ارابه‌های مرگ همچنان استارت می‌خورد
نگاهی به تصادفات دانش‌آموزان و دانشجویان در دهه‌های اخیر؛ از اتوبوس‌های راهیان نور تا سرویس‌های فرسوده مدارس
هرچند وقت یک‌بار با اتفاقات خاصی در حوزه دانش‌آموزی مواجه می‌شویم؛ بیشترش تصادف با خودروهای فرسوده و از رده خارج که ارابه مرگ فرزندان این سرزمین می‌شوند. آخرین خبر از این دست، اولین خبری بود که خیلی از ما امروزمان را با خواندنش شروع کردیم و بار دیگر متاسف شدیم برای دل داغدار خانواده‌های قربانیان و نگران شدیم از حال مصدومان. ولی قطعا واژگونی مینی‌بوس دانش‌آموزان کرمانشاهی بر اثر برخورد با کامیون در هوای مه‌آلود نیمه آذر 1400 آخرین حادثه دانش‌آموزی نخواهد بود.
در سه دهه گذشته حوادث جاده‌ای بسیار زیادی در ایران اتفاق افتاده که بعضی از آنها به‌دلیل حضور مسافرانی خاص خبرساز شده؛ از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف تا دانش‌آموزان، خبرنگاران یا سربازمعلمان.
براساس آمارها سالانه حدود ۲هزار دانش‌آموز در تصادفات درون و برون‌شهری کشور جان می‌بازند و این درحالی است که پس از گذشت مدت زمانی از این وقایع همه چیز فراموش می‌شود و کسی حتی در پی علت حوادث و پیشگیری از وقوع آن نیز برنمی‌آید.
ششم دی‌ماه 1371
هنوز هم شیب تند ولنجک برای بسیاری از اهالی شمال تهران یادآور حادثه تلخ بریده‌شدن ترمز مینی‌بوس حامل دانش‌آموزان مدرسه راهنمایی ارشاد است. این دانش‌آموزان عازم اردو بودند که ترمز مینی‌بوس از کار افتاد و با یک دیوار بتنی برخورد کرد. ۱۹ دانش‌آموز و همراهان آنها جان باختند.
۲۶ اسفندماه 13۷۶
حادثه تلخ مرگ همکلاسی‌های مریم میرزاخانی یکی از تلخ‌ترین حوادث جاده‌ای دانشجویی کشور است. اتوبوس حامل دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف در مسیر بازگشت از مسابقات ریاضی کشوری در اهواز دچار سانحه شد و هفت دانشجو، دو عضو هیأت‌علمی و دو راننده کشته شدند.
این اتوبوس در جاده اندیمشک – پلدختر در محلی به نام «پل تنگ» از جاده خارج شد و از ارتفاع ۶ متری سقوط کرد.
در مسابقات ریاضی آن سال ۲۹ نفر از دانشجویان دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شریف با ارایه ۱۵ مقاله شرکت داشتند و اعضای تیم سه نفره دانشگاه شامل مریم میرزاخانی، ایمان افتخاری و حسین نمازی در بخش مسابقه موفق به کسب عنوان اول تیمی شدند. بعضی جانباختگان برنده مدال طلای المپیادهای ملی و بین‌المللی ریاضی بودند و مریم میرزاخانی از این سانحه جان سالم به در برد.
چهارم اردیبهشت‌ماه 1392
دو دهه بعد از آن خاطره تلخ خیابان ولنجک، بار دیگر کنترل اتوبوس حامل دانش‌آموزان مدرسه امام حسین که آنها هم عازم اردو بودند، در خیابان ولنجک از دست راننده خارج شد و اتوبوس پس از برخورد با چند خودرو به دیوار یک ساختمان خورد و متوقف شد. در این حادثه کسی آسیب جدی ندید.
شهریور 1396
شهریورماه ۹۶ در آستانه بازگشایی مدارس، واژگونی اتوبوس حامل دختران دانش‌آموز راهنمایی و دبیرستانی استان هرمزگان ۹ کشته و ۳۴ زخمی به همراه داشت. معاون وقت سازمان اورژانس کشور خبر داد که در این حادثه دو دانش‌آموز نیز قطع نخاع شدند. این اتوبوس از هرمزگان راهی اردوی شیراز بود که ساعت چهار صبح در نزدیکی شهرستان داراب واژگون شد.
یک سال قبل هم رسانه‌ها خبر داده بودند که اتوبوس حامل دانش‌آموزان استان چهارمحال‌وبختیاری در مسیر برگشت از مشهد واژگون شد و دو دانش‌آموز کشته شدند.
حوادث جاده‌ای دانش‌آموزان راهیان نور از 87 تا 96
اردوهای «راهیان نور» که عمدتا با اتوبوس به بازدید از مناطق جنگی بازمانده از دفاع مقدس در غرب و جنوب‌غربی کشور می‌روند، بارها شاهد حوادث جاده‌ای بوده است. در یکی از مرگبارترین حوادث، در فروردین ۱۳۸۷ اتوبوس کاروان راهیان نور در جاده شهرکرد به ایذه در استان خوزستان با گاردریل کنار جاده برخورد کرد که ۲۷ نفر در این سانحه جان باختند.
سال ۱۳۹۱ نیز در سانحه‌ای که برای اتوبوس راهیان نور رخ داد، ۲۶ دانش‌آموز دختر ساکن استان چهارمحال‌وبختیاری کشته شدند.
بیست‌ویکم آذر ۱۳۹۶ هم در سانحه تصادف یک اتوبوس حامل دانش‌آموزان دختر اعزامی به مناطق جنگی از استان البرز پنج نفر، از جمله دو دانش آموز کشته شدند.
حدود سه ماه پیش از آن هم واژگون شدن یک اتوبوس دیگر حامل دانش‌آموزان هرمزگانی اردوی راهیان نور ۹ کشته بر جا گذاشت که هفت نفر از آنها دانش‌آموز بودند.
چهارم دی‌ماه 1397
اتوبوس دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران در محوطه داخلی دانشگاه واژگون شد که ۱۰ کشته و ۲۶ زخمی به همراه داشت. در این حادثه ۸ دانشجو، راننده و پدر یکی از دانشجویان کشته شدند. واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد در ارتفاعات شمال غرب تهران (حصارک تهران) قرار دارد و اختلاف ارتفاع ساختمان‌های ورودی دانشگاه با ساختمان‌های انتهای سایت بسیار زیاد است؛ همین موضوع باعث استفاده از ده‌ها دستگاه اتوبوس برای انتقال دانشجویان به دانشکده‌های مختلف آن شده است. اتوبوس این حادثه فاقد معاینه فنی بوده و ۲۰ روز قبل از حادثه به سرویس‌های این دانشگاه اضافه شده بود.
کمیته ویژه پیگیری سانحه اتوبوس، چند روز بعد در اطلاعیه‌ای اعلام کرد پنج نفر از مدیران این دانشگاه از کار برکنار شدند. به‌دنبال این حادثه تمام سه روز بعد صدها دانشجوی واحد علوم تحقیقات مقابل در ورودی این واحد تجمع اعتراضی برگزار و عذرخواهی و استعفای بالاترین دست‌اندرکاران و مقام‌های دانشگاه را خواستار شدند. برای این پرونده دادگاه هم تشکیل شد و پیمانکار حمل‌ونقل دانشگاه به سه سال زندان و رئیس واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد، نیز به سه سال زندان محکوم شد.
چرا نظارتی بر کیفیت سرویس‌های مدارس وجود ندارد؟
چرا آمار تصادفات رانندگی برای دانش‌آموزان و دانشجویان تا این حد زیاد است؟ پوشش تحصیلی در اغلب نقاط کشور افزایش یافته؛ دانش‌آموزان به‌ویژه در مناطق دورافتاده و سخت‌گذر هم حق تحصیل و آموزش دارند، اما به چه بهایی؟ بچه‌ها در روستاها مجبورند با وانت یا هر وسیله دیگری مثل همین مینی‌بوس فرسوده حادثه صبح چهارشنبه کرمانشاه به مدرسه بروند و همین جابه‌جایی‌ها در شرایطی اتفاق می‌افتد که نظارت درست بر سامانه سرویس حمل‌ونقل دانش‌آموزان وجود ندارد. تا زمانی که برنامه‌ریزی دلسوزانه برای همه ابعاد نظام تعلیم‌وتربیت نسل آینده به‌طور جدی وجود نداشته باشد، این اتفاق‌ها هم تمامی ندارد.