توافق ممکن و در دسترس است

وزیر امور خارجه در یادداشتی درباره مذاکرات وین با بیان اینکه توافق ممکن و در دسترس است، تصریح کرد: «درخواست‌های فرابرجامی را نخواهیم پذیرفت و درباره موضوعات فراتر از برجام وارد مذاکره نمی‌شویم.»

آمریکا در هشتم ماه مه ۲۰۱۸ به صورت یکجانبه از برجام خارج شد؛ اقدامی که در سطح بین‌المللی به عنوان عملی غیرقانونی شناسایی و محکوم گردید. اجماعی بین‌المللی وجود دارد که این‌گونه رفتارهای ضدقانونی ایالات متحده، نادیده گرفتن کامل قوانین بین‌المللی و منشور ملل متحد و در راستای تخریب چندجانبهگرایی و تهدید بزرگی برای صلح و امنیت بین‌المللی است.

علی‌رغم روی کار آمدن دولت جدید ایالات متحده، نه‌تنها تمام تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه پا بر جا مانده است، بلکه سیاست اعمال تحریم علیه ایران تداوم یافته است. پرواضح است که هدف از این اقدامات آمریکا، جلوگیری از بهره‌مندی ایران، سایر اعضای برجام و جامعه بین‌المللی از حقوق و امتیازات مصرح در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد است. البته دولت‌های سه کشور اروپایی طرف برجام، علی‌رغم غیرقانونی و غیرقابل قبول دانستن این رویکرد آمریکا، در عمل با سکوت و بی‌عملی خود، با آن رویکرد همراهی کرده‌اند. اقدامات مخرب ایالات متحده و همراهی سه کشور اروپایی، برجام را ناکارآمد کرده است و همه مزایای اقتصادی این توافق را برای ایران از بین برده است. اینها واقعیات تلخ چند سال گذشته است که باید چراغ راهی برای آینده باشد.

تداوم رویکرد تخریبی دولت ترامپ در دولت فعلی آمریکا، این سوال جدی را ایجاد کرده است که آیا دولت آمریکا واقعا اراده‌ای برای اجرای تعهدات خود دارد و آیا آماده است تا از سیاست‌های شکست‌خورده قبلی دست بردارد؟ پاسخ به این سوال با توجه به رویکرد و اقدامات ایالات متحده در ماه‌های گذشته، دشوار به نظر نمی‌رسد.

هیچ کس نمی‌تواند جدیت و حسن‌نیت ایران را در پایبندی به تعهدات کامل زیر سوال ببرد. در پی خروج غیرقانونی آمریکا و وضع تحریم‌ها، ایران با حسن‌نیت از انجام اقدامات جبرانی خودداری کرد و با توجه به درخواست اعضای باقیمانده برجام و اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده توافق هسته ‌ای، به توقف اجرای تعهدات خود در چارچوب برجام متوسل نشد تا از این طریق سایر اعضای برجام بتوانند شرایط منفی ناشی از خروج آمریکا را جبران کنند. با این حال با توجه به استمرار این وضعیت غیرسازنده و پس از یک سال صبر راهبردی، به دلیل افزایش تحریم‌های ایالات متحده و نیز عدم پایبندی سه کشور اروپایی به تعهدات، برای ایران چاره‌ای باقی نماند جز اینکه از حقوق خود وفق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام استفاده کند و اجرای بخشی از تعهدات خود را به صورت مرحله‌ای از هشتم ماه مه ۲۰۱۹ متوقف سازد.

با عدم تغییر وضعیت و در فقدان اقدامی موثر از سوی طرف‌های ذی‌ربط برجام و با توجه به سابقه تاسف‌بار ایجاد شده، مجلس شورای اسلامی ایران قانون «برنامه اقدام راهبردی لغو تحریم‌ها و حفظ منافع ملت ایران» را در تاریخ دوم دسامبر ۲۰۲۰ تصویب کرد. این قانون دولت را مکلف کرد که در صورت تداوم عدم پایبندی اعضای برجام به تعهد خود، اجرای تمامی تعهدات داوطلبانه ایران ذیل برجام به تدریج متوقف شود مگر اینکه سایر طرف‌های برجام تعهدات کامل خود را در عمل به اجرا درآورند.

جمهوری اسلامی ایران علی‌رغم تمامی بدعهدی‌های غرب در برجام، مجددا به منظور نشان دادن حسن‌نیت و با هدف غایی لغو تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی، اکنون آماده گفت‌وگوی نتیجه‌محور برای دستیابی به «توافق خوب» با ۱+۴ می‌باشد.

جمهوری اسلامی ایران ایران در این راه «حسن‌نیت» و عزم جدی داشته و دارای اراده لازم برای رسیدن به یک توافق خوب در وین می‌باشد.

در چارچوب این فرآیند، هرگز نباید فراموش کرد که آمریکا عامل اصلی ایجاد وضعیت فعلی است. در چهار سال گذشته، کاخ سفید برای از بین بردن برجام از هیچ تلاشی فروگذار نکرد و این ایران بود که تمام توان خود را برای زنده نگه داشتن این توافق به کار بست. آنچه که در 6 دور مذاکرات قبلی برای ایران آشکار شد این است که ایالات متحده هنوز درک درستی از این واقعیت ندارد که بدون رفع همه تحریم‌هایی که علیه ملت ایران در دوران پس از خروج این کشور از برجام اعمال کرده است، راهی برای بازگشت به برجام ندارد.

قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد از همه کشورهای عضو می‌خواهد «اقداماتی که ممکن است برای حمایت از اجرای برجام مناسب باشد، از جمله با انجام اقداماتی متناسب بر اساس برنامه اجرایی مندرج در برجام و این قطعنامه، از اقداماتی که اجرای تعهدات ذیل برجام را تضعیف می‌کند بپرهیزند».

هدف اصلی مذاکرات پیش‌رو باید اجرای کامل و موثر برجام و با هدف عادی‌سازی روابط تجاری و همکاری‌های اقتصادی پایدار با جمهوری اسلامی ایران باشد. بدیهی است برای بازگشت به برجام، ایران باید بتواند به طور کامل از لغو تمامی تحریم‌ها منتفع شود. ایران آمادگی دارد تا در صورت ارایه تضمین، بررسی خسارات و لغو موثر و قابل راستی‌آزمایی تحریم‌ها، اقدامات جبرانی خود را متوقف کند.

بازگشت احتمالی آمریکا به برجام مورد توجه ما نخواهد بود مگر اینکه تضمین‌هایی ارایه گردد که تجربه تلخ گذشته تکرار نخواهد شد و شرکای اقتصادی ایران بتوانند با اطمینان‌خاطر وارد تعاملات اقتصادی پایدار و بدون نگرانی با ایران شوند.

آنچه که در مذاکرات آتی مشخص می‌باشد این است که ایران با حسن‌نیت وارد مذاکرات می‌شود تا به یک توافق خوب برسد. آنها درخواست‌های فرابرجامی را نخواهد پذیرفت و جمهوری اسلامی ایران در مورد موضوعات فراتر از برجام وارد مذاکره نخواهد شد.

مایلم مجددا تاکید کنم که این فرصت، پنجره‌ای نیست که تا ابد باز بماند و آمریکا و سه کشور اروپایی می‌بایست به خوبی این را درک کنند. جمهوری اسلامی ایران در کنار تلاش متین، قوی و فعال دیپلماتیک برای لغو تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده، همزمان برنامه موثری برای خنثی‌سازی تحریم‌ها و در سایه برنامه توسعه پایدار اقتصادی کشور دارد.

بی‌تردید تهران به همان میزان که متعهد به عدم انحراف برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود است، متعهد به حفظ و صیانت از دستاوردهای دانشمندان و صنعت هسته‌ای صلح‌آمیز خویش نیز می‌باشد و علی‌رغم تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی، نیز دست از توسعه همه‌جانبه کشور در عرصه‌های صنعتی، تجاری، دریانوردی، فضایی، دفاعی، علم و فناوری، رشد فزاینده اقتصادی و … برنخواهد داشت.

ما معتقدیم توافق ممکن و در دسترس است اگر اراده سیاسی طرف‌های مقابل نیز در عمل وجود داشته باشد.

علی‌رغم بدعهدی‌های غرب و بی‌اعتمادی به رویکرد و سیاست‌های غیرسازنده کاخ سفید، جمهوری اسلامی ایران با «اراده واقعی» و «حسن‌نیت» در دور جدید مذاکرات وین تلاش خواهد کرد به «توافق خوب»، پایدار و قابل راستی‌آزمایی موثر در حوزه لغو تحریم‌ها دست یابد. تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از حسن‌نیت و جدیت و منطق مذاکراتی تامین‌کننده منافع و حقوق ملت ایران در وین و در میز مذاکرات فعالانه حضور دارد. من و‌ همکارانم نیز به پشتیبانی کامل از تیم مذاکره‌کننده و مذاکره‌کننده ارشد آقای دکتر باقری که دارای تجربه بالای مذاکراتی در این موضوع است، مشغولیم و در صورت لزوم با همتایان خود رایزنی بیشتری خواهقیم داشت.