صدای انتقال خون در صدای کرونا دفن شده!
هشدار مدیرعامل سازمان انتقال خون نسبت به کاهش شاخص‌های اهدای خون در کشور
مدیرعامل سازمان انتقال خون ضمن هشدار نسبت به کاهش شاخص‌های اهدای خون در کشور با بیان اینکه انتقال خون نیاز به اعتبارات و دیده‌شدن در سازمان اداری و استخدامی، مجلس، سازمان برنامه‌وبودجه و همراهی رسانه‌ها دارد، گفت: اگر فرآیندها را اصلاح نکنیم، آینده تلخی در انتظار شاخص‌های خون کشور است.
دکتر پیمان عشقی در نشست خبری سازمان انتقال خون، گفت: «طی یک ماه اخیر یکسری حرکت‌هایی در سازمان انتقال خون به‌ثمر نشست. از طرفی هم با نزدیک شدن فصل زمستان، مشکل همیشگی کمبود خون مطرح شد. همچنین تغییراتی در نظام سلامت ایجاد شد.»
ایجاد بانک خون سلول‌های بنیادی
عشقی ادامه داد: «در اواخر دهه ۸۰ سازمان انتقال خون ایران دو اقدام انجام داد؛ یکی ایجاد بانک خون سلول‌های بنیادین خونساز شکل گرفت به نام سپاس و بانک خون بند ناف هم ایجاد شد. می‌دانید که پیوند مغز استخوان یعنی پیوند سلول‌های بنیادین خونساز.»
سازمان هم در حوزه خون بند ناف و هم خون محیطی وارد شد. در حال حاضر حدود ۴۱۵۰ خون بند ناف طی این ۱۰ سال جمع‌آوری شده که همه فرآیندهای تشخیصی و تست‌های مربوطه روی آنها انجام شد و حدود ۲۴ پیوند از این تعداد نمونه نگهداری شده در بانک خون بند ناف سازمان انتقال خون ایران مصرف شد که عمده آنها موفقیت‌آمیز بود.
بانک خون بند ناف یک بانک عمومی
او گفت: «البته بانک خون بند ناف سازمان انتقال خون ایران، بانک عمومی است. به این معنا که خون بند ناف کسی را برای خودش نگه نمی‌داریم. البته بانک خون‌های خصوصی هم هستند که برای خانواده و خود بچه نگهداری می‌کنند که البته برخی جنبه‌های علمی آن زیر سوال است. در انتقال خون بند ناف‌های جمع‌آوری شده، در صورت استاندارد بودن، برای کسی که ممکن است در کشور نیازمند آن باشد، نگهداری شده و به رایگان در اختیار آن بیمار و مرکز درمانی قرار می‌دهیم.»
عشقی با بیان اینکه جمع‌آوری، پذیرش، فرآوری، پردازش، نگهداری و ذخیره سلول‌های خون بند ناف در شرایط استاندارد حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون هزینه دارد، گفت: «اما هیچ تعرفه‌ای برایش در نظر گرفته نشده است. به هر‌حال این میزان بودجه مصرف می‌شود و مجبوریم از جاهای دیگر بزنیم، چه بهتر که تعرفه‌ای در این زمینه در نظر گرفته شود و بیمه‌ها آن را پرداخت کنند و بخشی از هزینه‌ها جبران شود.»
انبارهای استراتژیک سازمان انتقال خون باید گسترش یابد
او افزود: «در ماه گذشته دو پروژه عمرانی استراتژیک را افتتاح کردیم. باید توجه کرد که از ۲۰۰ پایگاهی که داریم ۶۹ پایگاه را خیرین ساختند. دو پایگاهی هم که اخیرا افتتاح شد بالای ۱۰ سال از کلنگ‌زنی‌اش می‌گذشت و معلق مانده بود. پروژه ساختمان مرکزی اداره کل انتقال خون خراسان رضوی در سن‌آباد بود که از ۳۵ میلیارد اعتبار موردنیاز فقط ۸ تا ۹ میلیاردش تامین شده بود، اما با تلاش و پیگیری تمام دست‌اندرکاران، کار به انجام رسید. پروژه بعدی پروژه اردکان بود.»
مدیرعامل سازمان انتقال خون ادامه داد: «انبارهای استراتژیک سازمان انتقال خون باید در کشور گسترش یابد. چه سردخانه‌هایی که پلاسما را در آن نگه می‌داریم، چه کیسه‌هایی که باید تحت دما نگهداری شوند.»
کیسه‌های خون و کیت‌ها اینطور نیست که در هر انباری قابل نگهداری باشد و انبار کافی برایشان در کشور نداریم. انبار اردکان در شرایط پایداری و مطلوبی است که بعد از دو سال فعالیت و باوجود عدم پرداخت اعتبارات عمرانی و نبودن بودجه‌های تملک و دارایی ما، به سرانجام رسید.
می‌دانید که در کشور اعتبارات گرفتن، چانه‌زنی‌های سنگین لازم دارد. صدای انتقال خون در صدای کرونا دفن شده بود و حتی یک ریال بودجه کرونا به ما داده نمی‌شد و می‌گفتند اعتبار کرونا برای مراکز درمانی است. ارز، قیمت تجهیزات و مصالح تاثیر عجیب‌وغریبی گذاشته بود. نیروهای انسانی ما روزبه‌روز کمتر می‌شد و با وجود همه این مشکلات پروژه‌های ما افتتاح شد.
اهدای خون و شاخصه‌های آن
عشقی درباره علل کمبودهای خون در کشور، گفت: «باید توجه کرد اهدای خون شاخص مشخص دارد و اینکه ذخایر خون چقدر است، مساله دیگری است. خون را نمی‌توان برای مدت بسیار طولانی ذخیره کرد. البته خون‌های نادر و بسیار نادر را می‌توانیم برای ۲۰ سال ذخیره کنیم، اما نمی‌توان برای همه انواع خون چنین هزینه‌ای انجام داد. بنابراین ما یک ورودی داریم و یک خروجی و یک ذخیره چندروزه. مدتی اعلام می‌شد که ذخایر خون را اعلام نکنید، اما باید مردم و اهداکنندگان در جریان این ذخایر باشند و بدانند که وضعیت خون در استان‌ها به چه صورت است. این به‌صورت یک نقشه در کشور هست و طی چند روز اخیر وضعیت خوب بوده و همه جا سبز بوده است.»
روند کاهشی اهدای خون
او ادامه داد: «باید توجه کرد از روزی که انتقال خون تشکیل شد تا سال ۲۰۱۲، روند رو به افزایشی داشت و از زمان آغاز جنگ تحمیلی، جهشی پیدا کرد و به حدود ۶۰ برابر روز اولش رسید که همان عدد ۲۷ در یکهزار بود. از سال ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ این پیک متوقف شد و از سال ۱۳۹۵ شروع به افت کرد. افتی که همچنان با شیب ثابتی در حال کاهش است تا به دوران کرونا رسید.»
عشقی با بیان اینکه کرونا دنیا را با شوک خونی مواجه کرد، گفت: «کره جنوبی، ویتنام، چین، آفریقا، آمریکا، انگلستان، ایتالیا، فرانسه و…. همه دچار مشکل شدند و بسیاری از معافیت‌های اهدای خون را برداشتند که برایشان هزینه‌های بالایی داشت. ایران هم با همین پدیده مواجه شد. کشورهای منطقه امروز بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش ذخایر خونی پیدا کردند، اما با حمایت‌های مردم در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ به‌طور میانگین ۸ درصد کاهش پیدا کردیم و ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش داشتیم. علی‌رغم اینکه پیک پنجم کرونا بسیار سنگین بود اما افزایش داشتیم. به‌طوری که در هفت‌ماهه امسال ۷.۶ درصد نسبت به هفت‌ماهه سال گذشته رشد داشتیم. در کشور حتی در بحبوحه گلایه‌ها، به‌عنوان مثال در ۴ ماه اول سال، ۲۵ تا ۳۰ درصد رشد اهدای خون در خوزستان داشتیم. نباید اعتماد مردم را به انتقال خون به بازی گرفت.»