حال وقتی به بزرگ‌ترین آهنگسازان جهان فکر می‌کنیم، قطعا موتزارت با سابقه درخشان موسیقیایی‌اش، در ذهن نقش می‌بندد. هیچ‌کس نمی‌تواند به موسیقی فکر کند و موتزارت را به آن ارتباط ندهد.
موتزارت در زندگی کوتاه خود بیش از ٦٠٠قطعه موسیقی برای اپرا، سمفونی، کنسرتو، مجلسی، سونات و گروه کُر آفرید. برخلاف هر آهنگساز دیگری، او در تمام ژانرهای مرسوم در دوران حیات موسیقی تصنیف کرد و در این زمینه از همه برتر بود. موتزارت حدود یک ساعت پس از نیمه‌شب پنجم دسامبر سال ۱۷۹۱ در سی‌وپنج سالگی درگذشت.
نوازنده چپ‌دست و همه چیز نواز
– پدر و مادر موتزارت تولد او را یک معجزه می‌دانستند. وقتی موتزارت در بیست‌وهفتم ژانویه 1756 متولد شد، از نظر اندازه و وزن کمبودهایی داشت، طوری که هیچ‌کس حتی فکرش را هم نمی‌کرد که زنده بماند!
– موتزارت در کودکی به آبله مبتلا شد. او در یازده سالگی که این بیماری در وین شیوع پیدا کرد، به آن مبتلا شد. موتزارت با اینکه مدتی بعد بهبود پیدا کرد، اما تا پایان عمر از زخم‌های خفیفی که بر اثر آبله روی صورتش باقی مانده بود، رنج می‌برد. یکی از تلفات شیوع آبله در آن زمان، «ملکه ماریا جوزف آستوریاس» بود.
– موتزارت چپ‌دست بود. بسیاری از هنرمندان و موسیقیدانان مشهور چپ‌دست بوده‌اند، موتزارت هم یکی از آنها بوده است. او می‌توانست چندین ساز را با مهارت کامل بنوازد. او در کودکی ویولن را آموخت و بعدها پیانو و ارگ را یاد گرفت.
ساخت نخستین سمفونی در کودکی
– موتزارت نخستین سمفونی‌اش را در سال 1767 به پایان رساند. او در این سال بیشتر از 11 سال نداشت. اجرای زنده این سمفونی یک سال بعد به روی صحنه رفت. موتزارت در این دوره از زندگی‌اش، نبوغش را به‌عنوان یک کودک تثبیت کرد.
– موتزارت خیلی زود یادگیری موسیقی را آغاز کرد. خواهر بزرگ‌تر موتزارت، اولین معلم موسیقی او بود. او از سه سالگی یادگیری موسیقی را آغاز کرد.
– مورخان معتقدند خواهر بزرگ‌تر موتزارت می‌توانست مثل خود او، موسیقیدان بزرگی شود. ماریا آنا به‌طور ویژه‌ای استعداد موسیقی داشت، چنان‌که اولین معلم موسیقی و همکار برادرش بوده است. اما از آنجا که بعد از رسیدن به سن قانونی، پدرش او را مجبور به ازدواج کرد، هیچ‌وقت نتوانست موسیقی را به‌طور حرفه‌ای دنبال کند. پدر او معتقد بود كه ماریا آنا به‌عنوان یك زن، به جای نوازندگی باید روی وظایف مادرانه تمرکز کند!
نابغه، اما ولخرج و همیشه بدهکار
– موتزارت بیشتر اوقات با مشکلات اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کرد. او علی‌رغم شهرت بسیاری که از آغاز کار موسیقی خود داشت، اکثر اوقات بی‌پول بود. موتزارت درآمد زیادی داشت، اما به‌دلیل شیوه زندگی مجللش، خود و همسرش را تحت فشارهای سنگینی قرار می‌داد، طوری که در سال‌های پایانی زندگی‌اش مجبور شد وام‌های زیادی بگیرد تا کمی از افسردگی ناشی از فقرش را درمان کند! او و کنستانز همیشه دوست داشتند وسایل گران‌قیمت و لوکس بخرند. برای مثال، آنها سال 1785 پیانویی خریدند که قیمتش به ارزش امروز، تقریبا بیش از 9 هزار دلار بود، یا میز بیلیاردشان -به ارزش امروز- تقریبا 3 هزار دلار قیمت داشت! بدهی‌های موتزارت حتی بعد از مرگش هم تمام نشد و خانواده‌اش را تا مدتی درگیر کرد. بعد از مرگ موتزارت، همسرش کنستانز مجبور شد بعضی از دست‌نوشته‌های او را بفروشد تا بدهی‌ها را پرداخت کند. کنستانز بعدها به یاد موتزارت، از امپراتور حقوق بازنشستگی دریافت کرد و با آن پول، از تعدادی از نمایشگاه‌های موسیقی آثار همسر فقیدش حمایت مالی کرد.
علایق عجیب آقای موسیقی کلاسیک
– موتزارت سرگرمی‌های زیادی داشت. در واقع با اینکه او در تمام لحظات زندگی‌اش برای موسیقی زندگی می‌کرده اما برای بسیاری از کارهای دیگر هم وقت می‌گذاشت. یکی از سرگرمی‌های موتزارت بیلیارد بود. او همچنین چندین حیوان خانگی از جمله قناری، سار، سگ و اسب نیز داشت.
– موتزارت برای «سار»ش، مراسم خاکسپاری برگزار کرد. زمانی که سار خانگی موتزارت درگذشت، او برای خاکسپاری این حیوان، یک مراسم رسمی برگزار کرد و از میهمانان درخواست کرد تا با لباس عزاداری بیایند. موتزارت برای این مراسم، شعر خاصی را که به یاد حیوان خانگی‌اش سروده بود، اجرا کرد.
– پدر موتزارت، لئوپولد، هیچ‌وقت کنستانز (همسر موتزارت) را به رسمیت نشناخت، اما او به گواه تاریخ همسر بسیار خوب و وظیفه‌شناسی بود.
انفجار شهرت پس از مرگ بی‌دلیل
– موتزارت آخرین سمفونی‌اش را در سال 1788 نوشت. سمفونی 41 که در بین مردم به «سمفونی ژوپیتر» معروف است، آخرین سمفونی موتزارت است. این نام توسط موتزارت انتخاب نشده و بعد از مرگ او به این سمفونی نسبت داده شده است.
– هیچ‌کس دلیل مرگ موتزارت را نمی‌داند. تنها چیزی که همه می‌دانند این است که او در اثر بیماری درگذشته است. او پیش از مرگش، علایمی مثل درد، تورم، استفراغ و تب شدید داشته است. بعضی‌ها معتقدند موتزارت به آنفلوآنزا مبتلا شده بوده و بعضی دیگر معتقدند بدخواهان او را با جیوه مسموم کرده‌اند!
– شهرت موتزارت بعد از مرگش بیشتر شد! مرگ او باعث شد تا عموم مردم که کمتر او را می‌شناختند، بیشتر از کار و میراثش قدردانی کنند. بعد از مرگ او، بسیاری از زندگی‌نامه‌نویسان و ناشران برای تهیه مجموعه‌هایی از موتزارت و زندگی او به‌شدت رقابت می‌کردند.
برگردان از فکت نت- مترجم: فاطمه کرمی
