سیل یکی از شایع‌ترین حوادث طبیعی است. همواره باید خطر وقوع آن را در هر جایی در نظر داشت، اما این خطر در نواحی پَست، در کنار آبگذرها و سدها به مراتب بیشتر است. قطعا به‌مراتب شــنیده و دیده‌‌اید که در جای‌جای ایران و جهان سیل‌های ســهمگین، همراه با خسارات سنگین و حتی بعضا غیرقابل جبران به‌وقوع پیوسته است. سیل، بزرگ یا کوچک، می‌تواند اثرات مخربی روی خانه و خانواده شما بگذارد، اما می‌توانید برای کاهش آسیب‌های ناشی از جاری‌شدن سیل، اقداماتی انجام دهید. بیاموزید که چگونه برای سیل آماده شوید، از آبگرفتگی پس از سیل درامان بمانید و هنگام بازگشت به خانه از سلامتی خود محافظت کنید. باید بیاموزیم در زمان وقوع سیل برای نجات جان خود و اطرافیان‌مان چه اقداماتی را انجام دهیم. آنچه در ادامه می‌خوانید نکاتی است در مورد سیل، خطرات ناشی از آن و کمک‌های اولیه در هنگام وقوع سیل.
حال ابتدا می‌خواهیم تعریف دقیق و جامعی از سیل داشته باشیم:
به هرگونه طغیان آب از بستر معین شده برای رودخانه‌ها و سرازیر شدن در بستر زمین که متعاقبا همراه با تشکیل روان‌آب‌های شــدید اســت، ســیل گفته می‌شــود. معمولا این‌گونه طغیان‌ها یا در فصول پربارش (پاییز، زمســتان و بهار) بر اثر بارش زیاد یا در فصول غیربارشی (تابستان) و بر اثر بارش‌های ناگهانی اتفاق می‌افتد.
* در حــال حاضر و بــا توجه به پیشــرفت‌های حوزه تکنولوژی و ایســتگاه‌های متعدد هواشناســی در سراســر جهــان و همچنین نکاتی از قبیل دوره‌های بازگشــت سیل در مناطق مختلف یا پوشــش گیاهی مناطق که نقش قابل توجهی در جهت جلوگیری از بروز سیل دارد، پیش‌بینی وقوع این پدیده تا حد زیادی امکان‌پذیر است.
چه باید کرد؟
ریسک‌های سیلاب را تشخیص دهید.
مناطق مستعد لغزش و سیل را شناسایی کنید.
هشدارهای خطر، مسیرهای تخلیه و مکان پناهگاه‌های اضطراری را بدانید.
نزدیک‌ترین مسیر سرریز شدن سیل در اطراف خود را مشخص کنید.
زمانی که خطوط انرژی از کار افتادند یا آب وارد خانه شده است، پیش از آنکه از خانه خارج شوید، شیرهای گاز و آب را ببندید.
موادی که قابلیت ضدعفونی‌شدن ندارند، مانند پوشش دیوار، پارچه، فرش و … را دور اندازید.
* رعایت چندین نکته قبل از وقوع، حین و بعد از وقوع ســیل می‌تواند در حد قابل توجهی نقش بسزایی در محافظت از جان انسان‌ها و کاهش خسارات احتمالی ایفا کند:
اقدامات قبل از وقوع سیل:
۱- از ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها خودداری کنید.
۲- دیوارهای پایه ساختمان را با مصالح مناسب بپوشانید.
۳- شیر یک‌طرفه برای انشعاب‌های فاضلاب نصب کنید.
۴- اطراف خانه را دیوارکشی کنید.
نکته: از سازما‌ن‌های بیمه‌گر، بیمه‌نامه سیل تهیه کنید.
۵- محل استقرار آبگرمکن، پنل‌های برقی و موتورخانه را از سطح زمین مرتفع سازید.
۶- برای اطلاع از وضعیت و دریافت اطلاعات لازم به اخبار رادیو یا تلویزیون گوش دهید.
اقدامات هنگام وقوع سیل:
۱- در صورت امکان و داشتن زمان کافی اسباب و اثاثیه مهم به طبقات بالای خانه منتقل شوند.
۲- وسایل برقی را از جریان برق بکشید.
۳- در صورت خیس‌بودن به پریزهای برق دست نزنید.
۴- هرچه سریع‌تر به نواحی مرتفع پناه ببرید یا منطقه را ترک کنید.
۵- ورود و خروج کودکان را کنترل کنید.
۶- از تماشای سیل و رودخانه‌های خروشان بپرهیزید.
۷- در آبی که جریان دارد، حرکت نکنید.
نکته مهم:
* 15 سانتیمتر آب در حال حرکت می‌تواند تعادل انسان را برهم‌بزند.
** حدود 15 سانتیمتر آب در حال حرکت می‌تواند کنترل خودرو را مختل کند.
* در 30 سانتیمتر آب در حال حرکت اغلب خودروها شناور می‌شوند.
** حدود 60 سانتیمتر آب در حال حرکت می‌تواند انواع خودروها را با خود ببرد.
اقدامات بعد از وقوع سیل:
۱- برای دریافت غذا و دارو و کمک‌های اولیه به نزدیک‌ترین محل امدادرسانی مراجعه کنید.
۲- آب آشامیدنی را قبل از مصرف بجوشانید.
* نکته: پس از وقوع سیل میزان شیوع بیماری‌های عفونی به‌شدت بالاست، پس نکات بهداشتی اکیدا رعایت شود.
۳- از خطوط فشار قوی یا سیم‌های سقوط کرده برق دوری کنید.
۴- به ساختمان‌های محاصره در سیلاب نروید.
۵- مراقب مارگزیدگی باشید. (سیلاب باعث می‌شود مارها از لانه‌های خود خارج شوند)
۶- اگر شب به خانه برگشتید به هیچ عنوان از فانوس، مشعل، شمع یا کبریت استفاده نکنید.
۷- در صورت استفاده از چراغ‌قوه، حتما قبل از ورود به ساختمان آن را روشن کنید.
۸- لوازم برقی را قبل از استفاده، کنترل و خشک کنید.
در اولین فرصت، امکانات آسیب‌دیده ساختمان را تعمیر کنید.
خطر آلودگی آب‌وهوا را جدی بگیریم!
یکی از خطراتی که افراد را در شهرهای مستعد بارندگی شدید تهدید می‌کند، خطر سیل و آبگرفتگی خیابان‌هاست. خطراتی که روی سلامتی افراد می‌تواند اثرات سوئی داشته باشد، بعد از سیل مواردی وجود دارد که بسیار مهم هستند؛ مثل دسترسی به آب سالم و بهداشتی. می‌توان از طریق رادیو و سایر رسانه‌های جمعی، اطلاعاتی راجع به مکان‌های دسترسی به آب سالم و بهداشتی به‌دست آورد. از نوشیدن آب سیل خودداری شود. آب شرب ممکن است با نفت، گازوییل و فاضلاب آمیخته و آلوده شود.
در هوا
ویروس‌های موجود در هوا
تبخیر فرآورده‌ها و مواد نفتی
رانندگی در باران در صورت اضطرار
در آغاز بارش باران، قطرات باران با گردوخاک و آثار باقیمانده از لاستیک و روغن وسایل نقلیه در سطح جاده ترکیب‌شده، سطح لغزنده و نامرئی را به‌وجود می‌آورد که احتمال سُر خوردن خودرو را افزایش می‌دهد، بنابراین با شروع بارش باران، از سرعت خود بکاهید و تا هنگامی که آب در سطح جاده جاری نشده، این سرعت را حفظ کنید.
در شروع بارندگی به لغزندگی جاده‌ها و راه‌ها توجه کنید.
هرچند دفعه که می‌توانید آینه‌ها و چراغ‌های جلوی خودروی خود را پاک کنید تا دید بهتری داشته باشید.
با سرعت یکنواخت حرکت کنید و در پیچ‌ها، از سرعت خود بکاهید. برای کاهش سرعت، از ترمز ناگهانی و برداشتن پا از روی پدال گاز بپرهیزید.
از جایی که آب عمق کمتری دارد، حرکت کنید.
اگر مجبور شدید در مسیری که عمق آب زیاد است، حرکت کنید، به آهستگی رانندگی کنید.
در سطوح لغزنده و هنگامی که سرعت خودرو زیاد است، از تغییر دنده (از سبک به سنگین) خودداری کنید.