تجربه» عنوان کرده بود: «سریالی که من سه سال تمام نشستم و نوشتمش و آخرش کس دیگری رفت و ساخت!» مقصود تقوایی، بهروز افخمی بود که در نهایت کار به او سپرده بود. افخمی علت این ماجرا را طولانی شدن روند تولید به جهت وسواس تقوایی عنوان کرده بود و درباره اقتباس تقوایی از کتاب احرار، در گفتوگو با روزنامه «ایران» گفته بود: «ناصر تقوایی پایه کار خود را بر یک رمانس تاریخی به نام «مردی از جنگل» نوشته احمد احرار قرار داده بود. این کتاب اصلا ارزش سندیت ندارد و تنها ممکن است بهعنوان یک پاورقی در مجلهای و در دورهای چاپ و خوانده شده باشد، ولی کسی آن را مأخذ ارزشمندی برای ساخت فیلمی تاریخی به حساب نمیآورد… تقوایی بدون توجه به این مطلب، تمام ماجراهای این رمانس را که پر از غلط و کاملا خیالی و افسانهپردازانه بود، مبنای فیلمنامهاش قرار داده بود. این فیلمنامه در طول دو سال به دست یک گروه کارشناس قوی بازنویسی میشد که خود تقوایی هم خیلی از این گروه تشکر میکرد و دائما اظهار و تأکید میکرد که من دارم از اینان درس یاد میگیرم؛ از بهروز ماکویی تا مهرزاد مینویی و سیفالله داد یا محمدرضا جوزی که الان در دانشگاههای آمریکا مشغول تدریس است. اینها همهشان اشکالات تاریخی تقوایی را به او یادآوری کرده و حتی از لحاظ دراماتیک هم کمکش میکردند.» تقوایی در پاسخ به این جملات در گفتوگو با «تجربه» عنوان کرده بود: «من یک قفسه کامل کتاب دارم از هر کتابی که درباره جنبش جنگل در ایران چاپ شده. آقایان چون خودشان فیلمنامه خواندن بلند نبودند، علم کردند که تقوایی تاریخ نمیدانسته و اشتباه کرده!» یا حرف مضحکی که افخمی زد: «تقوایی گیلان را نمیشناسد و من چون یک دایهای داشتم که گیلانی بود و به من شیر میداد باعث شد که گیلان را بشناسم! به خدا اینها را گفته! آقا در آن مصاحبه مدام توصیف ناتوانیهای من در کار و تواناییهای خودشان را میکنند. من هیچوقت این سریال را تماشا نکردم.»
مردی از جنگل
نویسنده: احمد احرار
سال انتشار: 1361
عنوان سریال: کوچک جنگلی
کارگردان: بهروز افخمی
سال پخش: 1366