چوگان در «نقش جهان»
گفت‌وگو با رضا ابراهیمی‌نژاد، پژوهشگر و نویسنده کتاب «گوی و چوگان»، عضو کمیته تخصصی پرونده ثبت جهانی چوگان
مقام معظم رهبری در دیدار با قهرمانان المپیک و پارالمپیک بازی‌های 2020 توکیو در 27 شهریـورماه امسال باز هم به‌طور ویژه تاکیـد بـر حفظ و احیـا و گسترش بازی چوگان به‌خصوص در بخش‌های فرهنگی و گردشگری کردند. اگر مسئولین و مدیران در همه نهادهای دولتی و غیردولتی با دقت به فرموده‌ها و بیانات مقام معظم رهبری که برای چندمین بار توصیه به گسترش بازی چوگان در تمامی نقاط ایران کرده‌اند توجه کنند، درخواهند یافت که ایشان به‌دلیل ظرفیت‌های مهم و چندگانه بازی چوگان و پشتوانه فرهنگی و تاریخی چوگان است که به آن توجه خاص دارند.
مسعود کاویانی: چوگان، نامی که در تاریخ و فرهنگ و ادبیات و هنر ما یک‌سره تجلی داشته و جایی از آن خالی نیست. حتی در مقاطعی با نوعی فلسفه نگرش به جهان پیوند یافته و در اشعار و ابیات شاعران‌مان ظهور داشته: «خسروا، گوی فلک در خم چوگان تو باد». به‌ویژه زمانی که درمی‌یابید این ورزش کهن، از ایران‌زمین برخاسته و پس از آن به دیگر نقاط جهان رفته. آنچه در ادامه می‌خوانید ابعاد مختلف اهمیت «چوگان» را در بستر تاریخی، اجتماعی و گردشگری روشن می‌کند؛ گفت‌وگویی با مؤلف برجسته مهم‌ترین کتاب در این زمینه با عنوان «گوی و چوگان». این کتاب یکی از مراجع مؤثر در ثبت جهانی چوگان به نام ایران در یونسکو بود و مؤلف آن یکی از مهم‌ترین پژوهشگران این عرصه.
بازی چوگان در کشور ما پشتوانه تاریخی عظیمی دارد. چنین اهمیتی را چطور تبیین می‌کنید؟
بر پایه اسناد و مدارک تاریخی، بازی چوگان در ایران بیش از سه هزار سال قدمت دارد و در طول تاریخ بدون توقف در میان مردم رواج داشته و آنچنان با تاریخ و فرهنگ و هنر این سرزمین آمیخته شده که بخشی از هویت هر فرد ایرانی شده است. ایرانیان از کودکی فرزندان خود را با چوگان‌بازی آشنا می‌کردند و از این طریق تن و روان کودکان را به بهترین شکل، تقویت و پرورش می‌دادند. بنابراین نشانه‌های مادی و معنوی این بازی مهیج در سراسر فلات ایران دیده می‌شود. در ادبیات ما یکی از منابع مهم تاریخی بازی چوگان، منظومه حماسی شاهنامه فردوسی است که یکی از زیباترین و مهم‌ترین آثار حماسی ملل جهان محسوب می‌شود، در این کتاب که بیش از هزار سال روایتگر تاریخ کهن ایران زمین است، گزارش‌های متعددی از بازی چوگان وجود دارد. چوگان‌بازی همیشه یادآور خاطرات شیرین مردم بوده و به همین سبب نقش و نگاره‌های آن در بسیاری از آثار فرهنگی، هنری و صنایع‌دستی با شیوه‌های بسیارخلاق دیده می‌شود.
با اشاره به این مقدمه فشرده تاریخی در خصوص بازی چوگان، اهمیت امروزی این بازی ورزشی چیست؟
امروزه ورزش در اقتصاد جهانی دارای جایگاه ویـژه‌ای شده است. هـمچنین گردشگری داخلی و خارجی ورزش به‌سرعت در سراسر جهان در حال گسترش است. مثلا به‌عنوان نمونه تصور بفرمایید که میدان نقش جهان اصفهان، به‌عنوان قدیمی‌ترین و زیـباترین میدان چوگان در جهان که گرداگرد آن هنوز هم هزاران هنرمند طراز اول سال‌هاست بازی چوگان را در هنرهای خود نقش زده‌اند و آن را در خیال خود زنده نگه داشته‌اند، طی یک برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده برای بازی چوگان آماده شود و میزبان مسابقات بین‌المللی چوگان گردد. بدون شک معروف‌ترین بازیکنان چوگان از سراسر جهان برای حضور در این شهر تاریخی از یکدیگر سبقت خواهند گرفت و انعکاس این خبر مهم توجه همه رسانه‌های بین‌المللی و تورهای گردشگری را به سمت ایران جذب خواهد کرد.
یکی از منابع مهم تاریخی بازی چوگان، منظومه حماسی شاهنامه فردوسی است که یکی از زیباترین و مهم‌ترین آثار حماسی ملل جهان محسوب می‌شود، در این کتاب که بیش از هزار سال روایتگر تاریخ کهن ایران زمین است، گزارش‌های متعددی از بازی چوگان وجود دارد
این اتفاق باعث جذب بی‌شمار گردشگر داخلی و خارجی خواهد شد و شما خواهید دید که ظرفیت همه هتل‌ها برای ماه‌ها پیش فروش شده و میدان مملو از مردم و بازدیدکنندگان مشتاقی خواهد شد که سال‌هاست آرزوی تحقق این امر مهم را دارند. بر همین اساس اگر مسئولین و مدیران در همه نهادهای دولتی و غیردولتی با دقت به فرموده‌ها و بیانات مقام معظم رهبری که برای چندمین بار توصیه به گسترش بازی چوگان در تمامی نقاط ایران کرده‌اند توجه کنند، درخواهند یافت که ایشان به‌دلیل ظرفیت‌های مهم و چندگانه بازی چوگان و پشتوانه فرهنگی و تاریخی چوگان است که به آن توجه خاص دارند. ایشان در دیدار با قهرمانان المپیک و پارالمپیک بازی‌های 2020 توکیو در 27 شهریـورماه امسال باز هم به‌طور ویژه تاکیـد بـر حفظ و احیـا و گسترش بازی چوگان به‌خصوص در بخش‌های فرهنگی و گردشگری کردند.
با وجود شکل‌گیری انجمن‌های مردمی همچون انجمن چوگان کشور که شما نیز در شکل‌گیری آن نقش داشتید آیا برای جمعیت دانش‌آموز کشور برنامه‌ای دارید؟
بدون شک. این اندیشه و آرزو برای ما از گذشته نیز وجود داشت، اگر شما به فعالیت‌های فدراسیون چوگان در سال‌های قبل از تغییر مدیران کارآمد آن نگاه کنید خواهید دید که پیشرفت‌های زیادی صورت گرفت و موفقیت‌های مهی حاصل شد. ولی امکانات محدود و وجود موانع متعدد و عدم هماهنگی و نبود حمایت مسئولین عالی‌رتبه کشور، مانع از تحقق بسیاری از برنامه‌ها شد. امروزه بیـش از 15 میلیون دانـش‌آمـوز در کشورمان وجود دارند که منبع مهمی برای پیشرفت کشور و بستر مناسبی برای توسعه ورزش‌های ملی محسوب می‌شوند. بازی چوگان به‌خوبی می‌تواند در ایجـاد شـادی‌بخشی، تحریک غـرور ملی و میهنی و تقویت اعتماد به‌نفس جوانان و شناخت هرچه بیشتر تاریخ و فرهنگ و هنر اصیل ایرانی و انتقال آن به نسل‌های آینده موثر باشد. امروزه جمعیت جوان کشور عزیزمان که عامل اصلی در توسعه صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و فـرهنگی است، بیش از پیش علاقه و اشتیـاق به حفظ آثـار فرهنگی و تـاریخی خـود دارد. بنابراین بایستی همه دست در دست هم گذاشته و با اتحاد و همدلی، این دستاورد کهن و باارزش میهن عزیزمان را حفظ و در جهت گسترش آن تلاش کنیم. در آخر امیدوارم که انجمن چوگان کشور بتواند با جذب نیروهای متخصص و کارآمد و گروه‌های مختلف فکری و علاقه‌مندان و فعالان فرهنگی و ورزشی چوگان گام‌های موثری در این خصوص بردارد.