کمتر از پنج‌سال از حضور نخستین پهپاد در عملیات جست‌وجو و نجات هلال‌احمر می‌گذرد؛ ایده‌ای که امدادگران دزفول آغازگر آن بودند و حالا این پرنده‌های هوشمند جزو جداناپذیر عملیات‌های بزرگ کشور شده‌اند. «کارگروه پهپادهای غیرنظامی کشور» در استان‌های مختلف تیم‌های واکنش سریع پهپادی را تشکیل داده است و از زلزله کرمانشاه تا سیل سال 98 و عملیات‌های کوهستان، حضور پهپادها خود را نشان می‌دهند.
اسفند 95 بود. خبر واژگونی قایقی تفریحی در دزفول، تیم‌های امدادی مختلف را به این شهر کشانده بود. یکی از حادثه‌دیده‌ها خود را به حفره‌ای در دیواره رودخانه رسانده بود اما نه با بالگرد و نه قایق‌های امدادی، امکان پیداکردنش وجود نداشت.
همانجا بود که امدادگران دزفول به فکر استفاده از پهپاد برای شناسایی محل پناه‌گرفتن این زن افتادند. این نخستین عملیات کشور بود که به کمک پهپاد به سرانجام می‌رسید و 11نفر از 18 سرنشین این قایق، زنده از آب بیرون آورده شدند.
«رضا کافی‌فر» از امدادگران دزفول که حالا مسئول یگان پهپاد امدادونجات هلال‌احمر استان خوزستان است، می‌گوید: «همیشه به این فکر می‌کردیم که چطور می‌توانیم از تکنولوژی روز، در عملیات‌های مختلف امدادونجات استفاده کنیم تا سرعت و کیفیت عملیات را بالاتر ببریم. عملیات نجات غرق‌شدگان دزفول نشان داد که استفاده از پهپادها می‌تواند نقطه قوتی برای تیم‌های امدادی در عملیات‌های سخت باشد. در این عملیات تیم‌های مختلفی برای پیداکردن غرق‌شده‌ها اعزام شده بودند.
اما نه قایق‌ها و نه بالگردهای هلال‌احمر نمی‌توانستند نقطه‌ای که این افراد در آن پناه گرفته بودند را شناسایی کنند. تصویری که پهپاد با سرعت و دقت زیاد از محل این افرد به تیم‌های امدادی داد، کمک کرد تا بتوانیم جان 11نفر را نجات دهیم.»
بعد از این عملیات بود که تیم کارگروه پهپادی دزفول تشکیل شد و بعد هم تیم بزرگ‌تری در استان خوزستان پا گرفت؛ تیمی با حضور امدادگران استان و اپراتورهای پهپادها که داوطلبانه به جمع امدادگران پیوسته بودند. کافی‌فر می‌گوید: «70درصد منطقه تحت عملیات ما در دزفول، منطقه صعب‌العبور کوهستانی است.
یعنی هم حوادث زیادی در آن رخ می‌دهد و هم به دلیل دشواری مسیر، تیم‌های امدادی زمان زیادی برای رسیدن به حادثه‌دیده‌ها صرف می‌کنند. بعد از تشکیل تیم واکنش سریع پهپادی، عملیات‌های زیادی به کمک این پرنده‌های فلزی به ثمر رسید. یکی از این عملیات‌ها پیداکردن بچه‌ای بود که در منطقه کوهستانی گم شده بود. استفاده از پهپاد در سیل خوزستان هم کمک زیادی به مدیریت بحران استان کرد تا از وضع سیل‌بندها به درستی اطلاع داشته باشند.
عکس‌های هوایی و اطلاعاتی که به کمک این پهپادها گرفته می‌شد، به ما نشان داد که دو رودخانه درحال برخورد با یکدیگر هستند و با مطرح‌شدن این موضوع در مرکز مدیریت بحران خوزستان، سیل‌بندی اطراف اهواز زده شد و از وقوع فاجعه در این شهر جلوگیری کرد.»
کمک به تریاژ مرکز کنترل عملیات در زمان سیلاب هم از کمک‌های دیگری بود که این پهپادها به هلال‌احمر خوزستان رسانده بودند: «همزمان ممکن بود از چند نقطه از شهر برای دریافت کمک با هلال‌احمر تماس گرفته شود. مرکز کنترل عملیات باید در لحظه تصمیم می‌گرفت که اولویت با کدام مورد است؟ اما برای این کار نیاز به اطلاعات دقیق از وضع آن منطقه داشت. تیم‌های پهپادی خیلی زود برای شناسایی وضع به این مناطق اعزام می‌شدند و با ارسال تصاویر، تصمیم‌گیری را برای مرکز کنترل عملیات دقیق‌تر می‌کردند.»
تیم واکنش سریع پهپادی خوزستان حالا 28 عضو دارد و گرچه روزهای پرکار سیلاب را پشت‌سر گذاشته است، اما بیکار نمانده و مانورهای مختلفی را برای آمادگی بیشتر و کسب تجربه‌های تازه انجام می‌دهد. حمل دارو و وسایل ضروری اولیه به محل حادثه و همچنین استفاده از پهپاد به‌عنوان غریق نجات، از طرح‌هایی است که تیم پهپادهای غیرنظامی خوزستان این روزها به دنبال تحقق آن است.
ریسک عملیات را کم کنیم
یگان واکنش سریع پهپادهای غیرنظامی کشور این روزها در هر استانی، تیم‌های خود را تشکیل داده است. درحال حاضر بیش از 600 نفر در کل کشور متقاضی پیوستن به این تیم‌ها هستند؛ تیم‌هایی که با همراهی امدادگران ورزیده و اپراتورهای پهپادهای غیرنظامی تشکیل شده است. «مهدی خدادادی» مسئول مرکز کنترل و هماهنگی عملیات پهپادهای هلال‌احمر می‌گوید: «استفاده از پهپاد در عملیات جست‌وجو و نجات دزفول با ابتکار امدادگران این شهرستان انجام شد.
بعد از آن در زلزله کرمانشاه بود که فراخوان رسمی برای استفاده از پهپاد اعلام شد. کمتر از 12ساعت بعد از اعلام فراخوان، اپراتورهای داوطلب پهپادها از سراسر کشور خود را به کرمانشاه رساندند. حضور این پهپادها در مدیریت اقلام امدادی کمک زیادی کرد و همزمان برای شناسایی مناطق مناسب کمپ‌های اسکان اضطراری بسیار کارآمد بود. ارزیابی مناطق زلزله‌زده و تهیه عکس‌ها و تصاویر هوایی با سرعت زیاد هم از دیگر کمک‌های این پهپادها به سرعت و دقت در اجرای عملیات بود.»
پهپادها به نقاطی ارسال می‌شدند که نیروهای انسانی به راحتی امکان حضور در آن مناطق را نداشتند. حتی هواپیمای حادثه دنا هم به کمک همین پهپادها شناسایی شد. خدادادی می‌گوید: «در ماجرای سقوط هواپیما در دنا، این پهپادها برای شناسایی به منطقه کوهستانی ارسال شدند. در آن ارتفاع به دلیل بهمن‌گیربودن، امکان پرواز بالگرد وجود نداشت. از طرف دیگر، تیم‌های کوهنورد به راحتی امکان ارزیابی و جست‌وجو در این منطقه را نداشتند. اما براساس تصاویری که به کمک پهپادها گرفته شد، محل سقوط هواپیما شناسایی شد.»
یگان واکنش سریع پهپادهای غیرنظامی کشور این روزها در هر استانی، تیم‌های خود را تشکیل داده است. درحال حاضر بیش از 600 نفر در کل کشور متقاضی پیوستن به این تیم‌ها هستند؛ تیم‌هایی که با همراهی امدادگران ورزیده و اپراتورهای پهپادهای غیرنظامی تشکیل شده است
کارگروه پهپادی کشور تیم‌های داوطلبانه‌ای را در سراسر کشور دایر کرده است و از این افراد و تجهیزات شخصی‌شان برای عملیات مختلف کمک می‌گیرند. با این حال هنوز بسیاری از نیازهای آموزشی این تیم‌ها برطرف نشده است.
خدادادی می‌گوید: «کارگروه پهپادی کشور که اعضای آن همگی داوطلبانه وقت و تجهیزات خود را در اختیار هلال‌احمر قرار داده‌اند، سرمایه بزرگی برای امدادونجات کشور به حساب می‌آیند. تصور کنید در یک عملیات کوهستان امداگر برای طی‌کردن مسافت 800متری در ارتفاعات، نیاز به صرف انرژی و زمان بسیار زیادی داشته باشد.
اما همین مسافت به کمک پهپادها با سرعت بیشتری طی می‌شود و ریسک کمتری برای نیروی انسانی در بردارد. تصور کنید در عملیاتی که امدادگر ممکن است جان خود را از دست بدهد، با پرواز پهپاد ریسک این خطر را کم کنیم و از طرف دیگر بتوانیم با سرعت بیشتری امدادرسانی کنیم.» درحال حاضر هزینه خرید یک پهپاد که توان پرواز در شرایط کوهستان و برف و طوفان را داشته باشد، کمتر از 50میلیون تومان نیست و داوطلبان کارگروه پهپادی کشور تخصص و تجهیزات خود را به صورت رایگان در اختیار هلال‌احمر می‌گذارند تا در عملیات‌های مختلف از آن استفاده کنند.