وضعیت اقتصادی در سال ۱۴۰۰، جام‌جهانی، وضعیت موجود شرکت‌های دانش‌بنیان ،تصادفات جاده‌ای ، گرانی دارو، حمله نظامی روسیه به اوکراین و مذاکرات وین از جمله موضوعات مورد توجه رسانه ها بود
بیشتر روزنامه های امروز به آغاز سال نو و پیام های نوروزی رهبری و رئیس جمهوری اشاره داشتند و در کنار آن به وضعیت اقتصادی در سال ۱۴۰۰، جام‌جهانی، وضعیت موجود شرکت‌های دانش‌بنیان ،تصادفات جاده‌ای ، گرانی دارو، حمله نظامی روسیه به اوکراین و مذاکرات وین پرداختند. با هم مروری داریم به برگزیده این اخبار و تحلیل ها؛
کارناوال مرگ!
روزنامه آفتاب یزد: یکی از تلخ‌ترین خبرهایی که در نوروز 1401 منتشر شد، خبر جانباختن 663 نفر بر اثر تصادفات جاده‌ای است. در این راستا سرهنگ احمد شیرانی رئیس مرکز کنترل ترافیک پلیس راهور گفته است:« از بیست و پنج اسفندماه تا جمعه شب ۶۶۳ نفر از هموطنان در تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست داده اند. البته میزان تلفات جانی نسبت به سال گذشته ۲۳ درصد کاهش داشته است. توجه نکردن به جلو با ۳۶ درصد، رعایت نکردن حق تقدم با ۱۶ درصد و ناتوانایی در کنترل وسیله نقلیه با ۱۵ درصد بیشترین علت تصادف در تعطیلات نوروزی امسال بوده است.» اما از مهمترین دلایلی که باعث شده که شاهد جانباختن این تعداد از هموطنانمان باشیم، خودروهای ناایمن، جاده‌های خراب و بی‌دقتی رانندگان است. در این خصوص سید جعفر تشکرى هاشمی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شوراى شهر تهران نسبت به آمار تصادفات جاده‌اى نوروز ۱۴۰۱ نوشته است:« به دلیل نبود رقابت در تولید و ساخت خودروهای بی‌کیفیت و جاده‌های ناامن، ۱۷۰۰۰ نفر جان خود را از دست می‌دهند!.»
بیم و امیدهای اقتصاد در سال ۱۴۰۱
روزنامه ابتکار:اقتصاد ایران سال‌هاست که با مشکلات بیشماری دست و پنجه نرم می‌کند و طی این سال‌ها معیشت مردم نیز تحت تاثیر این مشکلات با چالش‌های بسیاری روبه‌رو بوده است و حالا با شروع سال جدید بسیاری بر این باورند که با حل و فصل برخی مسائل در سال جدید باعث می‌شود تا ما شاهد گشایش‌های اقتصادی در سال جدید باشیم، البته این نظر مخالفان خود را نیز دارد.سال 1400 با تمام اما و اگرهای خود به پایان رسید و حالا مهمترین پرسشی که مطرح می‌شود این است که چه سرنوشتی در سال 1401 در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود؟ کارشناسان و صاحب‌نظران پاسخ‌‌های متفاوتی در این خصوص مطرح می‌کنند، برخی‌ها معتقدند به دلیل برجام و قیمت نفت امکان دارد سال 1401، سالی آرام برای اقتصاد ایران باشد. علی قنبری، اقتصاددان در گفتوگو با خبرآنلاین گفته است: «وضعیت اقتصادی در سال ۱۴۰۰، مناسب نبود اما این امکان وجود دارد که سال ۱۴۰۱ وضعیت اقتصادی بهتری را شاهد باشیم .در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات و احیای برجام ، از محل فروش نفت درآمد مناسبی حاصل می‌شود چراکه قیمت نفت نیز در بازارهای جهانی بالاست. البته جز برجام باید تکلیف پیوستن یا نپیوستن به اف‌ای‌تی‌اف نیز روشن شود چراکه لازمه اثرگذاری برجام، برقراری مرودات مالی و شکستن سد تحریم‌هایی جز تحریم‌هایی است که در اثر خروج ترامپ از برجام رخ داده است.»
قرن پانزدهم غروب آمریکا و طلوع ما
روزنامه کيهان:اولین سال از قرن پانزدهم را در حالی آغاز می‌کنیم که یکی از بزرگ‌ترین و سرنوشت‌سازترین رخداد تاریخ را در میانه قرن گذشته شاهد بوده‌ایم. انقلاب اسلامی بازگشت دوباره به اسلام ناب محمدی(ص) بود و به بیان دیگر، احیای بعثت و یا بعثت دوباره بود. نه آنکه در بعثت دوباره، آموزه‌هایی متفاوت از آنچه پیش از این بوده است، آمده باشد بلکه با انقلاب اسلامی، اسلام ناب محمدی(ص) بار دیگر بعد از ۱۴ قرن، بر کرسی حاکمیت نشست. اسلام ناب، پیش از این هم بود، اما در کتاب‌ها و در ذهن برخی از عالمان دینی بود. در عرصه تئوری بود و نه در میدان عمل. نسخه شفا بخش بود، اما پیچیده نشده بود. اتفاقی که افتاده بود اینکه امام راحل ما (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) اسلام ناب محمدی(ص) را از میان کتاب‌ها و کتابخانه‌ها بیرون آورده و غبار غلیظی از بدعت‌ها و تحریف‌ها و کج‌اندیشی‌ها که طی قرن‌های متمادی بر چهره آن نشسته بود را زدوده و اسلام ناب را همان‌گونه که در صدر بود ارائه کرده بود… داستان پُرماجرای ما و هجوم همه‌جانبه نظام سلطه بین‌المللی و دنباله‌های ریز و درشت آنها دقیقاًً از همین نقطه آغاز شد. هجومی که طی ۴۳ سال گذشته بی‌وقفه ادامه داشته است. اما چرا؟
بدهی دولت قبل تسویه شد
روزنامه ایران:رئیس جمهور که در آخرین جلسه هیأت دولت در سال گذشته تأکید کرده بود «دستگاه‌های اجرایی به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که در تعطیلات نوروزی وقفه‌ای در کارهای ضروری مردم ایجاد نشود» خود پیشگام این رویکرد بود. وی دوم فروردین از مجتمع بازتوانی جانبازان اعصاب و روان بازدید کرد و سوم فروردین هم نخستین جلسه هیأت دولت در سال 1401 برگزار شد. حسن ختام برنامه‌های نوروزی دولت، سفر سه روزه به خراسان رضوی در روزهای 10، 11 و 12 فروردین بود. این برنامه‌ها اما از آخرین روزهای سال گذشته آغاز شد؛ رئیس جمهور 29 اسفند سال گذشته در سفر یک روزه به خوزستان، هم آخرین تدابیر دولت برای رفع نیازهای خرمشهر را بررسی کرد و هم از مراکز اورژانس و هم مرکز کنترل ترافیک بازدید کرد. 6 فروردین جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا، 7 فروردین دومین جلسه هیأت دولت در سال جدید و 8 فروردین هم جلسه کارگروه رفع فقر مطلق به ریاست آیت‌الله رئیسی برگزار شد. رئیس‌جمهور همچنین نهم فروردین با حضور در شهر جدید پردیس، دستور ویژه برای تسریع در تکمیل واحدهای مسکن مهر را صادر کرد.
فیفا و مافیا و قرعه سیاسی ما در جام‌جهانی
روزنامه جوان:فوتبال بیش‌از آنچه امکان پنهان کردن آن وجود داشته باشد، سیاسی است. با این حال، برخی قرعه ها، از قبیل قرعه ایران در جام‌جهانی قطر، انگار که بدون قرعه و با اراده بازیگران عرصه سیاست انجام شده است! ایران با انگلیس و امریکا و یکی از سه تیم ولز، اسکاتلند یا اوکراین که دوتای اولی بریتانیایی هستند و سومی نیز اکنون محل منازعه قدرت‌های سیاسی و نظامی است، هم‌گروه شده است. فیفا نمایش «فوتبال سیاسی نیست» را اغلب به زشت‌ترین صورت برگزار می‌کند. مثال‌های نقض از موارد عادی بیشتر است، آخرینش همین حذف فوتبال روسیه به خاطر عملکرد سیاستمداران روسی است! و چرا فوتبال، سیاسی نباشد، با آنکه سیاست روی چیز‌های بسیار بی‌ارزش‌تر و بی‌اهمیت‌تر از این‌هم دست می‌گذارد و دخالت می‌کند!اما در عین‌حال که ادعای فیفا دورنگه‌داشتن فوتبال از تحریم‌های سیاسی است، مردم فوتبال را کاملاً با چاشنی سیاست می‌پسندند. هرچند در آنچه مردم از سیاست می‌فهمند و انتظار می‌کشند با آنچه فیفا به آن التزام دارد، تفاوت‌های عمیقی هست. ۷ بر یک آلمان- برزیل در ۲۰۱۴ با آنکه همه شاخص‌های فنی یک بازی به‌یادماندنی را داشت، کمتر محل بحث فوتبالی‌هاست تا ۲ بر صفر آرژانتین-انگلیس در ۱۹۸۶ که به خاطر جنگ ۱۹۸۲ فالکلند به یک بازی سیاسی تبدیل شد و دو گل مارادونا به انگلیس یکی با «دست‌خدا» و دیگری ملقب به «گل قرن» هر دو با عناوین غیرفوتبالی در تاریخ فوتبال و بین مردم و رسانه‌ها ماند.
جهان در عطش دانش بنیان ها
روزنامه خراسان: اگر تا دیروز نام «دانش‌بنیان» صرفا یک نام زیبا و جذاب بود، حالا دیگر تردیدی نیست که میتواند گره‌گشای بسیاری از مشکلات کشور، به ویژه در حوزه اقتصاد باشد، اگر باورمان به دانش جوانان فعال در این عرصه را عمیق‌تر کنیم. شعاری که نقشه راه را مشخص کرد رهبر معظم انقلاب با نام‌گذاری سال 1401 به نام «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» بار دیگر اعتقاد راسخشان به شرکت‌های دانش‌بنیان و نقش آنها در توسعه کشور را مطرح کردند و تکلیف بر همگان، به ویژه مسئولان، روشن شد که باید تمام توان خود را برای تقویت این حوزه به کار بگیرند. در گزارش امروز، نگاهی داشته‌ایم به وضعیت موجود شرکت‌های دانش‌بنیان و توانمندی‌هایی که برای کمک به حل مشکلات کشور، توسعه اقتصادی و ارتقای بهره‌وری دارند. 6608 شرکت دانش بنیان تایید شده بر اساس گزارش معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، هم‌اکنون 6608 شرکت در کشور به عنوان «دانش‌بنیان» تایید شده است که در 9 دسته فعالیت می‌کنند. البته در تازه‌ترین خبرهای منتشر شده به نقل از این معاونت، که فروردین ماه امسال انتشار یافته، تعداد کلی شرکت‌های دانش‌بنیان بیش از 6 هزار و 624 مورد اعلام شده که نشان می‌دهد تاییدیه‌های 16 شرکت جدید نیز به تازگی صادر شده است.
همه چیز علیه دلار
روزنامه وطن امروز: از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین و اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه آن کشور، مسکو وابستگی کشور‌های غربی به انرژی این کشور را به یکی از اهرم‌های فشار خود علیه غرب تبدیل کرده است. در واقع افزایش بی‌‌سابقه قیمت نفت و گاز در دنیا در نخستین هفته‌های بروز تنش در اوکراین بویژه پس از اعمال تحریم‌ها بر بخش انرژی روسیه از سوی آمریکا و انگلیس، به جهانیان نشان داد قطع کامل صادرات انرژی از سوی مسکو عواقب بیسابقهای در پی خواهد داشت. از سوی دیگر ناتوانی آمریکا در همراه کردن سایر کشور‌های جهان بویژه اتحادیه اروپایی در اعمال تحریم علیه بخش انرژی روسیه نشان‌دهنده وابستگی شدید اروپا و سایر کشور‌های جهان به انرژی روسیه بود. اما مهمترین اتفاقی که در روزهای گذشته در این رابطه رخ داد، ملزم کردن کشور‌های اروپایی از سوی روسیه به پرداخت بهای گاز وارداتی با روبل بود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در نخستین روزهای فروردین اعلام کرد اروپا برای بهای گاز وارداتی به جای دلار و یورو باید روبل پرداخت کند. در واقع روسیه در پاسخ به تحریم‌های مالی و اقتصادی علیه این کشور، با علم به وابستگی اروپا به انرژی این کشور در پی آن است با افزایش حجم روبل در تبادلات و کاهش سهم دلار و یورو به حفظ ارزش روبل کمک و با جنگ اقتصادی غرب مقابله کند. بر همین اساس صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده است تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه میتواند منجر به تضعیف جایگاه دلار و هژمونی آن در عرصه جهانی شود.
استقبال از موج هفتم کرونا
روزنامه اعتماد:موج هفتم کرونا در راه است. پررنگ‌تر شدن سایه موج هفتم بر سر کشور ، نیاز به محاسبه پیچیده‌ای ندارد. شواهد عینی و روشن از حجم انفجاری سفرهای تفریحی همزمان با کاهش شدید رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و افزایش دوباره تعداد شهرهای با وضعیت قرمز ، نشانه‌هايی مشخص از کم‌شدن فاصله مردم با موج هفتم بیماری است آن‌هم درحالی‌که به دنبال لغو تمام ممنوعیت‌های بهداشتی در اتحادیه اروپا ظرف روزهای گذشته، سازمان بهداشت جهانی با انتقاد از این رویه غیر علمی و شتابزده دولت‌هایی همچون ایتالیا، هشدار داد که وضعیت شکننده بیماری کووید 19 به گونه‌ای است که کمترین سهل‌انگاری و نادیده گرفتن توصیه‌ها، میتواند عواقب جبران‌ناپذیري به همراه داشته باشد. علاوه بر این، دیروز هم خبری درباره جهش جدید از ویروس کووید 19 منتشر شد که از سویه‌ای با قابلیت انتقال بیشتر خبر می‌داد. طبق خبری که دیروز به نقل از WHO در خبرگزاری ایسنا منتشر شد، سازمان بهداشت جهانی، این جهش جدید موسوم به XE را دومین سویه ترکیبی بعد از ترکیب امیکرون و دلتا معرفی کرده و هشدار داده: «سویه نوترکیب XE برای اولین بار در بریتانیا در ۱۹ ژانویه شناسایی شد و بیش از ۶۰۰ توالی گزارش و تایید شده است اما این یافته نیاز به تایید بیشتری دارد. نتایج مطالعات اولیه نشان می‌دهد که میزان نرخ رشد این نوترکیب جدید در مقایسه با زیرسویه قبلی ، به میزان ۱۰ درصد است.»
کلید اتمام مذاکرات دست کیست؟
روزنامه شرق: اگرچه در واپسین روزهای پایانی سال گذشته هیئت‌های اروپایی حاضر در وین با گرفتن عکس یادگاری از احتمال پایان مذاکرات و نزدیک‌بودن حصول توافق خبر دادند، اما ظهر ۲۰ اسفند سال گذشته (۱۱ مارس) جوزف بورل در توییتی از توقف مذاکرات وین به دلیل تأثیر و نفوذ «عوامل خارجی» خبر داد؛ توقفی که تنها به فاصله ۴۸ ساعت بعد از بازگشت علی باقری‌کنی، معاون سیاسی و مذاکره‌کننده ارشد دولت رئیسی به وین رقم خورد. با وجود آنکه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مصداقی برای گفته خود (عوامل خارجی) به عنوان دلایل توقف مذاکرات مطرح نکرد، اما با گذشت ۲۳ روز از توقف مذاکرات به نظر می‌رسد شرایط به سمت نوعی انسداد و حتی شکست در روند احیای برجام میل می‌کند تا جایی که خبرهای واصله حکایت از برچیده‌شدن چادر خبرنگاران در مقابل هتل کوبورگ وین، محل برگزاری مذاکرات دارد. در این بین به باور قاطبه کارشناسان، تحلیلگران و ناظران امر دو عامل بیش از سایر پارامترها در توقف مذاکرات وین دخیل بود‌ه‌اند؛ نخست نقش مخرب مسکو در روند مذاکرات احیای برجام و دیگری درخواست تهران برای خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست گروه‌های تروریستی ایالات متحده و تحریم‌های آمریکا. با این حال ارزیابی متنوع و حتی متضادی درخصوص وزن‌دهی به هرکدام از این دو عامل مطرح می‌شود؛ کمااینکه طیفی از کارشناسان بر دخالت‌های مخرب روسیه بر روند مذاکرات وین تأکید دارند و در مقابل برخی معتقدند اصرار ایران بر خطوط قرمز خود مبنی بر خروج سپاه از لیست گروه‌های تروریستی و تحریم‌های آمریکا عملا به توقف و حتی انسداد مذاکرات انجامیده است.
اخلال رادیکال‌ها در پروژه بازسازی اجتماعی
روزنامه فرهیختگان: در سال‌های گذشته به واسطه عملکرد نامناسب نهاد دولت در ایران و به‌تبع آن انباشت حجم قابل‌توجهی از مشکلات و مطالبات مردم در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نگاه بخشی از جامعه نسبت به کارآمدی نهاد دولت تغییر کرده است. این تغییر نگاه در سطح سیاسی یکی از مهمترین عوامل کاهش میزان مشارکت مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته نسبت به دوره قبلی بود، در سطح سیاسی براساس نظریه‌های مرسوم روابط بین‌الملل و علم سیاست کاهش میزان مشارکت مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری میتواند جایگاه دولت درمیان افکار عمومی داخل کشور و همچنین اقتدار آن در برابر سایر دولت‌های دیگر را تحت‌تاثیر خود قرار دهد که خود این دو موضوع از چالش‌های مهمی بود که دولت سیدابراهیم رئیسی از همان آغاز کار با آن مواجه شد، البته مساله ریزش سرمایه اجتماعی نهاد دولت و به‌تبع آن کاهش اقتدار آن چه در سطح بیرونی و چه در سطح خارجی امری دائمی و تغییرناپذیر نیست، تجربه تاریخی انتخابات‌های پیش از این که شاهد کاهش مشارکت مردم در آنها بودیم نیز نشان می‌دهد امکان احیای سرمایه اجتماعی ازدست‌رفته مردم به وسیله دولت‌های مختلف در زمانی کوتاه امری کاملا شدنی است و این اتفاق نیز در دولت سیزدهم درصورت تلاش دولتمردان برای حل مشکلات مردم و از بین بردن مواردی که باعث قهر موقتی‌شان با صندوق‌های رای شده است میتواند رخ دهد.
پشت پرده قاچاق و گرانی دارو
روزنامه همشهری:گرانی، کمبود و قاچاق دارو؛ این خلاصه وضعیت دارویی کشور در سال گذشته بود که در ماه‌های آخر با مطرح شدن حذف کامل ارز ترجیحی و احتمال گرانی‌های بیشتر در این حوزه، چالش‌هایی ایجاد کرد. هر چند که سازمان غذا و دارو بر اصلاح اختصاص ارز ترجیحی یا همان 4200تومانی دارو، تأکید می‌کند و نه حذف آن. استارت افزایش قیمت دارو از اواخر سال 99و حتی در نیمه اول 1400با حذف چراغ خاموش ارز دولتی زده شد که منجر به افزایش قابل توجه قیمت دارو و تجهیزات پزشکی شد و حتی در مواردی قیمت‌ها را تا 100درصد هم بالا برد؛ اتفاقی که قاچاق دارو، کمبود و گرانی‌های بیسابقهای را رقم زد. هر چند که به‌گفته بهرام دارایی، معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو «فعلا تغییری در اختصاص ارز دارو رخ نمی‌دهد اما اصلاح ساختار اختصاص ارز به‌گونه‌ای می‌شود که افزایش قیمت و کمبود دارویی رخ ندهد.» همه اینها در شرایطی است که سال گذشته، حذف ارز ترجیحی برخی داروها با جایگزینی برخی داروهای تولید داخل همراه شد که به تأکید بیماران اثربخشی لازم را نداشتند و روند درمانی آنها را متوقف یا آنها را مجبور به تهیه داروهای گران خارجی از بازار آزاد کرد؛ نکته‌ای که به‌گفته مسئولان حوزه بهداشت و درمان کشور ناشی از انحصارگرایی‌ها در حوزه تولید داروست که میتواند منجر به کاهش کیفیت تولید شود. حالا رئیس سازمان غذا و دارو در بیان طرح‌های سازمان در سال 1401از شکست این انحصارگرایی‌ها خبر می‌دهد و در گفتوگو با همشهری می‌گوید: «براساس تفاهمنامه با معاونت علمی ریاست‌جمهوری، تولید دارو در کشور از سال گذشته وارد فاز دیگری شد. اعلام نیاز از سوی ما و تامین دارو و تجهیزات پزشکی از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان است و نگاه‌مان به این حوزه تولید محصول با کیفیت صادرات است.»
بازگشت اضطراب به سال تحصیلی
روزنامه جام جم: مدارس و دانشگاه‌های كشور از امروز باز می‌شوند و حضور در كلاس‌های درس اجباری است. انگار كه اول مهر است و آغاز سال تحصیلی جدید. در مورد مدارس گفته‌اند كه باید مراسم استقبال گرفته شود و مثل اول پاییز كه آیین بوی ماه مهر اجرا می‌شود، همه تدارك یك استقبال پرشور را ببینند، خبری هم از اغماض و چشم بستن بر كاهلی‌ها نباشد. صادق ستاری فرد، سخنگوی وزارت آموزش و پرورش گفته است كه از امروز همه مدارس ملزم به ارائه آموزش حضوری هستند و كارشناسان مناطق و شهرستان‌ها به مدارس سركشی می‌كنند. هر مدرسه‌ای هم كه در بازگشایی و ارائه آموزش حضوری اهمال كند، طبق ضوابط با آن برخورد می‌شود و هر دانش آموزی هم كه به مدرسه نیاید، غیبت می‌خورد. از دو دانشگاه صنعتی شریف و علامه طباطبایی كه رسما گفته‌اند از امروز كلاس‌ها را حضوری برگزار نخواهند كرد اگر بگذریم، تقریبا هیچ صدای مخالفی علیه این بازگشایی به گوش نرسیده است. مخصوصا از مدارس كه مقابل تصمیم ستاد ملی مقابله با كرونا تمكین محض كرده‌اند. این ستاد، روز ششم فروردین در نخستین جلسه در سال و قرن جدید یك تصمیم غیرمنتظره گرفت، تصمیم به برگزاری حضوری كلاس‌های درس در مدارس و دانشگاه‌ها و برخورد با هركسی كه ساز مخالف بزند. ستاد ملی این تصمیم را گرفت چون دو استدلال داشت، ابتدا شیب نزولی ابتلا به كرونا در كشور و دوم حجم قابل توجه تزریق واكسن، دو استدلالی كه در واقع همپای این سیاست جهانی است: «مدارس باید آخرین جایی كه بسته می‌شود و اولین جایی كه باز می‌شود، باشند.» كرونا مدتی است در كشورمان فروكش كرده و از روزهای اوج موج ششم فاصله گرفته، مرگ‌های روزانه نیز به زیر۵۰ رسیده و كمر موجی كه با امیكرون همراه بود، شكسته است. به‌ظاهر، اوضاع برای بازگشایی مراكز آموزشی مساعد است و تعلل در آموزش حضوری جایز نیست.