سر کلاس درس با ترس و لرز
آموزشوپرورش از اول آذر بنا را بر بازگشایی تدریجی مدارس و آموزش حضوری گذاشته است؛ اما هنوز همه دانشآموزان واکسینه نشدهاند و مدارس شرایط کافی رعایت پروتکلها را ندارند
حتی اگر تکلیف بر حضوری شدن مدارس باشد و همه باید کمک کنیم مدارس هرچه زودتر بازگشایی شود، در شرایطی که ابتداییترین زیرساختها در مدارس دولتی با تراکم زیاد دانشآموزان فراهم نیست، تکلیف چیست؟
«تکلیف است که مدارس، بازگشایی را انجام دهند.» معاون وزیر و سخنگوی وزارت آموزشوپرورش در آخرین اظهارات خود درباره روند برگشت به شرایط آموزش حضوری عنوان کرد از اول آذرماه همه دانشآموزان ابتدایی و متوسطه اول بر اساس مقررات مدرسه و در روزهای تعیین شده به مدرسه میروند تا هم مدارس تکلیف روشنی داشته باشند و هم دانشآموزان بر اساس آییننامههای آموزشی، مقررات مدرسه را رعایت کنند.
پیش از این اعلام شده بود که سومین مرحله از بازگشایی مدارس برای فعالیتهای حضوری از ابتدای آذرماه خواهد بود. از نیمه آبان دانشآموزان متوسطه دوم که واکسن کرونا را زدهاند، میتوانستند بر اساس برنامهریزی مدرسه، بهصورت حضوری درسها را دریافت کنند. حالا گفته شده از دوشنبه اول آذر ابتداییها در همه پایهها و متوسطه اولیها وارد مدارس شوند.
مدرسه باید بگوید بچهها چگونه بیایند
این تکلیف کلی بر اساس تصمیمگیرندگان وزارت آموزشوپرورش بوده و عنوان شده برنامهریزی درباره تعداد روزهای حضور و مدت زمان فعالیت در مدرسه و دیگر موارد باید در سطح مدارس انجام شده و به اطلاع دانشآموزان و والدین رسیده باشد. علیرضا کمرئی عنوان کرد که باید فاصلهگذاری را با تاکید تمام رعایت کنیم؛ این اصلیترین ملاک فعالیت حضوری است و ایجاب میکند دانشآموزان گروهبندی شوند.
ممکن است در طول هفته برخی دانشآموزان سه روز، برخی دو روز و برخی همه روزها به مدرسه بروند. به همین دلیل،قبلا به اطلاع دانشآموز و خانوادهاش رسیده فرزندشان چه روزهایی باید به مدرسه برود. سخنگوی وزارت آموزشوپرورش البته این را هم گفته که اگر مدرسهای نحوه حضور را اعلام نکرده، لازم نیست دانشآموزانش از اول آذر به مدرسه بروند.
80 درصد مدارس تهران امکان بازگشایی دارند؟
تراکم دانشآموزان و کلاسهای پرجمعیت که رعایت فاصله و نکات بهداشتی را سختتر میکند، اصلیترین دغدغه مدارس بهویژه از نوع دولتی است که در بهترین حالت ممکن هر کلاس 30 دانشآموز دارد. کمرئی گفته مدارس موظفند آمادگی برای حضور دانشآموزان را کسب کنند و این روند را سرعت بدهند «مدارس مکلف به ارایه آموزشهای حضوری هستند و دانشآموزان موظف به رعایت آییننامه آموزشی مدرسه.» در همین رابطه استاندار تهران نیز با اشاره به اینکه سطح واکسیناسیون در استان به بیش از ۸۳ درصد رسیده گفته در سطح استان تهران ۸۰ درصد مدارس با تشخیص وزارت بهداشت استانداردهای لازم برای بازگشایی را بهدست آوردهاند؛ اما نسل جوان ممکن است در کلاسها و خوابگاهها در رعایت پروتکلها خسته شوند.
هنوز همه بچهمدرسهایها واکسن کرونا نزدند
حضور در مدرسه اجباری نیست؛ اغلب مدارس در هفتههای گذشته در تکاپوی برگزاری جلسههای مجازی و حضوری با اولیای دانشآموزان و همفکری برای بازگشایی مدارس بودهاند. تراکم مدارس دولتی و نبود امکانات تهویه مناسب برای کلاس مهمترین دغدغههاست. در این میان نکتهای که شاید کمتر مورد توجه مسئولان آموزشوپرورش و حتی ستاد ملی مقابله با کرونا قرار میگیرد، موضوع واکسیناسیون دانشآموزان است. هنوز همه بچهمدرسهایها واکسن کرونا نزدهاند و به ایمنی نسبی در برابر ویروس نرسیدهاند.
در و پنجره کلاس باز باشد، ماسک را درنیاورند و دستشویی هم نروند
مادر یک دانشآموز کلاس چهارم مدرسه دولتی در تهران به «شهروند» میگوید: «در هر کلاس حدود 38 تا 40 دانشآموز درس میخوانند. از وقتی که بحث حضوری شدن مدارس مطرح شد و بخشنامهاش از طرف اداره آموزشوپرورش ابلاغ شد، مدرسه با اولیا جلسه گذاشت و برنامهها و نظرات مطرح شد. در نهایت به این نتیجه رسیدند که در صورت حضوری شدن کلاسها، بچهها چند ساعتی که در مدرسه هستند، خوراکی نخورند و از سرویس بهداشتی هم استفاده نکنند. چون مدرسه نمیتواند درباره پاکیزگی و بهداشتی بودن سرویس بهداشتی اطمینان صددرصدی داشته باشد.»
چیزی که مسئولان مدارس دولتی بهعنوان شروط بازگشایی مدارس میگویند تقریبا قابل اجرا نیست؛ «تمام دروپنجرههای کل مدرسه باید باز باشد. آنهم در هوای آذرماه. یعنی دانشآموز با کاپشن و کلاه و شالگردن باید سر کلاس بنشیند. در حالی که بچهها هرچقدر هم لباس پوشیده باشند، وقتی یک جا ساکن بنشینند، سردشان میشود.»
ماسک در تمام دقایق حضور در مدرسه اجباری است «من نمیدانم از روی چه اصولی این تصمیم گرفته شده؟ دانشآموزان دبستان هنوز واکسینه نشدهاند. کادر مدرسه واکسنهایشان را زدهاند ولی همه متخصصان میگویند بچهها ناقلان قوی کرونا هستند. حتی اگر خودشان دچار بیماری از نوع شدید نشوند، ناقل هستند و این یعنی کادر مدرسه خودشان در معرض خطر قرار میگیرند.»
حالا دیگر فقط بحث کرونا مطرح نیست؛ پاییز و زمستان فصل شیوع ویروسهای فصلی مثل آنفلوآنزاست. حتی قبل از شیوع همهگیری کرونا هم یکی از دغدغههای والدین برای سلامت دانشآموزان جلوگیری از بیماریهای فصلی بوده است. حالا که دیگر با وجود غول کرونا همهچیز نور علی نور است. حتی اگر تکلیف بر حضوری شدن مدارس باشد و همه باید کمک کنیم که مدارس هرچه زودتر بازگشایی شود، در شرایطی که ابتداییترین زیرساختها در مدارس دولتی با تراکم زیاد دانشآموزان فراهم نیست، تکلیف چیست؟
اولیا دانش آموزان در ضدعفونی کردن کلاسها مشارکت کنند
کلاسهای اکثر مدارس دولتی کوچک است و هیچ تهویهای برایش تعریف نشده. حتی بعضی کلاسها پنجره هم ندارد. «هیچ امکانات اولیهای فراهم نیست اینکه گفته میشود میز و صندلیها مرتب ضدعفونی میشود دلیل بر استریل شدن فضا نیست. بهعلاوه بیشترین و اصلیترین راه انتقال کرونا از طریق تنفس است.» اکثریت اولیا موافق ادامه آموزشها بهصورت آنلاین هستند. «شانسی که پسر من آورده معلم بسیار دلسوز و مسئولیتپذیرش است. معلمی که تا نیمهشب رفع اشکال میکند؛ جواب سوالهای بچهها را میدهد و تا مطمئن نشود بچهها مفهومی را یاد نگرفتهاند، سراغ درس بعدی نمیرود. آموزش مجازی تا اینجای کار، از نظر کیفیت و یادگیری برای فرزند من کافی بوده. خیالم هم بابت کرونا راحت است.»
مادر یک دانشآموز کلاس چهارم مدرسه دولتی در تهران به «شهروند» میگوید: «در هر کلاس حدود 38 تا 40 دانشآموز درس میخوانند. از وقتی که بحث حضوری شدن مدارس مطرح شد و بخشنامهاش از طرف اداره آموزشوپرورش ابلاغ شد، مدرسه با اولیا جلسه گذاشت و برنامهها و نظرات مطرح شد. در نهایت به این نتیجه رسیدند که در صورت حضوری شدن کلاسها، بچهها چند ساعتی که در مدرسه هستند، خوراکی نخورند و از سرویس بهداشتی هم استفاده نکنند. چون مدرسه نمیتواند درباره پاکیزگی و بهداشتی بودن سرویس بهداشتی اطمینان صددرصدی داشته باشد.»
یکی دیگر از اولیای دانشآموز دبستانی در تهران میگوید: «چند بار کادر مدرسه جلسه گذاشتند تا بهترین تصمیم را بگیرند و نهایتا اعلام کردند اگر قرار بر حضوری شدن کلاسها باشد، در آن ساعتی که بچهها در کلاس هستند، اولیا برنامهریزی کنند و نوبتی بیایند و از کلاس فیلم بگیرند و در کانال مجازی کلاس بارگزاری کنند تا دانشآموزانی که دوست نداشتند حضوری بیایند از مطالب کلاس استفاده کنند. یک شرط دیگر حضوری شدن کلاسها هم این اعلام شده که اولیا در موضوع ضدعفونی کردن محیط کلاس مشارکت داشته و این کار را هم نوبتی انجام دهند.»
موافقان حضوری شدن مدارس چه نظری دارند؟
در این میان البته خانوادههایی هستند که موافق بازگشایی مدارس هستند «پسرم بازیگوش است و پای کلاس آنلاین نمینشیند. هر کاری میکنم نظم و انضباط کلاس مجازی برایش جدی نیست. من فکر میکنم اگر مدارس حضوری شود، بهتر است. حداقل سر کلاس مجبور است پای درس معلم بنشیند.» البته دلایل این گروه اقلیت، برای موافقت با حضوری شدن مدارس یکسان نیست «موافق حضوری شدن مدرسه هستم اما در شرایطی که نگرانی بابت تمیزی و تهویه محیط کلاس و رعایت پروتکلها از جانب مسئولان مدرسه و دانشآموزان نداشته باشم. چون من سه فرزند دارم و به هیچوجه نمیتوانم پابهپای دخترم در آموزش آنلاین همراهش باشم و میترسم محتوای درسی را خوب یاد نگیرد.»
رضایتنامه از والدین برای اطلاع یا … ؟
دانشآموزان متوسطه اول و دوم، واکسن کرونا را دریافت کرده و در حال دریافت دوزهای واکسن هستند. مادر یک دانشآموز کلاس نهم میگوید: «مدرسه به ما گفته تا دیماه بچهها هفتهای یکی دو روز، پنجشنبه و جمعه حضوری به مدرسه بروند؛ آنهم صرفا برای رفع اشکال با این شرط که بچهها واکسینه شده باشند و رعایت پروتکلها انجام شود؛ البته در این برنامه تعداد بچهها در جلسههای رفع اشکال مهم است و نباید از 25-20 نفر بیشتر شود. شرکت در همین کلاسها هم با رضایتنامه اولیا صورت میگیرد.» یعنی مدرسه صرفا برای اطلاع والدین از حضور دانشآموز در مدرسه رضایتنامه میخواهد یا اینکه بار مسئولیت سلامت دانشآموز را از شانه خود برمیدارد؟
3 روز حضوری میروند، خیلی هم راضی هستند
وضعیت در مدارس غیرانتفاعی کاملا متفاوت است. «دختر من از هفته پیش به مدرسه میرود خیلی هم راضی است. مدرسهشان از روزهای آخر آبانماه بهصورت داوطلبانه حضوری شده است. یعنی هر کسی که تمایل داشته باشد به مدرسه میرود.» این توضیحات را مادر یک دانشآموز متوسطه که در مدرسه غیرانتفاعی درس میخواند، میدهد. فرزندش سه روز در هفته حضوری به مدرسه میرود و خیلی هم راضی است «تعدادشان در کلاس زیاد نیست11-10 دانشآموز در یک کلاس هستند که روزهای فرد میروند. در حالیکه کلاسهای دیگر این مدرسه با نصف این ظرفیت یعنی 5-4 نفر تشکیل میشود. با اینحال اجباری برای حضور در مدرسه ندارند؛ معلم همزمان با کلاس، محتوای درسی را آنلاین در بستر نرمافزارهایی به دیگر دانشآموزان هم ارایه میدهد. دختر من خیلی از بودن در فضای کلاس راضی است؛ از اینکه با معلم تعامل مستقیم دارد و بهتر درسها را درک میکند.» این مدرسه هم شرط واکسیناسیون برای دانشآموزانی که تمایل حضور در مدرسه را دارند، قرار داده و بچههایی که واکسینه نشدهاند نمیتوانند داوطلب حضور در مدرسه باشند.
نگرانیها کم نه، بیشتر میشود
نگرانیها در موضوع بازگشایی مدارس کم نیست. در این میان خبرهایی هم شنیده میشود که این نگرانیها را بیشتر میکند. مثلا اینکه ۱۵ درصد دانشآموزان یک مدرسه در لرستان بعد از بازگشایی به کرونا مبتلا شدند. معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، گفته ۷۴ درصد مدارس لرستان شرایط بازگشایی را ندارند. به گفته کوشکی ١۵ نفر از دانشآموزان دوره متوسطه دوم یک مدرسه بعد از بازگشایی، کرونای مثبت شدهاند. ٣۴٠ هزار دانشآموز لرستانی در ۴ هزار و ۵٠٠ مدرسه بعد از دو سال دوری از آموزش حضوری در مدارس حاضر شدهاند.
تست انسانی برکت؛ نوبت به 12 تا 18سالهها رسید
بهنظر میرسد در روزهای زمستان شرایط سختتر شود. چیزی که میتواند کمی خانوادهها را در راضی شدن به فرستادن دانشآموز به مدرسه دلگرم کند، واکسیناسیون آنهاست. مطالعه بالینی نخستین واکسن ایرانی کرونا برای گروه سنی 12 تا 18 سالهها به شکل رسمی آغاز شده است. به گفته مجری مطالعه بالینی تزریق واکسن برکت روی 10 داوطلب اول از هفته گذشته آغاز شده است. مینو محرز از تزریق واکسن به 60نوجوان در فاز نخست خبر میدهد. «طبق ضوابط بینالمللی پس از تولید هر واکسن ابتدا باید روی گروه سنی 18 تا 75 سال آزمایش شود.» محرز ادامه میدهد: «واکسن برکت سه کارآزمایی بالینی را پشتسر گذاشته است.»
محرز با اشاره به اینکه لازم بود آزمایش را پس از بزرگسالان در گروه سنین پایینتر مطالعه کنیم، میگوید: «با پاندمی کرونا در دنیا، آموزش، افت کرده و باید این سنین هم هرچه زودتر واکسینه شوند.» به گفته او این گروه سنی هم واکسن 5میکروگرم همانند بزرگسالان دریافت میکنند.
سه مرحله مطالعه برای بزرگسالان روی 22 هزار نفر انجام شد و هیچ عارضه خاصی دیده نشد. این در حالی است که علاوه بر این تاثیرپذیری و ایمنیزایی بسیار خوبی هم دیده شد. به اعتقاد محرز با توجه به شرایط اپیدمی همه داوطلبان باید واکسینه شوند. بههمین دلیل گروهی واکسن برکت و گروهی واکسن سینوفارم دریافت خواهند کرد و در مطالعات مورد بررسی قرار خواهند گرفت. «طبق مجوز و پروتکل وزارت بهداشت تمام 10نفر اول در این رده سنی، واکسن برکت تزریق کردهاند.» به گفته مدیر نظارت بر کارآزمایی بالینی واکسن برکت بعد از اینکه مطالعات اصلی واکسن برکت انجام شد طبیعتا گروه سنی دیگر مانند اطفال، نوجوانان و زنان باردار باید مطالعه شوند. به باور سیدحامد حسینی این مطالعات باید انجام شوند تا پروفایل ایمنی و اثربخشی این واکسن کامل شود. «مجوز فاز مطالعاتی یک و دو گروه سنی 12 تا 18 سال را از وزارت بهداشت دریافت کردیم.» حسینی ادامه میدهد: «در فاز یک 60 داوطلب و در فاز دو 440 نفر مورد مطالعه قرار میگیرند.»