محرومیت ۵۲درصد از مردم از یارانه ۳۶۵هزار میلیارد تومانی بنزین/ از هر هزار ایرانی، ۲۱۸ نفر مالک خودرو هستند
یک محاسبه ساده نشان می‌دهد قیمت هر لیتر بنزین در خلیج‌فارس در سال‌جاری حدود ۵۰ سنت بوده که با میانگین قیمت ۲۶هزار تومان برای هر دلار، هر لیتر بنزین در خلیج‌فارس ۱۳هزار تومان قیمت می‌خورد.
سالیانه حدود ۳۶۵هزار میلیارد تومان یارانه بنزین در کشور پرداخت می‌شود، یارانه‌ای که فقط ۴۸درصد از جمعیت کشور به واسطه داشتن خودرو از آن بهره‌مند هستند و ۵۲درصد دیگر سهمی در آن ندارند. از همین رو دولت به دنبال آن است تا توزیع یارانه بنزین در کشور عادلانه شود.
به گزارش ایرنا، ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی، در مجموع ۲۹.۶میلیارد دلار یارانه در بخش انرژی پرداخت کرده که نشان می‌دهد بیش از ۱۶درصد از یارانه انرژی پرداخت‌شده در جهان سهم ایران است.
با توجه به جمعیت ۸۴میلیون نفری ایران در آن سال، سهم هر ایرانی از یارانه انرژی با دلار ۲۶هزار تومانی، ۹.۵میلیون تومان بوده است.
اگرچه بیشترین یارانه پرداخت‌شده در بخش انرژی ایران مربوط به گاز است، اما سوخت‌های مایع نیز حجم بزرگی از یارانه‌ها را به صورت پنهان می‌بلعند.
در برخی موارد مانند گازوییل یارانه پرداخت‌شده تقریبا به صورت مساوی بین مردم توزیع می‌شود، اما در زمینه یارانه بنزین ماجرا بسیار متفاوت است.
بررسی‌های خبرنگار اقتصادی ایرنا از داده‌های هزینه-درآمد خانوار مرکز آمار نشان می‌دهد اکنون ۱۸.۵میلیون خودروی سواری شخصی و عمومی در کشور وجود دارد.
این بدان معناست که از هر هزار ایرانی، ۲۱۸نفر مالک خودرو هستند.
اما مالکیت خودرو چندان عادلانه نیست. جمعیت ایران در حال حاضر کمی بیش از ۸۴میلیون نفر است. از این تعداد حدود ۶۳میلیون نفر معادل ۷۵درصد جمعیت در شهرها و ۲۱میلیون نفر چیزی حدود ۲۵درصد نیز در روستاها ساکن هستند.
با توجه به اینکه ۲۴میلیون خانوار در کشور زندگی می‌کنند و جمعیت هر خانوار نیز به طور متوسط ۳.۳نفر (این نسبت در شهر و روستا تفاوت چندانی ندارد) است، بنابراین حدود ۱۹میلیون خانوار شهرنشین و ۶.۴خانوار روستانشین در کشور حضور دارند.
اطلاعات مرکز آمار نشان از آن دارد که ۳۴درصد از خانوارهای روستایی و ۵۳درصد از خانوارهای شهری حداقل یک خودرو دارند.
بررسی‌های ایرنا درباره وضعیت جمعیتی خانوارهای شهری و روستایی و درصد مالکیت خودروی خانوارها نشان می‌دهد ۱۰میلیون خانوار شهری و تنها ۲میلیون خانوار روستایی در کشور مالک خودرو هستند و اگر درصد مالکیت کل جمعیت کشور را با توجه به این اعداد محاسبه کنیم، تنها ۴۸درصد از خانوارها حداقل مالک یک خودرو هستند.
ناعادلانه‌بودن توزیع خودرو در همین جای کار خودنمایی می‌کند. با توجه به وجود ۱۸.۵میلیون خودرو در کشور و سکونت ۲۵.۵میلیون خانوار، اگر هر خانوار تنها یک خودرو داشت، ۷۲.۵درصد از خانوارهای کشور باید صاحب خودرو می‌بودند که در عمل اینگونه نیست.
بنابراین تا همین جای کار نیز یارانه بنزین توزیع‌شده در کشور با توجه به تعداد خودروها به جای آنکه به ۷۲درصد از خانوارها برسد تنها شامل حال ۴۸درصد می‌شود.
مشکل بزرگ‌تر اما جای دیگری است.
نگاهی به قیمت بنزین با عدد اکتان ۹۲ در معاملات خلیج‌فارس نشان می‌دهد هر بشکه بنزین که معادل حدود ۱۵۹ لیتر است، با توجه به افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی به قیمت ۷۸ دلار و ۹۰ سنت معامله می‌شود.
یک محاسبه ساده نشان می‌دهد هر قیمت لیتر بنزین در خلیج‌فارس در سال‌جاری حدود ۵۰ سنت بوده که با میانگین قیمت ۲۶هزار تومان برای هر دلار، هر لیتر بنزین در خلیج فارس ۱۳هزار تومان قیمت می‌خورد.
با توجه به قیمت هزار و ۵۰۰ تومانی برای بنزین سهمیه‌ای و ۳هزار تومانی بنزین آزاد، هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان و هر لیتر بنزین آزاد نیز ۱۰هزار تومان یارانه دریافت می‌کند تا به قیمت‌های امروز به دست مصرف‌کننده ایرانی برسد.
از سوی دیگر ایرانی‌ها به طور میانگین در سال‌جاری روزانه ۸۵.۵میلیون لیتر بنزین مصرف کرده‌اند که از این میزان ۶۰میلیون لیتر بنزین سهمیه‌ای و ۳۵.۵میلیون لیتر نیز بنزین آزاد بوده است.
با توجه به پرداخت یارانه بنزین در هر دو مورد، روزانه ۶۹۰میلیارد تومان یارانه به بنزین سهمیه‌ای و ۳۵۵میلیارد تومان یارانه به بنزین آزاد تعلق می‌گیرد که نشان می‌دهد دولت هر روز بیش از هزار میلیارد تومان یارانه به بنزین می‌دهد.
با یک حساب سرانگشتی یارانه پرداخت‌شده به بنزین در ماه ۳۰هزار میلیارد تومان و در سال ۳۶۵هزار میلیارد تومان خواهد بود.
یارانه‌ای که ۵۲درصد از خانوارهای کشور از آن محروم هستند و این یارانه به مالکان خودرو تعلق می‌گیرد که در اغلب موارد جزو افراد ثروتمند هستند.
بنابراین با توجه به اینکه پرداخت یارانه در کشور به منظور حمایت از اقشار ضعیف‌تر انجام می‌شود و شکل فعلی پرداخت یارانه بنزین عملا حمایتی از این بخش نمی‌کند، دولت طرح جدید بنزین را در دستور کار دارد که قرار است به صورت آزمایشی در جزایر کیش و قشم اجرا شود.
بر اساس این طرح، یارانه بنزین به جای آنکه به خودرو تعلق بگیرد، به تمام ایرانی‌هایی که حداقل یک‌سال از اقامت آنها در کشور می‌گذرد پرداخت خواهد شد.
آنگونه که وزیر نفت اعلام کرده به‌ازای هر کد ملی، ۱۵ لیتر اعتبار بنزین هزار و ۵۰۰ تومانی به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود و دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین با اجرای این طرح ندارد.
اگرچه هنوز جزئیات طرح مشخص نیست، اما قرار است سازوکاری راه‌اندازی شود تا یارانه پرداخت‌شده قابل خرید و فروش باشد و افرادی که خودرو ندارند این اعتبار را یا به بقیه مردم یا به دولت واگذار کنند.