در گزارش شهریور ماه، تورم ماهانه گروه خوراکیها و آشامیدنیها، ۱/ ۵درصد گزارش شده که نسبت به ماه گذشته ۵/ ۰درصد افزایش داشته است. در این گروه بیشترین تورم ماهانه مربوط به بخش شیر، پنیر و تخممرغ بوده است. زیرگروه شیر، پنیر و تخممرغ تورم ماهانه ۱۰درصدی را ثبت کرده است.
نرخ تورم ماهانه در شهریور ماه با ثبت رقم ۹/ ۳درصد به بیشترین مقدار ۱۰ ماه اخیر رسید. در سه ماه تابستان، تورم ماهانه بالای ۳درصد گزارش شد. جدیدترین آمار منتشرشده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) هم نشان میدهد که قیمت انواع برنج داخلی در مرداد ماه بیش از ۴۳درصد افزایش یافته است. فشار تورمی بر سفره خانوار در حالی افزایش یافته است که وزیر امور اقتصادی و دارایی وعدههایی درباره مهار تورم داده و از سوی دیگر رئیسجمهوری نیز در انتخابات ریاستجمهوری از برنامهاش برای حمایت از دهکهای پایین درآمدی سخن گفته است. از سوی دیگر معاون اول رئیسجمهوری نیز اعلام کرده است که کمبودی در کالاهای اساسی نیست و بازار در مسیر تعادل است. باید صبر کرد و دید فشار تورمی مواد غذایی در ماههای پیشرو تقلیل مییابد؟
تورم خوراکیها
در گزارش شهریور ماه، تورم ماهانه گروه خوراکیها و آشامیدنیها، ۱/ ۵درصد گزارش شده که نسبت به ماه گذشته ۵/ ۰درصد افزایش داشته است. در این گروه بیشترین تورم ماهانه مربوط به بخش شیر، پنیر و تخممرغ بوده است. زیرگروه شیر، پنیر و تخممرغ تورم ماهانه ۱۰درصدی را ثبت کرده است. زیرگروه نان و غلات نیز که بیشترین ضریب اهمیت را در بین گروههای خوراکی دارد، تورم ۲/ ۵درصدی را ثبت کرده است. لغو یا تعدیل برخی از قیمتگذاریها موجب افزایش قیمت در گروه خوراکیها شده است. به نظر میرسد با افزایش سایر قیمتها و کاهش قیمت نسبی در زیرگروههای خوراکی، قیمتگذاریها نیز تعدیل شده است. به باور صاحبنظران، قیمتگذاری دستوری در بلندمدت نمیتواند پایدار باشد و دیر یا زود تمام قیمتها به حالت تعادلی خود خواهد رسید. به همین دلیل قیمتگذاری دستوری هیچ گاه راهحلی برای مهار قیمتها و تورم نبوده است. در مقابل اما بررسیها نشان میدهد قیمتگذاری دستوری از سه مسیر، رفاه خانوار را کاهش میدهد. اول اینکه قیمتگذاری دستوری، مانع افزایش تدریجی سطح قیمتها خواهد شد و معمولا قیمتها به یکباره افزایش مییابند و همین امر امکان سازگار شدن سطح مصرف خانوارها با قیمتهای جدید را از بین میبرد. نکته دوم اینکه به این دلیل که سطح قیمتها واقعی نیست، سیگنالدهی قیمتها نیز به درستی انجام نخواهد شد. نکته سوم اینکه قیمتگذاری دستوری در کوتاهمدت و بلندمدت، عرضه اقتصاد را نیز دچار مشکل خواهد کرد. در سالهای گذشته بسیاری از تولیدکنندگان بهویژه در کسبوکارهای کوچک و متوسط ورشکسته شدهاند و یکی از دلایل این امر را میتوان قیمتگذاری دستوری برشمرد.
قیمتهای عجیبوغریب برنج
افزایش قیمت هر کیلو برنج طارم اعلا و هاشمی درجه یک به ترتیب از حدود ۲۶هزار در مرداد ماه سال قبل به حدود ۳۸هزار تومان در ماه مشابه سالجاری در حالی است که در ماههای اخیر جدال بر سر کاهش دوره ممنوعیت فصلی واردات برنج بین دستگاههای مختلف و واردکنندگان در جریان بود. اخیرا مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی با اشاره به خشکسالی ۵۰ سال گذشته و آسیب جدی آن به کشتهای مختلف کشاورزی از جمله برنج، از کاهش حدود ۱۸ تا ۱۹درصدی تولید برنج داخلی خبر داده و همین موضوع را عامل افزایش قیمت برنج داخلی عنوان کرده بود. پیش از این هم اواخر خرداد ماه دبیر انجمن واردکنندگان برنج از ذخیره کم برنج خارجی خبر داده بود و چند بار خواستار کاهش زمان دوره ممنوعیت فصلی واردات برنج شد.
سرعت افزایش قیمت برخی محصولات لبنی آنقدر بالاست که هر بار که به فروشگاه مراجعه میشود، قیمت جدیدی از آنها در قفسهها دیده میشود. صنایع لبنی، دلیل افزایش قیمتها را گرانی مواد اولیه تولید از جمله شیرخام عنوان میکنند، اما دامداران میگویند شیرخام را نهتنها گران به صنایع لبنی نمیفروشند، بلکه به زیان هم میفروشند
اکنون دوره ممنوعیت فصلی است که از ابتدای مردادماه آغاز شده و تا آبانماه ادامه دارد؛ با این حال در این مدت با توجه به کاهش ذخایر برنج و افت ۶۹درصدی واردات در سالجاری و اهمیت تنظیم بازار مقرر شد که ممنوعیت فصلی اجرا شود، ولی برای برنجهایی که تا قبل از ۳۱مردادماه قبض انبار یا تاریخ ورود آنها به گمرک و بنادر ثبت شده در صورت داشتن ثبت سفارش ترخیص شود. اما قبل از ممنوعیت، حدود ۱۰ کشتی حاوی برنج از کشورهای مبدأ به سمت بنادر ایران حرکت کرده بودند و با اینکه بخشی از آنها تا ۳۱ تیرماه به ایران رسیدند، اما قبض انبار و تاریخ ورود بعد از این تاریخ صادر شد، بنابراین هنوز توافقی در مورد تعیین تکلیف این برنجهای وارداتی در بنادر صورت نگرفته است. در نهایت برای تنظیم بازار برنج، ۱۰۰هزار تن برنج تایلندی، هندی و پاکستانی از ذخایر استراتژیک در سطح فروشگاههای زنجیرهای، تعاونیهای مصرف و اتحادیهها توزیع شد که مورد انتقاد انجمن واردکنندگان برنج قرار گرفت.
گفتنی است که در مرداد ماه امسال قیمت برنج تایلندی و پاکستانی نیز ۵۰.۱ و ۱۸درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش یافته و ۱۰ و ۲۱هزار تومان به حدود ۱۵هزار و ۵۰۰ و ۲۴ هزار و ۵۰۰ تومان در مرداد امسال رسیده است.
رتبه شکر در افزایش قیمت
البته در بین انواع برنج، گوشت و شکر، بیشترین افزایش قیمت در مرداد ماه مربوط به شکر است که قیمت آن در مرداد امسال ۶۳.۴درصد نسبت به ماه مشابه سال ۱۳۹۹ افزایش یافته، بهطوریکه قیمت هر کیلوگرم شکر سفید از حدود ۸۴۰۰ تومان در مرداد سال قبل به ۱۳هزار و ۸۰۰ تومان در ماه مشابه امسال رسیده است.
البته مشاهدات میدانی نشان میدهد قیمت شکر نیز در بستههای ۹۰۰ گرمی در مغازهها به ۱۵ تا ۱۸هزار تومان هم رسیده است. در این رابطه معاون بازرسی سازمان حمایت از مصرفکنندگان و تولیدکنندگان اوایل امسال علت افزایش قیمت شکر را رو به اتمام بودن ذخایر شکر وارد شده با ارز دولتی عنوان کرد و گفت که با توجه به اینکه شکر در حال حاضر با ارز نیمایی وارد میشود، دیگر مشمول نرخگذاری تثبیتی نیست.
افزایش بیش از ۵۰درصدی قیمت مرغ
قیمت هر کیلوگرم گوشت مرغ تازه نیز در مرداد ماه با افزایش ۵۳.۱درصدی به حدود ۲۷هزار تومان رسیده است. قیمت این محصول در ماه مشابه سال قبل حدود ۱۷هزار و ۷۰۰ تومان بوده است.
البته گزارشهای میدانی از بازار در مرداد ماه حاکی از ورود قیمت مرغ به کانال ۴۰هزار تومانی بود که در میانه شهریور با کاهش 7 تا ۱۰ هزار تومان مواجه شد. این در حالی است که نرخ مصوب مرغ ۲۴هزار و ۹۰۰ تومان است و چون ارز دولتی به نهادههای تولید اختصاص یافته مرغ باید با همین قیمت مصوب در دسترس همگان باشد.
البته تولیدکنندگان بارها تأکید دارند که با وجود افزایش هزینههای تولید و افزایش قیمت تمامشده مرغ، مرغداران مرغهای زنده را براساس سازوکار تعیینشده با قیمت مصوب ۱۷هزار و ۱۰۰ تومان تحویل کشتارگاهها میدهند و اینکه از کشتارگاه تا عرضه در بازار چه اتفاقی میافتد که قیمتها چنین جهشی پیدا میکند باید توسط دستگاههای نظارتی مربوطه رصد و رسیدگی شود. در چنین شرایطی وزارت صنعت، معدن و تجارت که مسئولیت نظارت بر بازار را بر عهده دارد، از زمان تشکیل قرارگاه ساماندهی مرغ در اوایل امسال، میگویند قرارگاه ساماندهی مرغ مسئول تأمین و توزیع این کالاست، بنابراین این وزارتخانه مسئولیتی در این رابطه ندارد که بخواهد اظهارنظر کند.
گوشت قرمز چقدر گران شد؟
در این میان قیمت هر کیلو گوشت گوساله و گوسفندی با ۵۲.۴ و ۳۲.۶درصد افزایش در مرداد امسال به حدود ۱۲۰ و ۱۳۰هزار تومان رسیده است. قیمت هر کیلو گوشت گوسفندی و گوساله در ماه مشابه سال ۱۳۹۹ به ترتیب حدود ۷۹ و ۹۸هزار تومان بوده است.
بر این اساس کمترین کاهش قیمت در مرداد امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل مربوط به برنج پاکستانی بوده است.
هر روز یک قیمت برای محصولات لبنی
لازم نیست به روند بازار مراجعه کرد؛ گزارشهای رسمی نیز افزایش قیمت محصولات لبنی را حتی در دو ماه اول تابستان تأیید میکند. آخرین گزارش مرکز آمار از قیمت لبنیات حاکی از آن است که قیمت هر لیتر شیر پاستوریزه از ۱۱هزار و ۵۳۸ تومان در تیرماه امسال به ۱۲هزار و ۱۵۵ تومان افزایش یافته است. قیمت ماست هر کیلو پاستوریزه نیز از ۱۳هزار و ۸۵۴ تومان به ۱۴هزار و ۶۳۳ تومان تغییر کرده است. این تنها مربوط به دو قلم از محصولات لبنی است. در این میان، مشاهدات بازار حاکی از آن است که قیمت هر قالب کره ۵۰گرمی از 5هزار تومان در ماههای قبل به ۷هزار تومان و قیمت هر قالب کره ۱۰۰ گرمی نیز از حدود ۱۰هزار تومان به حدود ۱۴هزار تومان رسیده است.
این در شرایطی است که در نیمه شهریورماه سخنگوی انجمن صنایع فرآوردههای لبنی، از افزایش حدود ۲۰درصدی قیمت محصولات لبنی خبر داد.
در حال حاضر سرعت افزایش قیمت برخی محصولات لبنی آنقدر بالاست که هر بار که به فروشگاه مراجعه میشود، قیمت جدیدی از آنها در قفسهها دیده میشود. صنایع لبنی، دلیل افزایش قیمتها را گرانی مواد اولیه تولید از جمله شیرخام عنوان میکنند، اما دامداران میگویند شیرخام را نهتنها گران به صنایع لبنی نمیفروشند، بلکه به زیان هم میفروشند.
کدام کالاها طی یک ماه گران شدند؟
بررسی قیمت این اقلام اساسی طی یک ماه نیز نشان میدهد قیمت همه اقلام یادشده در مرداد امسال نسبت به ماه قبلش به جز برنج پاکستانی و تایلندی با ۰.۷ و ۲.۵درصد کاهش، بین ۲.۳درصد (گوشت مرغ تازه) تا ۴.۹درصد (برنج هاشمی) افزایش یافته است.