تحلیلگر اندیشکده «موقوفه کارنگی» معتقد است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پس از شهادت آیت‌الله رئیسی تغییری نخواهد کرد و به ویژه در حوزه همکاری مسکو و تهران، عوامل اقتصادی، سیاسی و نظامی زیادی وجود دارد که دو کشور را به هم نزدیک می‌کند.
به گزارش شهروند آنلاین، «نیکیتا اسمگین» تحلیلگر اندیشکده «موقوفه کارنگی» معتقد است اگرچه جان‌باختن «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران در سانحه سقوط بالگرد غیرمنتظره بود اما بعید است که این حادثه تغییری را در مسیر سیاست‌های ایران در سال‌های آینده به ویژه در زمینه روابط تهران و مسکو ایجاد کند. رئیس جمهور دومین فرد قدرتمند در نظام ایران (پس از مقام رهبری) است، ایران نیز یک دیکتاتوری فردی نیست و خط مشی‌های داخلی و خارجی از سوی طیف وسیعی از نهادها و افراد تبیین می‌شود. ماهیت روابط روسیه و ایران به گونه‌ای است که حتی برای مقامات ارشد نیز تغییر جهت خط مشی‌ها بسیار دشوار است.
نویسنده گزارش می‌افزاید: یکی از اولویت‌های رئیسی از همان ابتدای ریاست جمهوری تقویت روابط با روسیه بود و به همین دلیل او مسکو را به عنوان یکی از نخستین مقاصد سفر خارجی خود در سال ۲۰۲۲ انتخاب کرد. اگرچه آن سفر توافق چشمگیری با خود نداشت اما بعدها در روابط دو طرف پیشرفت‌های بسیاری به وقوع پیوست. قرارداد ۴۰ میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری گازپروم در بخش نفت و گاز ایران، قرارداد ساخت راه آهن رشت-آستارا به وسیله روسیه که کریدور حمل و نقل شمال-جنوب را به خلیج فارس متصل می‌کند، در کنار ایجاد منطقه آزاد تجاری میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا از جمله دستاوردها در دوره دولت او بوده است.
تحلیلگر این اتاق فکر آمریکایی اعتقاد دارد با این حال مهمترین اقدام نوین در روابط دوطرف تقویت همکاری نظامی دو کشور بوده است. صادرات تسلیحات ایرانی به روسیه و ارائه آموزش‌های نظامی مدرن به سربازان روس در کنار دریافت هواپیماهای آموزشی نظامی و جنگنده‌های سوخو ۳۵ از جمله مهمترین محورها در همکاری‌های نظامی دوطرف بوده‌اند.
این تحلیلگر با بیان اینکه روابط نزدیکتر تهران و مسکو پیامد واقعیت‌های جدید ژئوپلیتیکی است و رئیس جمهور بعدی ایران نیز همین مسیر را ادامه می‌دهد، تصریح دارد: در سال ۲۰۲۲ حجم مبادله تجاری بین ایران و روسیه با ۲۰ درصد افزایش به رکورد ۴.۹ میلیارد دلار رسید. اگرچه انتظار می‌رفت که این میزان در سال بعد افزایش یابد اما به دلیل کاهش خرید غلات روسیه از سوی ایران سطح مبادلات در سال بعد به ۴ میلیارد دلار کاهش یافت. البته شرایط در حوزه صادرات ایران به روسیه کمی بهتر است و در سال ۲۰۲۳، ارزش صادرات ایران با ۱۶ درصد افزایش به ۱.۲۹ میلیارد دلار رسید. به عبارت دیگر، کالاهای جدید ایرانی در حال ورود به بازار روسیه هستند و با افزایش صادرات ایران، تراز تجاری عادلانه‌تر خواهد شد.
کارنگی خاطرنشان می‌کند: بخش دفاعی در روابط ایران و روسیه استثنا بوده و رشد بسیاری داشته است. ایران تعداد زیادی پهپاد و تجهیزات دیگر از جمله گلوله، تجهیزات زرهی و تسلیحات ضد تانک را به روسیه صادر کرده است. اگرچه حجم این روابط به صورت دقیق مشخص نیست اما تا چند میلیارد دلار هم برآورد شده است. از سوی دیگر ایران از نظر بین‌المللی برای روسیه جایگاه ویژه دیگری نیز داشته است. حضور مقام‌های سه کشور ایران، روسیه و چین در کنار هم در مجامع و نشست‌های بین‌المللی سندی است که نشان می‌دهد آنها در صحنه جهانی منزوی نیستند.
این کارشناس در پایان آورده است: بعید است هر فردی که جایگزین رئیسی شود، سیاست ضدغربی تهران را به سرعت تغییر دهد و این بدان معناست که روسیه و ایران کماکان در کنار هم هستند. گذشته از اختلاف نظرهای دوطرف، فرهنگ بوروکراتیک دو کشور، محدودیت‌های عینی اقتصادی و مجموعه‌ای از جزئیات کم اهمیت‌تر موجب می‌شوند تا در دولت بعدی تهران هم چیزی تغییر نکند. درواقع گرم شدن روابط روسیه و ایران مبتنی بر واقعیت‌های عینی است.
اسمگین تصریح دارد که ایران و روسیه دوکشور ناامید از غرب هستند که به پشتوانه بنیان‌های تمدنی خود به عنوان دولت‌های تجدیدنظرطلب به هم نزدیک شده‌اند، همکاری آنها اجتناب‌ناپذیر است و حتی درگذشت ناگهانی رئیس جمهور ایران نیز مسیر روابط دو کشور را تغییر نمی‌دهد./ایرنا
انتهای پیام