«ثبات» در بازار، بهترین سوغات وین
سناریوهای پسابرجامی در گفت‌وگوی «شهروندآنلاین» با «مرتضی افقه»، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز
«آیا نرخ‌ها پس از توافق می‌شکند؟» پرسشی که «شهروندآنلاین» در گفت‌وگو با «مرتضی افقه»، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز مطرح کرده است.
همه نگاه‌ها این روزها به شهر وین دوخته شده. جایی که مذاکرات مابین ایران و ۱+۴ به مرحله نهایی خود نزدیک شده است. به گزارش «شهروندآنلاین»، در پی انتشار اخبار مثبت مذاکرات، شمارش معکوس برای حصول توافق هسته‌ای آغاز شده است. انتشار این اخبار در چند روز اخیر نگاه امیدوارکننده‌ای برای مردم نسبت به آینده اقتصادی کشور رقم زده است که جا دارد ابعاد این تحولات از زاویه دقیق‌‌تری مورد واکاوی قرار گیرد. «شهروند» به همین منظور سناریوهای پسابرجامی اقتصاد ایران را در گفت‌وگو با «مرتضی افقه»، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز بررسی کرده است. این کارشناس اقتصادی به این پرسش که «آیا نرخ‌ها پس از توافق می‌شکند؟» پاسخ داده است.
چشمِ منتظرِ بازار به توافق
«سقوط ارز» پس از توافق محتمل‌ترین پیش‌بینی است که اکثریت کارشناسان اقتصادی بر آن اتفاق نظر دارند. این توافق با توجه به تاثیر روانی این رویداد، می‌تواند زمینه‌ساز کاهش قیمت ارز در بازار شود. موضوعی که مرتضی افقه، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز نیز بر آن تاکید دارد. این پژوهشگر اقتصادی معتقد است که قیمت ارز با توجه به آثار روانی، در کوتاه‌مدت سیر کاهشی دارد. از نگاه این مدرس دانشگاه، قیمت احتمالی ارز در دوران پسابرجام در حدود 23 هزار تومان خواهد شد. 23 هزار تومان، رقمی است که به عنوان نرخ تسعیر ارز در لایحه بودجه 1401 نیز آمده است.
مراودات مالی ایران افزایش می‌یابد
مرکز پژوهش‌های «اتاق ایران آینده اقتصاد و تجارت» نیز در پژوهشی به این پرسش پاسخ داده که نرخ دلار در سال 1401 و پس از آن چه میزان است؟ بر اساس این پژوهش نیز کاهش قیمت دلار در بلندمدت و میان‌مدت به عواملی دیگر همچون خروج ایران از لیست سیاه FATF بستگی دارد. موضوعی که مرتضی افقه نیز در گفت‌وگو با «شهروند» بر آن تاکید دارد.
افقه در این‌باره می‌گوید: «کاهش نرخ ارز به عواملی همچون میزان افزایش درآمدهای ارزی و افزایش صادرات نیز وابسته است. باید دید توافق به چه نحوی است؟ چه میزان از ارزهای بلوکه شده ایران آزاد می‌شود و چه میزان درآمدهای ارزی و مراودات مالی ایران افزایش می‌یابد.»
قیمت احتمالی ارز در دوران پسابرجام در حدود 23 هزار تومان خواهد شد. 23 هزار تومان، رقمی است که به عنوان نرخ تسعیر ارز در لایحه بودجه 1401 نیز آمده است.
اهمیت تصمیم‌گیری اقتصادی دولت
توجه به این نکته ضروری است که در صورت تحقق توافق، آزادسازی منابع مالی بلوکه شده ایران و همچنین فروش نفت کشور، نقدینگی قابل ملاحظه‌ای در اختیار سیاست‌گذاران اقتصادی قرار خواهد گرفت. از نگاه کارشناسان، تصمیم‌گیری اقتصادی دولت در دوران پسابرجام نیز از موضوعات حائز اهمیت در کاهش نرخ‌ها و افزایش ارزش پول ملی خواهد بود. مساله دیگری که عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز به آن اشاره دارد، این است: «کاهش قیمت ارز پس از توافق تحت تاثیر مسائل روانی خواهد بود؛ اما کاهش آن مقطعی خواهد بود و به نظر بنده قیمت تعادلی دلار در کانال ۲۷ تا ۲۸ هزار تومان شکل گرفته است. در بلندمدت قیمت دلار بستگی به عملکرد دولت دارد و اینکه چگونه اقتصاد را مدیریت کنیم.»
باید به دنبال ثبات اقتصادی باشیم
وضعیت اقتصاد ایران پس از توافق هسته‌ای، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌‌های فعالان بازار است و گمانه‌زنی‌های بسیاری در خصوص جهت‌گیری بازار سرمایه، مسکن و خودرو ایران بعد از احیای برجام وجود دارد. افقه معتقد است که صعود و سقوط در هر کدام از این بازارها وابسته به مولفه‌های متعدد است.
بازار مسکن از نگاه افقه وابسته به دستمزد نیروی‌های انسانی، مسائل جمعیتی و سیاست‌های دولت در عرصه ساخت و ساز و … است. اگر چه از نگاه این کارشناس اقتصادی، تا حدودی قیمت مصالح ساختمانی وابسته به قیمت ارز است، اما بازار مسکن کم‌ترین تاثیر را از توافق و مذاکرات به خود خواهد دید. افقه در تکمیل نظر خود می‌گوید: «از نگاه من ثبات اقتصادی و کاهش میزان تورم سالانه را می‌توان بهترین سوغات وین برشمرد.»
تاثیر نوسانات ارز در بازار خودرو
بازار خودرو یکی دیگر از بازارهایی است که می‌تواند پس از توافق با کاهش روبه‌رو شود. توافق می‌تواند زمینه سرمایه‌گذاری‌های جدید را در عرصه خودرو فراهم سازد. اگر چه عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز معتقد است که با نوسان در بازار شاهد کاهش قیمت در بازار خودرو خواهیم شد، اما تاکید دارد که این کاهش وسیع نیست و تحول در صنعت خودروسازی نیازمند مولفه‌های دیگری است. افقه درباره وضعیت کالاهای اساسی پس از توافق نیز می‌گوید: «عوامل متعددی دست به دست هم داده‌اند تا قیمت کالاها به ویژه کالاهای اساسی روز به روز گران شود. این کالاها نیز تحت تاثیر عوامل مختلفی هستند. اما به طور کلی می‌توان گفت افزایش درآمدهای ارزی دولت و کاهش قیمت ارز می‌تواند در نرخ کالاهای اساسی تاثیرگذار باشد.»
توافق تقاضای خرید را کاهش می‌دهد
افقه این نکته را نیز یادآور شد که توافق می‌تواند در کوتاه‌مدت میزان تقاضای خرید را در کشور کاهش دهد و همین باعث کاهش قیمت‌ها شود. افقه درباره وضعیت بازار ارز و سکه در دوران پسابرجام می‌گوید: «این بازار تا حدود بسیاری تحت تاثیر قیمت دلار است و می‌توان گفت نوسانات ارزی روی این بازار تاثیرگذار خواهد بود.» عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز بار دیگر بر این مساله تاکید کرد که حل مراودات مالی در کوتاه‌مدت می‌تواند در بهبود شرایط اقتصادی کشور تاثیرگذار باشد.