«فاشیسم»؛ زایش اهریمن از بطن جنگ جهانی

شهروند آنلاین| ایتالیا در جنگ بین‌الملل اول در جبهه متفقین قرار داشت و دوشادوش انگلستان، فرانسه آمریکا و روسیه بر علیه امپراتوری عثمانی، امپراتوری آلمان، امپراتوری اتریش – مجارستان و پادشاهی بلغارستان وارد نبرد شد. غایت جنگ جهانی اول کنفرانس پاریس و معاهده ورسای بود که دولت‌های پیروز، قدرت‌های شکست خورده را با ابزارهایی چون تجزیه خاک و تعیین تاوان مالی داغ کرده و به فاتحین یعنی خودشان پاداش دادند.

تاریخ پژوهان شرایط سنگین تحمیل شده به شکست‌خوردگان جنگ، ذیل بندهای تحقیر‌آمیز معاهده ورسای را از جمله عوامل زمینه‌ساز سر برآوردن «نازیسم» و ظهور آدولف هیتلر در آلمان بر می‌شمرند، اما احتمالا متعجب خواهید شد اگر بدانید تنها مغلوبان جنگ جهانی اول نبودند که از زد و بندهای سیاسی آسیب دیدند، بلکه برخی از طرف‌های جبهه پیروز نیز مشمول عوارض جانبی مخرب «ورسای» شدند.

از میان کشورهایی که هسته اصلی متفقین را در جنگ بین‌الملل اول تشکیل می‌دادند برخی همچون آمریکا، فرانسه، انگلستان و روسیه بیشترین منفعت را از پیروزی در جنگ کسب کردند و چه به لحاظ دریافت غرامت مالی و چه از لحاظ دیکته‌کردن سیاست‌ها به طرف‌های شکست‌خورده، از همه نظر دست برتر را در مذاکرات صلح و جلسات مربوط به معاهدات تسلیم داشتند. این میان ایتالیا یکی از کشورهایی بود که با وجود پرداخت هزینه‌ای گزاف، به اندازه بقیه هم‌پیمانان از منافع پیروزی بهره‌مند نشد و به نوعی خود را از همه نظر متضرر دید، که همین احساس غبن در نهایت زمینه ساز ظهور افراط‌گرایی سیاسی در این کشور شد.

103 سال پیش در چنین روزی، برابر 23 ژانویه 1919 میلادی، بنیتو موسولینی، روزنامه‌نگار ناسیونالیست ایتالیایی با تأسیس «حزب ملی فاشیست»، (National Fascist Party) نخستین قدم را برای رهنمون کشورش به سمت هم‌پیمانی مصیبت‌بار با آلمان در جنگ جهانی دوم برداشت. شعار موسولینی بازگرداندن ایتالیا به عظمت دوران روم باستان بود و با همین حربه جذاب، مردم را مجاب کرد که بهترین شخص برای در دست گرفتن سکان هدایت کشور در صحنه سیاسی و اقتصادی است.

این اتفاقی بود که در آلمان مغلوب و تحقیرشده از قرارداد ورسای نیز به وقوع پیوست و حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران به رهبری آدولف هیتلر با سوءاستفاده از تبعات لگدمال شدن عزت نفس مردم آلمان، زمینه را برای به دست گرفتن ارکان قدرت آماده کرد. هرچند نازیسم و فاشیسم به‌عنوان دو زاییده اهریمنی جنگ بین‌الملل اول، با به صدا درآمدن سوت پایان جنگ جهانی دوم به زباله‌دان تاریخ پیوستند، اما خسارت‌هایی که هرکدام در این مدت به تمدن بشری وارد آوردند در حساب نمی‌توان آورد.