تغییرات اقلیمی دامن دختران را می‌گیرد
سالانه نزدیک به ۲۰درصد دختران دوره متوسطه خراسان شمالی از تحصیل باز می‌مانند
در همه سال‌هایی که از اعلام آمارهای مربوط به کودکان بازمانده از تحصیل در ایران میگذرد، استان‌های کمتر توسعه‌یافته دراین‌باره در صدر جدول بوده‌اند؛ سیستانوبلوچستان، کهگیلویه‌وبویراحمد، خراسان شمالی و … . علاوه‌براین همواره بخش وسیعی از کودکان بازمانده از تحصیل ایرانی را دختران تشکیل می‌دهند که یا از ابتدا وارد مدرسه نمی‌شوند یا تعداد زیادی از آنها پس از پایان متوسطه اول، کلاس درس را برای همیشه ترک می‌کنند و عازم خانه بخت می‌شوند؛ کودکانی که ازدواج آنها در سال‌های گذشته بارها خبرساز شده و تلاش‌های مجلس و دولت برای مقابله با ازدوج آنها هم تاکنون نتیجه ملموسی دربر نداشته است.
آمارهای رسمی می‌گوید که خراسان شمالی در این زمینه در بالای جدول قرار دارد و پارسال دست‌کم یک‌هزار و ۳۳ دختر دوره متوسطه ترک تحصیل کردند. دو روز پیش، توییتی در توییتر دست به دست شد به نقل از مدیر یک مدرسه شبانه‌روزی در خراسان شمالی که منطقه‌ای ترکمن‌نشین است. او برای یکی از کاربران نوشته است: «به‌خاطر خشکسالی‌ها و خرابی وضع فروش دام، بسیاری از دختران دیگر مدرسه نمی‌آیند؛ یا عروس شده‌اند یا در خانه قالی می‌بافند برای کمک به خانواده. امسال 152هزار دختر از تحصیل بازماندند؛ یکی از تأثیرات جنسیتی تغییر اقلیم.» موضوعی که حالا علاوه بر دیگر دلایلی که در سال‌های قبل درباره ترک تحصیل دختران دانش‌آموز در استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی مطرح است و واکنش‌هایی را به دنبال داشته.
به‌خاطر خشکسالی‌ها و خرابی وضع فروش دام، بسیاری از دختران دیگر مدرسه نمی‌آیند؛ یا عروس شده‌اند یا در خانه قالی می‌بافند
بازماندن سالانه حدود ۲۰درصد دختران خراسان شمالی از دوره متوسطه دوم
روستانشینان خراسان شمالی به دلایل مختلفی کلاس درس را رها می‌کنند؛ مشکلات اقتصادی خانواده، نبود مدرسه در نزدیکی روستا و همچنین ازدواج دختران در سنین پایین. پیش از این مدیر کل دفتر امور زنان و خانواده وزارت آموزش و پرورش در بجنورد از بازماندن حدود ۲۰درصد از دختران استان خراسان شمالی از تحصیل خبر داده بود؛ «فرحناز مینایی» آذر پارسال دراین‌باره گفته بود: «شناسایی و حمایت 4هزار کودک بازمانده از تحصیل کار بزرگی است.
درحال حاضر 19درصد از دختران به دوره متوسطه دوم وارد نشده و از تحصیل باز می‌مانند که این رقم بزرگ و آمار خوبی نیست.» علاوه‌براین پیش از این مدیرکل دفتر امور آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه از محرومیت حدود ۳۲۵هزار نفر از واجدین شرایطی گفت که به دلایل مختلف در مدرسه و کلاس درس نیستند.
«احمدرضا پرنده» دراین‌باره گفته بود: «حدود 325هزار نفر ازجمله واجدین شرایطی بودند که باید در مدرسه باشند، ولی نبودند. از این تعداد 96هزار نفر اصلا در دوره ابتدایی ثبت‌نام نکردند.» این ۹۶هزار نفر در مقطع سنی ۶ تا ۱۱ سال‌اند که البته همه بازماندگان از تحصیل نیستند، چراکه در دوره‌های بعد هم تعدادی از دانش‌آموزان به دلایل مختلف از مدرسه بازمی‌مانند.
اما چندسالی است که تلاش‌ها برای شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل افزایش یافته و در کنار وزارت آموزشوپرورش، وزارت رفاه، ثبت‌احوال و وزارت ارتباطات با همکاری همدیگر تلاش می‌کنند که به آمار دقیقی از بازماندن مدرسه دست یابند. روند شناسایی این کودکان به این صورت است که ابتدا مشخصات دانش‌آموزان ثبت‌نام شده در مدرسه از آموزشوپرورش گرفته می‌شود و پس از آن هم ثبت احوال اطلاعات کودکان در سن 6 تا 11را که باید مدرسه می‌رفتند، شناسایی می‌کند. براساس این اطلاعات استان‌های سیستانوبلوچستان، تهران، خراسان رضوی، خوزستان، کرمان، فارس، آذربایجان‌غربی و خراسان شمالی بیشترین تعداد بازماندگی از تحصیل را داشته‌اند.
بیش از ۱۲درصد ازدواج‌های خراسان شمالی مربوط به دختران کمتر از ۱۵سال است
نگاهی به آمار رسمی سازمان ثبت‌احوال نشان می‌دهد که ارتباط شفافی بین میزان ازدواج کودکان و بازماندن از تحصیل وجود دارد و در استان‌هایی با آمار بالای ازدواج کودکان، میزان بازماندن از تحصیل هم بالاست. خراسان شمالی یکی از این استان‌هاست که براساس آمار رسمی در بالای جدول ازدواج کودکان و دختران زیر ۱۵سال قرار دارد. سال ۹۶ در این استان ۸ دختر زیر ۱۰ سال و یک هزار و ۱۴۵ دختر ۱۴ساله و کمتر ازدواج کردند و این درحالی است که در این‌سال تعداد کل ازدواج‌های استان خراسان شمالی ۹هزار و ۲۰۲ مورد بوده است.
به عبارت دیگر در‌سال ۹۶ بیش از ۱۲.۵درصد ازدواج‌های رخ‌داده در استان خراسان شمالی، مربوط به دختران ۱۴ ساله و کمتر بود. علاو‌براین آمار سن ازدواج مردان در این استان هم تااندازه‌ای متفاوت‌تر از دیگر استان‌های کشور است. به‌عنوان مثال‌سال ۹۶ در این استان ۹ پسر زیر ۱۵سال و ۷۱۶ پسر ۱۹ ساله و کمتر ازدواج کردند؛ ۸درصد ازدواج‌های رخ‌داده در این استان مربوط به مردان ۱۹ساله و کمتر است. علاوه‌براین، میانگین سن ازدواج دختران روستایی هم تا اندازه‌ای این موضوع را شفاف می‌کند.
درباره معیار میانگین سن ازدواج زنان روستایی در‌سال ۹۶، خراسان رضوی کمترین سن میانگین ازدواج یعنی ۱۸.۵سال را دارد و پس از آن میانگین سن ازدواج زنان روستایی خراسان شمالی ۱۸.۷سال است. در همین مقیاس میانگین سن ازدواج زنان روستایی استان تهران ۲۳.۲ است که این مقایسه به خوبی پایین‌بودن سن ازدواج زنان روستایی در استان خراسان شمالی را نشان می‌دهد. آمارهای رسمی سازمان ثبت‌احوال هم می‌گوید سال ۹۵، خراسان شمالی سومین استان ایران در جدول ازدواج دختران کمتر از ۱۵سال بوده‌است و در این‌سال نزدیک به ۱۲درصد ازدواج‌های این استان مربوط به دختران کمتر از ۱۰سال بوده است.