سیدجمال، پرچمدار بازگشت به اسلام
125 سال پیش، برابر 18 اسفند 1275 خورشیدی، سیدجمال‌الدین اسدآبادی، در شهر استانبول درگذشت
«سیدجمال کسی بود که برای نخستین بار بازگشت به اسلام را مطرح کرد. کسی بود که مسئله حاکمیت را و خیزش و بعثت جدید اسلام را نخستین بار در فضای عالم به وجود آورد. او مطرح‌کننده، به وجودآورنده و آغازگر بازگشت به حاکمیت اسلام و نظام اسلام است. این را نمی‌شود دست کم گرفت و سیدجمال را نمی‌شود با کس دیگری مقایسه کرد. در عالم مبارزات سیاسی، او نخستین کسی است که سلطه استعماری را برای مردم مسلمان آن زمان معنا کرد قبل از سیدجمال چیزی به نام سلطه استعماری برای مردم مسلمان حتی شناخته شده نبود…» (مقام معظم رهبری، مصاحبه با روزنامه جمهوری اسلامی- 30 خرداد 1360 خورشیدی)
شهروند آنلاین| 125 سال پیش، برابر 18 اسفند 1275 خورشیدی، سیدجمال‌الدین اسدآبادی (افغانی)، روحانی شهیر، اندیشمند اسلامی و مبلغ نظریه اتحاد اسلام، در شهر استانبول درگذشت و در آرامستان شیوخ به خاک سپرده شد.
در همین ابتدای کار شاید بد نباشد به این جملات قصار از او توجه کنید: «دوستداران حکمت بسیارند، ولی کمتر آن را به کار می‌برند»، «خواری و علم دو ضد هستند که با هم جمع نمی‌شوند»، «افراط زیاد در فروتنی، دلیل بر ادعاست»، «ملت بدون اخلاق و اخلاق بدون عقیده و عقیده بدون فهم ممکن نیست»، «اگر مردم برای حقیقتی نزاع نکنند، باطل آشکار نمی‌شود»، و…
فی‌الواقع سیدجمال از نخستین اندیشمندان اسلامی بود که عقیده راسخ داشت قرابت با میهن و تبار می‌بایست با اتحاد بین مسلمانان جایگزین شود و درست به همین دلیل بسیاری او را از پرچمداران روشنفکری و نوگرایی دینی در جهان اسلام قلمداد کرده‌اند.
اما نام سیدجمال‌الدین برای ما ایرانی‌ها بیش از هر چیز دیگری یادآور واقعه ترور ناصرالدین شاه به دست میرزا رضا کرمانی است. جمله تاریخ‌نویسان در این که ضارب شاه قاجار مرید سیدجمال بود متفق‌القول هستند، اما این که شخص او دستور قتل را به میرزا رضا داده باشد از فرضیه‌هایی است که هیچ سند تاریخی متقنی برای اثبات آن موجود نیست.
او در طول حیات خود مبارزه جدی با عوامل عقب‌ماندگی جوامع اسلامی را در دستور کار خود داشت و همواره به دنبال راه‌حلی برای مقابله با استضعاف و تحمیق ملت‌ها بود. برخی سیدجمال‌الدین را به دلیل عقایدش درخصوص اتحاد جهان اسلام از جمله نخستین متفکران حوزه بنیادگرایی اسلامی ارزیابی می‌کنند.
این در حالی است که به عقیده برخی دیگر از اندیشمندان مسلمان، او دقیقاً برعکس چنین تصوری باید تجزیه و تحلیل شود تا جایی که شاید بتوان سیدجمال را از جمله پرچمداران نوگرایی دینی در جهان اسلام به شمار آورد.
در پایان جالب است بدانید یک دهه پس از مرگ این اندیشمند بزرگ، در زمان حکومت سلطان عبدالحمید (خلیفه عثمانی) و به درخواست دولت افغانستان، بقایای پیکر او به کابل منتقل و در دانشگاه این شهر به خاک سپرده شد.
