تحرک میدانی دولت به مردم امید داده است

به گزارش خبرنگار شهروندآنلاین؛ یک سال از عمر دولت سیزدهم گذشت؛ دولتی که با سکانداری ابراهیم رئیسی و با شعار مردمی‌بودن 12 مردادماه 1400 روی کار آمد. تشکیل دولت ابراهیم رئیسی اگرچه همزمان بود با چالش‌های اقتصادی و فراگیری ویروس کرونا، اما این دولت با کار ویژه، تغییر در ریل مدیریت اجرایی کشور را از همان روز نخست آغاز کرد. امروز با یک‌ساله‌ شدن دولت ابراهیم رئیسی، ارزیابی‌های بیشتری از عملکرد دولت سیزدهم در میان صاحب‌نظران و متخصصان مطرح شده است. به اذعان بسیاری از کارشناسان، دولت ابراهیم رئیسی در مقایسه با سایر دولت‌های پس از انقلاب، بیشترین تاکید را بر حفظ اصول و آرمان‌های انقلاب داشته است. اگرچه هنوز بخش زیادی از وعده‌های رئیسی در این مدت کوتاه محقق نشده است، اما تلاش مجدانه و مجاهدانه دولت برای باز کردن گره‌های کور مدیریتی فاجعه‌بار گذشته بر کسی پوشیده نیست؛ موضوعی که عباس سلیمی نمین، تحلیلگر مسائل سیاسی و مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران در گفت‌وگو با «شهروند» به ‌آن اشاره دارد. در گفت‌وگو با این تحلیلگر به واکاوی سیاست‌های اعمالی دولت سیزدهم در حوزه بین‌الملل، اقتصادی و اجتماعی پرداخته‌ایم.

• شما در مصاحبه‌ای که همین اواخر منتشر شده گفته‌اید دولت سیزدهم با وجود ضعف در برخی عرصه‌ها، به توفیقات چشمگیری دست پیدا کرده است. این توفیقات در چه عرصه‌هایی بوده و مهم‌ترینش از نظر شما چه بوده؟

دولت سیزدهم توفیقات چشمگیری هم در عرصه داخلی، هم ‌بین‌المللی در یک سال‌ گذشته داشته است که باید هر کدام را در چارچوب خود مورد بررسی و واکاوی قرار داد.

• کارشناسان بر این باورند که ایران در یک سال گذشته چرخش معناداری در حوزه دیپلماسی‌ داشته و همکاری با متحدان و به‌ویژه همسایگان را بیش از پیش تقویت کرده است.  نمونه آن نشست آستانه و تقویت رابطه با همسایگان ایران از جمله عراق است. آیا می‌توانیم ادعا کنیم جایگاه ایران در دولت سیزدهم در منطقه تقویت و منافع ملی بیش از گذشته تامین شده است؟

بله، یقینا یکی از توفیقات چشمگیر دولت در عرصه سیاست خارجی همین مساله بوده است. در عرصه بین‌الملل روابط با کشورهای همسایه در شرایط خوبی قرار گرفته است. اردن برای همکاری مشترک تمایل دارد. مصر و عربستان هم برای گسترش همکاری‌ها  ابراز تمایل می‌کنند. این نشان‌‌دهنده رویکرد مثبت دولت در روابط با کشورهاست. در ارتباط با قدرت‌هایی که به نوعی تحریم‌های ظالمانه غرب را تضعیف و کمرنگ می‌کنند نیز این دولت توفیقات خوبی داشته است. پیوستن به سازمان‌های منطقه‌ای همچون شانگهای از گام‌های بلندی است که در این دولت برداشته شده است. طبیعتا این تحرکات فرصت‌های خوبی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا و اقمار آن فراهم خواهد کرد. گام‌های دیگری نیز در عرصه سیاست خارجی برداشته شده است. انعقاد برخی قراردادهای چند ساله با کشورهایی همچون چین که بر مبنای توسعه متوازن شکل گرفته، از جمله اقدامات مثبت در عرصه بین‌المللی بوده است.

• از نگاه برخی کارشناسان، این موضوع در دولت‌ پیشین کمرنگ‌تر بوده است.

بله؛ در دولت غرب‌گراهای گذشته نسبت به این موضوعات اراده جدی وجود نداشت. در صورتی که کشورهای همسو با غرب همچون اسراییل نیز امروز به موضوع سرمایه‌گذاری کشور چین ابراز تمایل کرده‌اند. بسیاری از کشورهای منطقه نیز امروز از توان چین برای رشد اقتصادی و افزایش تولید در کشور خود استفاده کرده‌اند، حتی دولت‌هایی که تمایل به غرب دارند؛ چراکه این گام‌ها می‌تواند زمینه‌ای‌ برای گسترش کارهای زیرساختی در کشور باشد؛ کارهای زیرساختی که در خدمت تولید به شمار آید.

• اکنون به نظر می‌رسد حل و فصل برجام تبدیل به مهم‌ترین چالش حوزه سیاست خارجی دولت سیزدهم شده است؛ اگرچه رئیس‌جمهوری همواره اعلام کرده از موضع به‌حق ایران کوتاه نخواهد آمد. رویکرد رئیسی و تیم مذاکره‌کننده را در مذاکرات برجامی چطور ارزیابی می‌کنید؟

این دولت به مذاکره با اروپایی‌ها در مساله برجام نیز اعتقاد دارد. در این وادی گام‌های جدی و صادقانه‌ای برداشته است، اما آمریکایی‌ها نشان داده‌اند به عهد و پیمان خود پایبند نیستند. اینکه به بهانه تغییر دولت عهد و پیمان بین‌المللی شکسته شود، یعنی نقض دموکراسی. دولت ترامپ نماینده نظام سیاسی آمریکا بود، نه نماینده یک جریان سیاسی خاص؛ برآمده از یک انتخابات بود.

ما با یک نظام سیاسی مواجه بودیم که می‌بایست به تعهدات خود پایبند می‌بود، اما نبود. اما نظام جمهوری اسلامی ایران علیرغم ایراداتی که قرارداد گذشته داشت، به‌ آن حتی پس از آن خروج رئیس‌جمهوری آمریکا، پایبند ماند. آمریکا هم باید به دموکراسی پایبند باشد، اما نیست. در مورد آقای رئیسی هم باید گفت که ایشان مذاکرات را صادقانه و با نگاه کارشناسانه دنبال کرد، در حالی که برخی از اطرافیان دولت به مذاکرات اعتقاد نداشته‌‌اند؛ اما آقای رئیسی با وجود این هم این موضوع را صادقانه و با نگاه کارشناسانه دنبال کرد.

این دولت به مذاکره با اروپایی‌ها در مساله برجام نیز اعتقاد دارد.

دولت سیزدهم نشان داده که مُصر است تحریم‌های ظالمانه غرب را خنثی کند. بهره‌گیری هم از امکانات غرب، هم از امکانات شرق سیاستی است که این دولت دنبال کرده است، اما نگاه دولت سیزدهم به مذاکرات با دولت پیشین متفاوت است. در دولت گذشته آقای روحانی مُصر بود به هر نحوی توافق صورت پذیرد. بحث‌های کارشناسی متاسفانه جدی گرفته نشد! برادر رئیس‌جمهوری پیشین مامور چنین کاری بود. همین موضوعات باعث شد تا برخی عنوان کنند که متن توافق را نخوانده‌اند. آقای روحانی نمی‌خواست خود را هزینه منافع و مصالح ملی کند. او در این موضوع مردود شد.

• آیا دولت سیزدهم در مقایسه با سایر دولت‌های پس از انقلاب،‌ به اصول و آرمان‌های این انقلاب پایبند‌ی بیشتری داشته است؛ به‌طور مثال در حفظ استقلال ملی یا حمایت از مستضعفین؟

قطعا.  کارنامه یک ‌سال گذشته این موضوع را نشان می‌دهد.

• پیروزی دولت ابراهیم رئیسی با حمایت جریان اصول‌گرایی شکل گرفت. از نگاه شما آیا دولت به جریان سیاسی خود وفادار بوده است یا ممکن است در ادامه شاهد یک جریان‌سازی سیاسی جدید در قالب دولت سیزدهم در کشور باشیم؟

این پرسش از اصل در مورد آقای رئیسی اشتباه است. آقای رئیسی نشان داده است که به دنبال قدرت‌طلبی نیست. یکی از عرصه‌ها که سیاستمداران آزموده می‌شوند، عرصه رقابت‌های انتخاباتی است. آقای رئیسی به عنوان رئیس قوه قضائیه نامزد انتخابات ‌شد، اما حاضر نشد تخلفات برادران دو نامزد دیگر را که مرز اخلاق را درنوردیده بودند، ارائه دهد. اطلاعاتی در این عرصه داشت، اما ارائه نکرد.

ویژگی‌ برخی از چهره‌های پیشین سیاسی همچون احمدی‌نژاد، علاقه به ماندگاری در قدرت بود. آنان سرمایه اجتماعی را قربانی مصالح خود می‌کردند، اما آقای رئیسی نشان داده است که غیر از این عمل می‌کند. در مواردی در یک سال گذشته شاهد بودیم که او از سرمایه اجتماعی خود برای مصالح ملی خرج و هزینه کرده است.

• در آغاز دو سالگی دولت، چه موضوعی باید مد نظر دولت قرار گیرد؟

دولت می‌بایست چالاک‌سازی کند. جوان‌گرایی یکی از تصمیمات مهم و مثبت دولت در یک سال گذشته بود، اما امروز دولت باید ارزیابی‌هایی از برخی از این جوانان داشته باشد. دولت باید خود را  به‌روز کند. گروه‌های تخصصی مسیرهای طی‌شده را ارزیابی کنند و اگر نیاز به تغییرات است، تغییرات انجام شود. ترمیم یک دولت نشان از بلوغ آن دولت دارد. این را نباید یک عیب تلقی کرد. اگر مجموعه‌ای توفیقاتی نداشته است، مسئولان آن بایستی جایگزین شوند و درباره عملکردها ارزیابی و نظرسنجی کنند.

دولت واقعا دولت محروم‌مان است. 

• مانند وزارت کار.

بله؛ آنچه در وزارت کار صورت گرفت اقدامی مثبت بود. ببینید از دیگر چالش‌های دولت، اظهار نظرهای غیر تخصصی و ایجاد حاشیه برای دولت است. ناپختگی است اگر در این فضا، التهاب‌آوری داشته باشیم و بر فشارها و مشکلات بیفزاییم. به‌طور مثال، توییت وزیر شهرسازی در مورد برجام به نظر من قابل هضم نبود و ربطی به وظایف این وزارتخانه نداشت. آقای وزیر باید به تعهدات خود عمل کند و به شعارهای خود پایبند بماند؛ اگر هم نگاهی دارد به رئیس‌جمهوری به شکل مکاتبه ارائه دهد. نباید هزینه را بالا برد. وزارت راه هم باید در حوزه کاری خود فعالیت و زیرساخت‌های خود را تکمیل کند و از حرف‌ها و فضاسازی غیرکارشناسانه بپرهیزد. فضاسازی و فعالیت‌های شعاری مانع شکل گرفتن یک تصمیم قوی خواهد شد.

• در عرصه داخلی کارنامه دولت سیزدهم را چگونه دیده‌اید؟

در عرصه داخلی نیز دولت تلاش کرده در مسیر ایجاد آرامش در جامعه و  برای انجام ناکرده‌های دولت گذشته و ترک فعل‌ها گام بردارد. ترک‌ فعل‌هایی که بحران‌آفرینی‌های جدی نیز به دنبال داشته است. بسیاری از این ترک فعل‌ها با تحرکات خود آقای رئیسی و کابینه دولت سیزدهم در این مدت حل شده است. متاسفانه دولت پیشین انگیزه‌ای برای کار جدی نداشت و از مقر خود خارج نمی‌شد؛ چه در دوران کرونا و چه پیش از آن.  این ترک فعل‌ها کشور را در برخی از مناطق به مرز بحران و فاجعه نزدیک کرده بود.

اما دولت سیزدهم دولت پرتحرکی است. این تحرکات توفیقات بسیاری هم برای کشور به دنبال داشته و جامعه را به سمت آرامش سوق داده است. تحرکات دولت جامعه را قانع می‌کند که دولت گام‌های مبنایی در جهت رفع مشکلات برمی‌دارد.  البته به‌طور کامل حل نشده است. هشت‌سال بی‌انگیزگی در کشور خسارت‌های بسیاری برای کشور به دنبال داشته است. این تحرک و این حضور میدانی دولت سیزدهم به مردم امید به بهبود داده است.

در عرصه داخلی، دولت دستاوردهای دیگری نیز داشته است که یکی‌ از آنها موضوع هدفمندی یارانه‌ها و ارز ترجیحی بوده است. اگرچه این موضوع مدیریت مطلوب نبود، اما توانست تا حدودی گرانی را مهار و از مشکلات جدی جلوگیری کند. این اقدام یکی از همان موضوعاتی است که دولت از سرمایه اجتماعی خود هزینه کرد تا شرایط را کنترل کند.

• در حوزه اقتصاد، افزایش حداقل حقوق کارگران در این دولت کم‌سابقه عنوان شد. برخی مصداق‌های این‌چنینی یا افزایش یارانه‌ها را نتیجه‌ سیاست‌های حمایت از اقشار ضعیف اقتصادی عنوان می‌کنند که از وعده‌های دولت سیزدهم بوده است. شما با چنین تعابیری موافقید؟ عملکرد و رویکرد اقتصادی دولت سیزدهم را چگونه توصیف می‌کنید؟

قطعا. دولت واقعا دولت محروم‌مان است. در این عرصه حمایت بیشتری به عمل آورده است. البته ظاهرا در  برخی کارهای حمایتی، دقت نشده و از حد اعتدال گذشته و  تبدیل به ضد شده است. این موضوع را باید مورد توجه قرار داد که افزایش هزینه نیروی انسانی، فشارهایی بر جریان تولید وارد خواهد کرد. اگر سود در تولید کمتر از سود بهره بانکی باشد، تولیدکننده انگیزه خود را از دست می‌دهد. در چنین مواردی باید با تعقل و برنامه‌ریزی همه‌جانبه گام برداشت.

• در مجموع کارنامه این دولت  را در یک‌ سال گذشته چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مثبت؛ این دولت با تحرکات جهادی بیش از توان خود در طول این یک سال خدمت کرده است.

// انتهای پیام