در روزهایی که جهانیان گوش بزنگ بحران اوکراین نشسته‌اند و پیش‌بینی زمان حمله ارتش روسیه به همسایه غربی به نقل محافل سیاسی و رسانه‌ای تبدیل شده است، شاید برای برخی تعجب‌برانگیز باشد که چرا در میان خیل خط و نشان کشیدن‌های بین‌المللی برای مسکو، نشانی از بررسی این پرونده در شورای امنیت سازمان ملل متحد نیست و هیچ کس روسیه را با حربه قطعنامه‌های این شورا تهدید نمی‌کند!؟
شهروند آنلاین| جواب این سوال در واژه‌ای نهفته است که 77 سال پیش و در پی تاسیس سازمان ملل متحد برای نخستین بار وارد ادبیات سیاسی جهان شد و به موجب آن امتیازی را برای طرف‌های برنده و اصلی جنگ جهانی دوم در نظر گرفت که تا همین امروز محل مناقشه است.
76 سال پیش در چنین روزی، برابر 16 فوریه 1946 میلادی، نماینده اتحاد جماهیر شوروی در شورای امنیت سازمان ملل متحد، هنگام رای‌گیری برای تصویب یک پیشنهاد دست خود را به نشانه مخالفت بالا برد تا نخستین استفاده از «حق وتو» در تاریخ سازمان ملل متحد رقم بخورد.
Veto واژه‌ای لاتین به معنای «منع می‌کنم»، دقیقاً همان نکته‌ای است که باعث می‌شود در تهدیدات این روزهای آمریکا و اروپا بر علیه روسیه و شخص ولادیمیر پوتین، شورای امنیت سازمان ملل متحد هیچ محلی از اعراب نداشته باشد چه آن که کافی است پس از هر بحثی در این رابطه، نماینده روسیه به عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت دست خود را به عنوان مخالف بالا ببرد تا کل قضیه از حیز انتفاع ساقط شود.
به بیان ساده، «وتو» امتیازی است که 5 عضو دائم شورای امنیت یعنی ایالات متحده آمریکا، روسیه، انگلستان، فرانسه و چین در اختیار دارند و بر اساس آن می‌توانند از تصویب هرگونه طرحی در شورای امنیت سازمان ملل متحد که آن را مغایر منافع خود می‌دانند جلوگیری کنند.
تاکنون روسیه 115 بار، ایالات متحده آمریکا 81 بار، انگلستان 29 بار، فرانسه 16 بار و چین 15 بار از حق وتو استفاده کرده‌اند. تاریخچه حق وتو به کنفرانس یالتا در سال 1945 برمی‌گردد. در این کنفرانس نمایندگان اتحاد جماهیر شوروی، آمریکا و انگلستان برای گنجاندن این امتیاز ویژه در منشور سازمان ملل متحد به توافق رسیدند.
در طول دهه‌ها بسیاری از اندیشمندان و سیاستمداران موضع خنثی کشورهای موسس سازمان ملل متحد در زمینه اعطای این حق ویژه را نکوهش کرده‌اند، اما آنهایی که تاریخ معاصر را عمیق‌تر خوانده‌اند خوب می‌دانند که اگر آن زمان حق وتو به رسمیت شناخته نمی‌شد، اصولاً شاید امروز چیزی به اسم سازمان ملل متحد هم وجود نمی‌داشت، چه آن که قدرت‌های برتر، تشکیل یک مجمع جهانی بدون در نظر گرفتن امتیازی خاص برای خودشان را بی‌فایده می‌دانستند.
