رشد نرخ ارز غیررسمی در چند روز گذشته به‌واسطه التهابات منطقه، مجددا بر لزوم کنترل انتظارات تورمی با اصلاح سازوکارهای دلاری‌سازی قیمت‌ها تاکید کرد.
به گزارش شهروندآنلاین، اگرچه ماه‌ها بود که به واسطه اعمال سیاست‌های تثبیتی توسط بانک مرکزی بالاخره التهابات بازار ارز کاهش یافته بود و شاهد ثبات در این بازار بودیم، اما چند روزی است که تحولات خاورمیانه مجددا روند نرخ ارز را صعودی کرد. اکنون و با شروع جنگ در فلسطین اشغالی در چند روز گذشته نرخ ارز غیررسمی و قاچاق تقریبا رشدی 7-8 درصدی را تجربه کرد و مجددا در مدار صعود قرار گرفت.
اکثر کارشناسان معتقدند جنس رشد نرخ ارز با توجه به سیاست‌های تثبیتی بانک مرکزی با جنس رشد نرخ ارز در سال‌های گذشته متفاوت است و مجددا به سطوح پایین‌تر برمی‌گردد، اما نکته‌ای که در اینجا بسیار قابل تامل است، تاثیرپذیری سریع نرخ ارز کشور از تحولات خارجی است.
انتظارات تورمی؛ بلای جان سال‌های اخیر اقتصاد ایران
مشخص است که افزایش نرخ ارز در سه چهار روز گذشته طبیعتا نمی‌تواند دلیل بنیادی قوی داشته باشد و نقش اصلی رشد قیمت را طبیعتا انتظارات تورمی، بازی کرده است. نکته‌ای که بارها از زبان مسئولان ارشد اقتصادی کشور نیز به آن اشاره شده است. بر همین اساس، چندی پیش رئیس کل بانک مرکزی نیز با اشاره به انتظارات تورمی درباره لزوم ایجاد یک نرخ مرجع برای ارز در بازار گفته بود: «علت افزایش قیمت‌ها، انتظارات تورمی به وجود آمده است که عوامل مختلفی هم برای آن وجود دارد و سبب افزایش دائمی نرخ در بازار آزاد شده است، بنابراین باید جایی را ایجاد کنیم که جایگزین بازار آزاد شود و نرخ را آنجا کشف کنیم.»
سازوکارهای دلاری‌سازی و اقتصاد شکننده ایران
نکته مهمی که اتفاقات اخیر منطقه برای اقتصاد ایران داشت، اهمیت لزوم قطع شریان‌های اصلی اقتصاد ایران از نرخ ارز بود. همانطور که در بالا اشاره شد، به واسطه یک تحول خارجی به‌سرعت نرخ ارز در داخل با نوسان قابل توجهی روبه‌رو شد. به دنبال همین نوسان سایر بازارها نیز همچون بازار خودرو که چند ماهی بود شرایط رکودی را تجربه می‌کرد و قیمت‌ها با ریزش مواجه شده بودند، مجددا با افزایش قیمت مواجه شدند.
به نظر می‌رسد ریشه‌یابی انتظارات تورمی در اقتصاد ایران، پیوند قیمت مواد اولیه صنایع صنعتی و تولیدی با مکانیزم‌های بورس کالاست. وقتی دلار کشف‌شده مواد اولیه صنایع پایین‌دستی، با نرخ ارز غیررسمی و قاچاق منطبق می‌شود، طبیعتا هر چه نرخ ارز در بازار غیررسمی با رشد مواجه شود، مستقیما بر معیشت مردم تاثیرگذار خواهد بود. این در حالی است که اساسا نرخ ارز در بازار غیررسمی تحت کنترل بانک مرکزی نیست و این بازار محلی برای جولان دلالان و سفته‌بازان است.
کنترل انتظارات تورمی در گرو قطع رابطه دلاری مواد اولیه تولید
در واقع اینطور می‌توان نتیجه گرفت که وقتی مسئولان ارشد اقتصادی کشور باور دارند سهم انتظارات تورمی در تورم سال‌های اخیر محسوس و قابل توجه است و برای مهار تورم، انتظارات تورمی باید مدیریت شود، قطعا ریشه آن را می‌توان در سازوکارهای غلط همچون بورس کالا پیدا کرد، بنابراین بدیهی است تا زمانی که اینگونه اقتصاد ایران متاثر از پدیده‌های خارجی باشد، نمی‌توان به مهار پایدار تورم فکر کرد.
وقتی به واسطه رشد نرخ ارز غیررسمی و قاچاق، به فاصله اندکی قیمت تمام کالاهای مصرفی و روزمره مردم افزایش پیدا می‌کند و این سیکل بارها تکرار شده، مشخص است که صحبت از کنترل انتظارات تورمی، مفهوم و معنایی پیدا نخواهد کرد./تسنیم