سومین وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش: من فرهنگی‌ام
قرار است هفتم آذرماه صلاحیت وزیر پیشنهادی جدید برای سکانداری آموزش‌وپرورش کشور بررسی شود
پانزده میلیون و 613هزار و 546نفر سال تحصیلی را بدون وزیر شروع کرده‌اند. دانش‌آموزانی که در کنار شاد پرماجرا بعد از مدت‌ها دوری باید دوباره نیمکت‌نشینی را هم تجربه کنند. به هر روی سرنوشت این جمعیت گره خورده با تصمیمات وزارت عریض و طویل آموزش‌وپرورش. وزارتخانه‌ای که کمبود نیرو همیشه با او عجین بوده. نیروهایی که گلایه‌های معیشتی‌شان را به وزراتخانه برده‌اند.
آموزش‌وپرورش؛ وزارتخانه‌ای که رنج نبود زیرساخت‌ها، مدارس عشایری، ادامه حیات مدارس چادری و کانکسی، مشکلات معلم سربازها و… را به جان خریده. حالا سرنوشت این وزارتخانه صبور و پررنج، گره خورده با نام یوسف نوری. سومین وزیر پیشنهادی ابراهیم رئیسی.
وزیری که 26 آبان ماه به مجلس معرفی شد و قرار است هفتم آذرماه صلاحیتش برای سکانداری آموزش‌وپرورش کشور بررسی شود. دانش‌آموخته دکترای تخصصی مدیریت گردشگری. نام نوری میان ورودی تربیت معلم هم دیده می‌شود به سال 1364.
کارشناسی را در مدیریت دولتی به پایان برد و در رشته برنامه‌ریزی هم در مقطع کارشناسی درس خواند. کارنامه یوسف نوری مدیرکلی آموزش‌وپرورش استان‌های تهران و ایلام را هم به خود می‌بیند. نوری، دوره‌ای هم مدیرکل بودجه وزارت آموزش‌وپرورش هم بوده.
گزینه‌ای که می‌تواند آموزش‌وپرورش را از این وضعیت خارج کند
حسین باغگلی اولین وزیری بود که برای آموزش‌وپرورش معرفی شد؛ وزیری که با 193 رأی مخالف از مجلس «نه» شنید. مسعود فیاضی هم در قامت دومین وزیر پیشنهادی بختش را برای وزارت در مجلس آزمود.
وزیری که تنها توانست 115 رأی را با خود همراه کند و درنهایت پایش به وزارت آموزش‌وپرورش باز نشد. اما وزیر سوم یوسف نوری است. مردی که از دهه 60 وارد آموزش‌وپرورش شده و معلمی را مشق کرده است. اگرچه نوری از سال 67 به بعد پست‌های مدیریتی را هم تجربه کرده است؛ در سطوح مختلف آموزشی و تربیتی.
بررسی کارنامه هشت سال اخیر نوری از فعالیت‌های او در بنیاد شهید و امور ایثارگران و معاونت پشتیبانی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی خبر می‌دهد. اگرچه همزمان عضو کمیسیون محتوای الکترونیک شورای‌عالی فضای مجازی کشور هم بوده. نوری در کمیته تعیین شاخص‌های نقشه جامع علمی کشور هم مسئولیت به عهده گرفته.
آموزش‌وپرورش سال تحصیلی را بدون وزیر شروع کرده و منتظر رأی مجلس به وزیر پیشنهادی‌اش است. وزیری که به گفته یکی از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی توانایی گرفتن رأی اعتماد را دارد. مهدی روشنفکر فضای حاکم بر مجلس را نسبت به وزیر پیشنهادی مطلوب می‌داند. روشنفکر معتقد است نوری می‌تواند رأی بالای اعتماد از نمایندگان بگیرد.
به گفته این عضو کمیسیون، نوری مهارت‌های مدیریتی لازم در حوزه‌های این وزارتخانه را دارد. هرچند او بر این باور است که نوری از مهارت‌های فنی، ادراکی و روابط انسانی هم برخوردار است. «او از جمله کسانی است که می‌تواند آموزش‌وپرورش را از این وضعیت خارج کند.»
«او می‌تواند با کمک متخصصان در حوزه‌های مختلف و همراهی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، اثربخشی و کارآمدی خوبی در هدایت این سازمان داشته باشد.» به باور احمدپور بعد از قرائت گزینه پیشنهادی رئیس‌جمهوری برای تصدی آموزش‌وپرورش فضای خوبی در مجلس حاکم شده. «انتظار می‌رود وزیر پیشنهادی بتواند رأی اعتماد نمایندگان را کسب کند.»
وزیر پیشنهادی و شانس گرفتن رأی اعتماد
مجلس قبل از رفتن یوسف نوری به صحن و دفاع با او همراه‌تر از وزرای پیشنهادی قبلی است. به اعتقاد یکی از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس یازدهم، نوری از جنس و رنگ معلمان است. به باور حجت‌الاسلام‌والمسلمین اکبر احمدپور وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش از توان خوبی در حوزه مدیریت آموزشی برخوردار است. «او می‌تواند با کمک متخصصان در حوزه‌های مختلف و همراهی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، اثربخشی و کارآمدی خوبی در هدایت این سازمان داشته باشد.»
به باور احمدپور بعد از قرائت گزینه پیشنهادی رئیس‌جمهوری برای تصدی آموزش‌وپرورش فضای خوبی در مجلس حاکم شده. «انتظار می‌رود وزیر پیشنهادی بتواند رأی اعتماد نمایندگان را کسب کند.» و اما خود وزیر پیشنهادی وزارت آموزش‌وپرورش. به اعتقاد یوسف نوری آموزش‌وپرورش در تربیت نسلی که مهیاکننده شکوفایی اقتصاد کشور است، نقش مهمی دارد.
به باور او در حال حاضر رابطه معناداری میان توسعه اقتصاد کشور و نظام تعلیم و تربیت وجود ندارد. «براساس اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت کشور، هر دانش‌آموز هنگام خروج از آموزش‌وپرورش باید از مهارتی قابل کاربرد در بازار کار برخوردار باشد.» یوسف نوری در گفتن از برنامه‌هایش بر این مسأله تاکید داشته که تلاش خواهد کرد صنعت و بازار کار در یک سیستم تعریف‌شده و کنار هم قرار گیرند.
او تجربه و تخصص دارد
وزیر شدن و تصدی وزارتخانه یعنی داشتن سه آیتم اساسی؛ تجربه، تخصص و کارآمدی. یوسف نوری قرار است سکاندار وزارتخانه عریض و طویل آموزش‌وپرورش شود. به باور دبیرکل مجمع فرهنگیان ایران اسلامی او آیتم تجربه را دارد. کسب تجربه در مشق معلمی و مدیریت مدرسه کرده است. «نوری پله‌های مدیریتی را از پایین طی کرده و به رده‌های بالای مدیریتی رسیده و این نکته مهمی است.» به اعتقاد فرج کمیجانی وزیر پیشنهادی آیتم تخصص را هم دارد. وزیری پیشنهادی که در تربیت معلم درس خوانده و لیسانس برنامه‌ریزی درسی دارد؛ هر دو مرتبط با وزارتخانه پیشنهادی.
به باور کمیجانی وزیر پیشنهادی مقطع ارشد را به مدیریت دولتی اختصاص داده. رشته‌ای که حول محور مدیریت استراتژیک و مدیریت راهبردی است و به درد اداره موسسه کلانی همچون وزارت آموزش‌وپرورش می‌خورد.
آموزش‌وپرورش آبستن هزار هزار مسأله است و به اعتقاد صاحب‌نظران وزیر چنین وزارتخانه‌ای باید ایجاد انگیزه کند، مشاوره بگیرد تا همه کارکنان وارد گود شوند برای یک کار تیمی. به باور دبیرکل مجمع فرهنگیان ایران اسلامی وزیر پیشنهادی باید سخنگوی همه کارکنان وزارتخانه در مجلس و هیأت دولت باشد.»
و اما در کارآمدی باید منتظر ماند و دید چطور عمل می‌کند
و اما آیتم کارآمدی. نوری گزینه پیشنهادی برای وزارتخانه‌ای پر مسأله و پرچالش است. وزارتخانه‌ای که بی‌شک وقت بیشتری از این مدیر خواهد گرفت. اگرچه وزارت برای این موسسه کلان نیازمند مهیاشدن بستر مشارکت یک میلیون معلم هم هست.
مشارکتی فارغ از نگاه‌های جناحی. کمیجانی براساس تحقیقات و بررسی‌های چند روزه معتقد است نوری نه مدیری ضعیف است و نه مدیری خیلی قوی؛ او برای موفق شدن نیاز دارد بستر مشارکت معلمان را فراهم آورد.
آموزش‌وپرورش آبستن هزار هزار مسأله است و به اعتقاد صاحب‌نظران وزیر چنین وزارتخانه‌ای باید ایجاد انگیزه کند، مشاوره بگیرد تا همه کارکنان وارد گود شوند برای یک کار تیمی. به باور دبیرکل مجمع فرهنگیان ایران اسلامی وزیر پیشنهادی باید سخنگوی همه کارکنان وزارتخانه در مجلس و هیأت دولت باشد.»
به گفته کمیجانی امید است نوری در سال‌های اخیر رویکردش را تغییر داده باشد و با نگاه ملی بخواهد مشکلات را حل کند. «با تغییر رویکرد و گرفتن مشارکت فارغ از جناح بی‌شک از نوری وزیری موفق می‌سازد.»
وزیر پیشنهادی؛ گزینه بهتری برای وزارت آموزش‌وپرورش
«نوری برای این جایگاه گزینه بهتری است.» به اعتقاد محمدرضا نیک‌نژاد، نوری در مقایسه با گزینه‌های قبلی دولت سیزدهم، گزینه مناسب‌تری برای وزارت آموزش‌وپرورش است. این آموزگار و کارشناس آموزش‌وپرورش مهم‌ترین نکته مثبت در رزومه نوری را سوابق کاری چندین و چند ساله در حوزه آموزش‌وپرورش می‌داند.
در کارنامه کاری یوسف نوری، ریاست اسبق مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت آموزش‌وپرورش، مدیرکل اسبق بودجه وزارت آموزش‌وپرورش، متخصص گردشگری کودک، رئیس کمیته گردشگری کودک اتاق بازرگانی ایران و مسئول خیرین سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دیده می‌شود.
به باور نیک‌نژاد اگرچه جوان‌گرایی در پست‌های مدیریتی دولت و نهادهای رسمی باید مورد توجه قرار بگیرد، اما آموزش‌وپرورش نهادی است که بدون تجربه و شناخت نمی‌توان مدیریت راهبردی از مدیران آن انتظار داشت. «در این حوزه مدیران ارشد دستکم باید تجربه حضور در نهاد یا سازمان های زیرمجموعه را داشته باشند.»
این کارشناس آموزشی به ویدیویی که از سوی طرفداران یوسف نوری در حمایت از این گزینه منتشر شده است، اشاره می‌کند: «این ویدیو مربوط به سال‌های جنگ تحمیلی و در فضای جبهه است که آقای نوری در آن می‌گوید «من فرهنگی‌ام»؛ یعنی خودش را در آن زمان هم فرهنگی معرفی می‌کند. به بیان دیگر او بیش از دو، سه دهه در آموزش‌وپرروش سابقه داشته و مدارک تحصیلی‌اش هم در مقطع کاردانی وابسته به آموزش‌وپرورش است.»
مطالعه ساختارهای آموزشی می‌تواند نگاه‌ها را به ابعاد مختلف آموزش‌وپرورش باز کند، چراکه ویژگی‌های آموزشی یک کنش فرهنگی-اجتماعی است که به هیچ‌وجه قابل کپی‌کردن نیست. در عین اینکه باید از ساختارهای آموزشی جهان الگو گرفت، باید ساختارها را در قالب فرهنگی جامعه خودمان بسنجیم.
وزیری با رزومه نسبتا قوی برای صدارت
به باور نیک‌نژاد فعالیت در شورای‌عالی آموزش، معاونت پشتیبانی و سازماندهی نیروی انسانی و مدیر کل آموزش‌وپرورش استان ایلام نقاط مثبت رزومه این گزینه پیشنهادی رئیس‌جمهوری است. «رزومه‌ای که برای ورود به ساختار آموزش‌وپرورش ارایه شده، نسبتا قوی است. با این حال بخش مهمی از کارهایش هم در سال‌های گذشته در حوزه‌های اقتصادی بوده که می‌تواند درباره وزیر آموزش‌وپرورش کمی جای نگرانی و تردید ایجاد کند.»
به گفته نیک‌نژاد از پایین‌ترین سطح نظام آموزشی که معلم است تا بالاترین سطوح که مدیران ارشد و وزیر آموزش‌وپرورش است، باید رهبر آموزشی داشته باشیم. «به نظر من رهبر آموزشی سنخیتی با فعالیت‌های اقتصادی ندارد.» به باور این کارشناس آموزشی، آموزش جزو وظایف دولت و از اصلی‌ترین حقوق شهروندی محسوب می‌شود و نباید ذهنیت اقتصادی در مدیریت این نهاد وجود داشته باشد. به هر حال در کنار نقاط قوت یوسف نوری این نگرانی هم وجود دارد که این گزینه نگاه اقتصادی را به آموزش‌وپرورش تزریق کند. «شاید تا امروز هم این نگاه در نهاد مهم پرورش سرمایه‌های انسانی وجود داشته است.» به باور او نباید رویکردهایی در بحث جذب بودجه برای طرح‌های آموزشی در مدرسه اتخاذ شود که افراد وادار شوند اقتصادی فکر کنند.»
باید اهل خلاقیت و آفرینش اندیشه‌های نو باشد
به گفته نیک‌نژاد کسی باید وزیر آموزش‌وپرورش شود که اهل خلاقیت و فکرکردن و آفرینش‌های اندیشه‌های نو باشد و در عین حال با ساختار آموزشی جهان آشنایی داشته باشد. «متاسفانه زمانی که از بررسی و ایده‌گرفتن از ساختارهای آموزشی موفق در جهان صحبت می‌شود، عده‌ای برچسب کپی‌کاری به این کار می‌زنند.» به اعتقاد او مطالعه ساختارهای آموزشی می‌تواند نگاه‌ها را به ابعاد مختلف آموزش‌وپرورش باز کند، چراکه ویژگی‌های آموزشی یک کنش فرهنگی-اجتماعی است که به هیچ‌وجه قابل کپی‌کردن نیست. در عین اینکه باید از ساختارهای آموزشی جهان الگو گرفت، باید ساختارها را در قالب فرهنگی جامعه خودمان بسنجیم.