کرونا سالمندان را تنهاتر کرده است
تنهایی عامل خطر پررنگ برای سالمندان است و می‌تواند مشکلات آنها را دوچندان کند
کرونا که آمد، شرایط سالمندان سخت‌تر شد. اخباری که مدام اعلام می‌کرد سالمندان بیشتر از دیگران در معرض کرونای سخت قرار می‌گیرند، سالمندان خانه‌نشین را تنهاتر کرد.
ملیحه محمودخواه| اعظم با تنهایی عجین شده است. بیشتر وقت‌هایش خودش بوده و تلویزیونی که حالا خط‌های رنگی که روی آن ظاهر شده، نشان می‌دهد که در آستانه سوختن است. 12سال زندگی مشترک را تجربه کرد و وقتی همسرش مُرد، تنهایی شد سبک زندگی‌اش. حالا با آمدن کرونا و قرنطینه خانگی تنهاتر شده. 56سالگی را پشت‌سر گذاشته و حالا بیکاری و تنهایی‌اش او را خسته‌تر کرده است. بعد از بازنشستگی با یکی دونفر از دوستانش کسب‌وکاری به راه انداخته بود اما کرونا او را دوباره در چهاردیواری اجاره‌ای خانه محبوس کرده است. احساس بیهودگی می‌کند، حتی حوصله آینه خانه را هم ندارد. دیگر تلویزیون را هم دوست ندارد و تنها موج رادیو آواست که در کنار گوشش مدام آواز می‌خواند. او این روزها با کسی مکالمه ندارد و همین او را افسرده کرده. حالا از شدت افسردگی و تنهایی رو به خوردن آورده است.
اما قرنطینه عباس ٦٧ساله را وسواسی کرده و ترس، بخش وحشتناک زندگی‌اش شده است. به زورِ قرص می‌خوابد، اما با وجود این، شب‌ها چندباری از خواب می‌پرد و استرس تمام تنش را به لرزه می‌اندازد. قبلا اصلا این‌طور نبود، اما این روزها ترسِ گرفتن کرونا و تنها مُردَن در این چهاردیواری بخشی از ذهنش را پر کرده است. ترسی که بعد از شنیدن خبر فوت یکی از آشنایان در تنهایی، وجودش را تسخیر کرده است.
شرایط سخت روحی برای سالمندان
کرونا که آمد، شرایط سالمندان سخت‌تر شد. اخباری که مدام اعلام می‌کرد سالمندان بیشتر از دیگران در معرض کرونای سخت قرار می‌گیرند، سالمندان خانه‌نشین را تنهاتر کرد. سالمندانی که تعداد زیادی از آنها در کنار تنهابودن شناخت کافی هم از دنیای مجازی ندارند و نمی‌توانند از مزایای فضای مجازی بهره ببرند.
حسام‌الدین علامه، سرپرست دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور، نبودِ زیرساخت‌های مناسب برای سالمندان را مشکل مهمی در این روزها می‌داند. او ایجاد زیرساخت‌های لازم را برای بالابردن مشارکت سالمندان بعد از گذر از بحران کرونا یکی از الزامات می‌داند.
او به «شهروند» می‌گوید: «به دلیل نبودِ زیرساخت‌های لازم و همین‌طور با درنظرگرفتن محدودیت شناخت سالمندان از فناوری‌های جدید انتظار می‌رود صداوسیما، رادیو، سمن‌ها و گروه‌های داوطلب در شرایط بحرانی امروز به کمک پرکردن خلأ به وجود آمده برای سالمندان بروند.
حتی تماس‌های مکرر نزدیکان این عزیزان می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب سالمندان کمک کند. هرچند نیاز به سامانه جامع سالمندی بیش از گذشته احساس می‌شود؛ سامانه‌ای که تمام وضع سالمندان، تنهایی، بیماری و سبک زندگی‌شان و… در آن ثبت شود.
افزایش آسیب‌پذیری سالمندان
فاطمه طاهری، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و متخصص طب سالمندان در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: «سالمندان همیشه آسیب‌پذیر بودند و درحال حاضر نیز آسیب‌پذیری آنها دوچندان شده است. این وضع وقتی دردناک‌تر می‌شود که آمارها نشان می‌دهد بیشتر افراد فوتی سن‌شان 50سال به بالا بوده است. آنهایی که به این مرحله نرسیدند و توانستند از دست این ویروس جان سالم به در ببرند نیز، در منزل ماندند و ایزوله‌بودن نیز افسردگی‌شان تشدید پیدا کرده است.
این متخصص طب سالمندان تأکید می‌کند که تنهایی عامل خطر پررنگ برای سالمندان است و می‌تواند مشکلات آنها را دوچندان کند؛ بروز افسردگی، مشکلات گوارشی، اختلالات خواب و ترس از تنهایی تا آخر عمر از موضوعاتی است که آنها را در دوران تنهایی درگیر می‌کند. راهکارهایی هم برای کاهش این بحران درنظر گرفته شده است؛ مثل تماس‌های تصویری اما اینها نیز نمی‌تواند مشکل سالمندان را کاهش و خلأ آنها نسبت به وجود عزیزان‌شان را کاهش دهد.
دلسوزی بی مورد می‌تواند خطرناک باشد
او با تأکید بر اینکه گاهی فرزندان به دلیل دلسوزی به دیدار پدر و مادر می‌روند و آنها را بغل می‌کنند، آنها با این تفکر این کار را انجام می‌دهند که چون علامت ندارند، پس کرونا نیز ندارند؛ درحالی که این ویروس موذی ممکن است بدون علامت در فردی باقی بماند اما اگر به سالمندان منتقل شود، مشخص نیست چگونه ظاهر شود و به همین دلیل تنها راه برای جلوگیری از ابتلای سالمندان به کرونا پیشگیری است.
علائم غیر طبیعی در سالمندان را جدی بگیرید
او معتقد است که هرگونه علامت غیرطبیعی در سالمند را باید جدی بگیرید، زیرا کرونا علایم گسترده‌ای دارد؛ مشکلات قلبی، دستگاه گوارش و مشکلات تنفسی ازجمله مسائلی است که بیماران کرونایی را درگیر می‌کند اما نکته اینجاست که علایم بیماری در سالمندان الپیتیکال است. گاهی بیماری در آنها تنها با خواب‌آلودگی بروز می‌کند. همیشه می‌گوییم هر تغییر در فرد سالمند را جدی بگیرید؛ زیرا کوچک‌ترین تغییر می‌تواند شروع کرونا باشد، به همین دلیل سالمندی که شرایط ثابتی داشته اما به یک‌باره تغییر شرایط پیدا کرده است، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.
او می‌گوید: «در حد امکان سالمندان از حضور در مکان‌های عمومی پرهیز کنند. افراد سالمند نسبت به سایر اعضای جامعه حساسیت بیشتری دارند، به همین دلیل با وجود آنکه به همه افراد جامعه توصیه می‌شود که از ماسک‌های معمولی استفاده کنند، سالمندان باید از ماسک‌های ویژه‌تری مانند ماسک‌های پزشکی استفاده کنند. مرتب دست خودشان را بشورند، هرچند پوست سالمندان بیشتر می‌تواند در معرض خشک‌شدن قرار بگیرد، باید مدام از لوسیون‌های کم‌عطر استفاده کنند. در مکان‌های عمومی ماسک بعد از 4ساعت تعویض شود و بهتر است پس از هربار ورود به خانه استحمام کنند.
سالمندان تنهاتر شده‌اند
مریم محمودی روانشناس معتقد است که از شروع کرونا استرس و اضطراب سالمندان بیشتر شده است و ندیدن عزیزان و کاهش رفت‌وآمد آنها شرایط را برای آنها سخت‌تر می‌کند. این درحالی است که باید به آنها انگیزه داد و با مشاوره‌های تلفنی شرایط را برای آنها تسهیل کرد. سالمندان باید امید و انگیزه بیابند که دوران کرونا تمام می‌شود و آنها می‌توانند بعد از قرنطینه به زندگی برگردند.
او ادامه می‌دهد: «استرس قرنطینه، نداشتن فعالیت‌های جزئی روزانه، ترس از آلوده‌شدن و کاهش همان رفت‌وآمد‌ها و مراودات حداقلی انواع استرس‌هایی است که سالمندان را درگیر کرده است. هرچند بخشی از سالمندان قبل از کرونا هم زندگی در تنهایی را تجربه کرده‌اند، اما با وجود قرنطینه و خطری که سلامتی‌شان را تهدید می‌کند، استرس تنهایی نسبت به گذشته برای این افراد مضاعف می‌شود؛ استرس‌هایی که با ادامه‌داربودن سلامت جسمانی آنان را هم به خطر می‌اندازد. استرس بی‌شک درصورت ادامه‌دارشدن سیستم ایمنی سالمندان را ضعیف می‌کند و آنها علاوه بر اینکه مستعد ابتلا به کرونا می‌شوند بلکه بیماری‌هایی با زمینه‌های عفونی هم سلامت آنها را تهدید می‌کند.»
قرنطینه اختلالات روانی را بیشتر می‌کند
این روانشناس با تأکید بر اینکه قرنطینه واقعا می‌تواند منجر به اختلالات روانی در فرد شود، ادامه می‌دهد: «سالم‌ترین افراد نیز حتی جوان‌ها نیز، در این دوران دچار مشکلات روانی شده‌اند و تازه بعد از اتمام کرونا اثرات آن دیده می‌شود.»
محمودی با تأکید بر اینکه طی‌کردن دوران کهنسالی حتی درحالت عادی به مراقبت‌های روانشناختی ویژه نیاز دارد، ادامه می‌دهد: «امروزه با شیوع کرونا و با توجه به مبهم‌بودن ابعاد این بیماری و نیز ویژگی‌های زیستی دوران سالمندی آسیب‌های بیشتری در خطر آنهاست.»
سازگاری با شرایط برای سالمندان سخت است
او ادامه می‌دهد: «کاهش دیدار حضوری و تشدید فاصله‌گذاری اجتماعی باعث فشارهای روانی می‌شود. سازگاری با شرایط، معمولا در دوره سالمندی به سختی روی می‌دهد، آنان به صورت کلی به دیگران وابسته هستند؛ حتی برخی از آنها برای رفع بعضی نیازهای اولیه درحوزه بهداشت به دیگران وابسته‌اند.»
این روانشناس بر این باور است که تمرکز بر آموزش و یادآوری باید و نبایدهای ضروری در دوران بیماری، اصلاح رژیم تغذیه‌ای، تأکید بر زدن ماسک و حتی آشناساختن سالمندان با شبکه‌های اجتماعی و فعالیت‌های مجازی مانع از غلبه تنهایی بر آنها می‌شود.