آموزش کمک‌های اولیه و آشنایی با حوادث به عشایر سیستان‌وبلوچستان آغاز شده است. مربیان و امدادگران هلال احمر مسیرهای چندساعته و صعب‌العبور را زیر پا می‌گذارند تا به محل زندگی این عشایر برسند.
گرفتار شدن در سیلاب، طوفان و تندباد، عقرب‌گزیدگی و مارگزیدگی، زلزله و … حوادثی است که عشایر این استان با آن درگیر هستند.
امدادگران و مربیانی که در این طرح حضور دارند سال‌هاست شاهد حوادثی هستند که با یک اقدام پیشگیرانه می‌شد از خسارت‌های جدی آن جلوگیری کرد.
محمد بزمانی، یکی از امدادگرانی که در این طرح به‌عنوان مربی حضور دارد، می‌گوید: «این آموزش‌ها گرچه زمان و انرژی زیادی از امدادگران می‌گیرد، اما اگر تنها بتواند جان یک نفر را هم نجات دهد کافی است.»
«محمد بزمانی» و دیگر امدادگران پایگاه شهر بزمان ایرانشهر برای توزیع بسته‌های معیشتی به یکی از روستاهای این منطقه رفته بودند که زمین لرزید. اهالی روستا نگران خانواده‌ای عشایری بودند که در دامنه کوه زندگی می‌کردند.
وقتی بزمانی و امدادگران خودشان را به چادر این خانواده رساندند، سنگ‌های زیادی از بالای کوه به سمت پایین ریخته و زیر پایشان هنوز سست بود. بزمانی می‌گوید: «روزی که زلزله آمد ما اتفاقی در یکی از روستاهای صعب‌العبور ایرانشهر بودیم.
پسر این خانواده عشایری به همراه خواهرش برای چرای دام‌ها به دامنه‌های بالاتر رفته بودند. وقتی زلزله آمد پسر فرار کرده بود و دختر زیر دیواره صخره‌ای پناه گرفته بود.
سقوط سنگ از ارتفاع همان و کشته شدن این دختر همان. از همان روز من و دیگر امدادگران پایگاه جاده‌ای شهر بزمان به این فکر می‌کردیم که اگر عشایر و روستاییان از آموزش‌های اولیه برخوردار باشند حداقل می‌توانند در مواقع زیادی جان خود را از خطر حفظ کنند.»
از همان سال‌ها بود که به همراه یکی دو نفر از امدادگران داوطلب پایگاه، گاهی به روستاها و مناطق عشایری می‌رفتند تا آموزش کمک‌های اولیه یا آمادگی در برابر حوادث بدهند.
چند سالی از آن روزها گذشته و هلال احمر برنامه آموزشی گسترده‌ای در مناطق عشایرنشین آغاز کرده است. این روزها محمد بزمانی و امدادگران و نجاتگران بسیاری از جمعیت سیستان‌وبلوچستان راهی مناطق عشایرنشین می‌شوند.
بزمانی می‌گوید: «مناطق روستایی و همچنین عشایرنشین سیستان‌وبلوچستان اغلب فاصله زیادی با مناطق شهری دارند. به همین دلیل تاکنون این افراد از بسیاری از آموزش‌ها محروم بوده‌اند، اما در طرح جدیدی که در هلال احمر راه‌اندازی شده آموزش عشایر به صورت خاص مورد توجه قرار گرفته است.»
نجات جان عشایر
امدادگران، سیل سال گذشته سیستان‌وبلوچستان را هنوز از یاد نبرده‌اند؛ روزی که خبر غرق شدن یک مادر و فرزند در سیل به گوش‌شان رسید وقتی به محل حادثه رسیدند متوجه شدند که اگر این دو نفر آموزش‌های لازم را دیده بودند چگونه به سادگی می‌توانستند جان خود را نجات دهند.
محمد بزمانی که 12سال است به‌عنوان نجاتگر در هلال احمر فعالیت می‌کند می‌گوید: «در سیل سال گذشته پسری در میان آب، روی زمینی که سطح بالاتری نسبت به آب داشت گرفتار شده بود.
اگر مدت کوتاهی صبر می‌کرد و همانجا می‌ماند جریان آب عبور می‌کرد و می‌توانست نجات پیدا کند. مادرش که این وضع را دیده بود به آب زد تا فرزندش را نجات دهد. زیر پای مادر خالی شده بود و آب، مادر را با خود برد.
پسربچه برای نجات جان مادرش به سیلاب زد که متاسفانه آب او را هم با خود برد و هر دو جان‌شان را از دست دادند. درحالی‌که اگر آموزش دیده بودند احتمال داشت که جان خودشان را نجات دهند.
این آموزش‌ها برای عشایر از این جهت مفید است که از امکانات شهری دور هستند و در صورت وقوع هر حادثه‌ای تا رسیدن نیروهای امدادی وقت زیادی از دست می‌رود.»
مارگزیدگی و عقرب‌گزیدگی، طوفان و تندباد، سیل، زلزله، طوفان شن ازجمله حوادثی است که عشایر در سیستان‌وبلوچستان با آن روبه‌رو هستند و برای مقابله با آن به آموزش نیاز دارند.
بزمانی می‌گوید: «عشایر از این آموزش‌ها استقبال زیادی می‌کنند. به‌خصوص افرادی که در نزدیکی آنها دچار حادثه شده‌اند یا نقل این حوادث را از دیگران شنیده‌اند.»
بهترین خاطره‌اش از آموزش کمک‌های اولیه و آمادگی در برابر حوادث، وقتی است که عشایر و اهالی روستا از استفاده از این آموزش‌ها برایش می‌گویند: «مدتی بعد از اینکه آموزش در یکی از مناطق را تمام کرده بودیم دهیار روستا گفت که در یکی از کپرها آتش‌سوزی اتفاق افتاده بود و به کمک کپسولی که در اختیار داشتند و آموزش‌ها، توانسته بودند آتش را خاموش کنند و کودکی که در کپر بود را نجات دهند.
این آموزش‌ها گرچه زمان و انرژی زیادی از امدادگران می‌گیرد، اما اگر تنها بتواند جان یک نفر را هم نجات دهد، کافی است.»
آموزش در مناطق صعب‌العبور
اغلب عشایر کوچ‌رو سیستان‌وبلوچستان در سال‌های گذشته یک‌جا نشین شده‌اند. خشکسالی و از رونق افتادن دامداری یکی از مهم‌ترین دلایل این یک‌جا نشینی است.
با این حال هنوز هم خانواده‌های کوچ‌رو در مناطق صعب‌العبور این استان زندگی می‌کنند.
«یوسف کردی» امدادگری که سال‌ها است به‌عنوان مربی، در روستاها و مناطق مختلف آموزش امداد و کمک‌های اولیه می‌دهد، می‌گوید: «عشایر سیستان‌وبلوچستان با سایر عشایر و ایلات تفاوت دارند. مهم‌ترین تفاوت آنها این است که پراکندگی بالاتری دارند و نهایتا سه یا چهار خانواده هستند که با هم کوچ می‌کنند.
برای همین تعداد این گروه‌ها بسیار زیاد است. از طرفی برای رسیدن به محل زندگی هرکدام از این گروه‌ها باید مسافت زیادی را در مناطق صعب‌العبور طی کنیم. آموزش‌های این طرح برای این روستاییان و عشایر بسیار مناسب است.
دسترسی عشایر استان به امکانات درمانی، امدادی و آموزشی کم است. در صورت بروز هر حادثه‌ای امدادگران زمان زیادی برای رسیدن به این مناطق در راه هستند.
این در شرایطی است که افراد حادثه‌دیده به امکانات مخابراتی دسترسی داشته باشند و بتوانند وقوع حادثه را گزارش دهند. برای همین آموزش‌های اولیه و آشنایی با حوادث می‌تواند برای این گروه بسیار مفید باشد
اما امدادگران به دلیل نبود وسایل نقلیه برای رسیدن به این مناطق روستایی زحمت زیادی را به دوش می‌کشند. نزدیک‌ترین منطقه‌ای که ما در خاش برای آموزش عشایر به آن می‌رویم 70 کیلومتر با ما فاصله دارد.
اگر اداره عشایر و روستایی در این راه با ما همکاری کند می‌توانیم با انرژی بیشتری این آموزش‌ها را ارایه کنیم.»
در میان خاطرات امدادگری‌اش در هلال احمر خاش، حوادث زیادی هست که یک پیشگیری ساده در آن می‌توانسته جان افراد را نجات دهد و حالا این آموزش‌ها با همین هدف ارایه می‌شوند.
او می‌گوید: «افرادی بودند که بر اثر خونریزی در یک تصادف ساده جان‌شان را از دست داده‌اند. یا کودکی که بر اثر گزیدگی زنبور فوت کرده. آموزش‌هایی که ما با زبان ساده برای عشایر توضیح می‌دهیم اغلب حوادثی که آنها در محیط زندگی خود با آن روبه‌رو هستند را شامل می‌شود.
خود عشایر هم از این آموزش‌ها استقبال می‌کنند.» نزدیکی به طبیعت و سبک زندگی متفاوت از زندگی شهری و روستایی و یک‌جا نشینی، موضوعات این آموزش‌ها را برای عشایر کمی متفاوت‌تر و متنوع‌تر کرده است.»
دوری از امکانات آموزشی و امدادی
گرچه امدادگران در بخش‌هایی از استان خودشان چند سالی است که آموزش به عشایر را در برنامه‌های خود گذاشته‌اند، اما زمان زیادی از اجرای طرح یکپارچه آموزش عشایر در هلال احمر سیستان‌وبلوچستان نمی‌گذرد.
«محمدامین‌هاشمزهی» معاون آموزش و پژوهش هلال احمر سیستان‌وبلوچستان می‌گوید: «دبیرخانه ستاد آموزش عشایر در هلال احمر، در استان فارس تشکیل شده است. در این دبیرخانه موضوعات آموزشی مورد نیاز برای عشایر تبیین شده و به استان‌ها ابلاغ شده است.
سیستان‌وبلوچستان هم به دلیل حضور عشایر در این استان، آموزش‌ها را به این گروه ارایه می‌کند.» دور بودن عشایر از آموزش‌هایی که در مناطق شهری و روستایی ارایه می‌شود آنها را نسبت به حوادث مختلف آسیب‌پذیرتر کرده است.
حالا این آموزش‌ها راه خود را به کپرها و سیاه‌چادرهای مناطق عشایرنشین سیستان‌وبلوچستان باز کرده است. هاشمزهی می‌گوید: «خشکسالی‌های پی‌درپی در سال‌های گذشته عشایر زیادی را در استان سیستان‌وبلوچستان یک‌جا نشین کرده است.
با این حال هنوز این عشایر در مناطق صعب‌العبور زندگی می‌کنند و دسترسی به آنها دشوار است. به همین نسبت دسترسی آنها به امکانات درمانی، امدادی و آموزشی هم کم است. در صورت بروز هر حادثه‌ای امدادگران زمان زیادی برای رسیدن به این مناطق در راه هستند.
این در شرایطی است که افراد حادثه‌دیده به امکانات مخابراتی دسترسی داشته باشند و بتوانند وقوع حادثه را گزارش دهند. برای همین آموزش‌های اولیه و آشنایی با حوادث می‌تواند برای این گروه بسیار مفید باشد. آموزش به عشایر در شهرستان‌های ایرانشهر، سیب و سوران، هیرمند، خاش، میرجاوه، سراوان و دیگر شهرستان‌هایی که عشایر در آن حضور دارند ارایه می‌شود.»