«سیاست از ورزش جداست»؛ این، خنده‌دارترین جمله پرتکرار در ادوار مختلف محسوب می‌شود. اگر هنوز هم سعی دارید به اطرافیان بقبولانید که ورزش و به‌خصوص فوتبال ابزاری برای ایجاد دیپلماسی بین کشورهاست، ماجرای لغو بازی دوستانه ایران و کانادا را با جزییات مطالعه کنید.
امیرصادقی پناه- شهروندآنلاین؛ دراگان اسکوچیچ، سرمربی تیم ملی در ذهن خود یک شبیه‌سازی مناسب از دیدار با آمریکا را در کانادا ترسیم کرده بود. بازیکنان دعوت شده به اردو مشغول آماده‌سازی جهت سفر به ترکیه برای دریافت ویزای کانادا بودند و در شرایطی که علاقه‌مندان به فوتبال در انتظار اولین مسابقه تدارکاتی تیم ملی در مسیر منتهی به جام جهانی قطر نشسته بودند، ناگهان خبر آمد این دیدار دوستانه لغو شده است.
خبری که فدراسیون فوتبال کانادا آن را عصر پنجشنبه به طور رسمی اعلام کرد، درست در لحظه‌ای که برخی اعضای تیم ملی در فرودگاه امام خمینی(ره) آماده سفر به آنکارا برای اقامت یک روزه و اقدام برای دریافت ویزای کانادا بودند؛ یک حاشیه بزرگ، یک جنجال عظیم به قیمت از دست رفتن یک فرصت آماده‌سازی خوب برای تیم ملی فوتبال ایران.
فوتبال ایران یک‌بار دیگر هم اسیر مسائل سیاسی شد. در حالی که از مدت‌ها قبل بحث لغو بازی وجود داشت، در نهایت 10 روز قبل از انجام مسابقه این مساله شکل واقعیت به خود گرفت و برنامه‌ریزی‌های فدراسیون برای اولین بازی دوستانه بر باد رفت.
ماجرا از کجا شروع شد؟
بعد از عقد قرارداد همکاری میان فدراسیون‌های ایران و کانادا، مصاحبه‌ای که جاستین ترودو، نخست‌وزیر کشور کانادا انجام داد، شروع یک جریان برای لغو مسابقه بود. 29 اردیبهشت ماه بود که جاستین ترودو نسبت به برگزاری بازی با ایران انتقاد کرد و گفت: «دعوت فدراسیون فوتبال کانادا از ایران برای انجام بازی دوستانه در ونکوور ایده خوبی نبود و برگزارکنندگان این دیدار باید توضیح دهند چرا به دنبال برگزاری آن هستند.» صحبت‌های نخست‌وزیر کانادا مشخصا برگرفته از اختلاف دیپلماتیکی است که بین دو کشور جاری بود. در آن مقطع البته فدراسیون فوتبال کانادا سریعا واکنش داشت و اعلام کرد: «ما در فدراسیون فوتبال کانادا به قدرت ورزش و توانایی آن برای گرد هم آوردن افراد با پیشینه و عقاید سیاسی مختلف برای یک هدف مشترک اعتقاد داریم. ایران یکی از 32 تیم شرکت‌کننده در جام جهانی 2022 قطر است و فدراسیون فوتبال کانادا از تمامی پروتکل‌های بین‌المللی در برگزاری این مسابقه پیروی می‌کند. روی آماده‌سازی تیم ملی مردان‌مان برای رقابت در صحنه جهانی متمرکز هستیم.»
در ادامه کاناداییها طی نامه‌هایی به فدراسیون ایران از قطعی بودن برگزاری بازی با ایران خبر دادند و با وجود شایعات این‌طور به نظر می‌رسید که همه چیز آماده برگزاری بازی است. با همه این مسائل اما چند روز قبل حمید استیلی، مدیر تیم ملی فوتبال، وقتی با سوالی درباره احتمال لغو بازی مواجه شد، گفت: «هنوز چیزی قطعی نیست، باید ببینیم چه می‌شود!»
در نهایت عصر پنجشنبه، 5 خرداد ماه خبری رسمی روی صفحه توییتر فدراسیون فوتبال کانادا قرار گرفت؛ دیدار با ایران لغو شد!
دلیل فدراسیون کانادا؛ وضعیت ژئوپلیتیک!
فدراسیون فوتبال کانادا بعد از اعلام خبر رسمی لغو بازی با ایران صبح روز جمعه بیانیه‌ای در این خصوص منتشر کرد و توضیحاتی ارائه داد.
در بیانیه فدراسیون فوتبال کانادا آمده است:«فدراسیون کانادا بهترین نیت را در تلاش برای اطمینان از کسب تجربه مهم تیم ملی مردان در برابر تیم‌های جام جهانی در آمادگی برای قطر 2022 دارد. در هفته گذشته، وضعیت غیرقابل دفاع ژئوپلیتیک (سیاست جغرافیایی) میزبانی ایران به میزان قابل توجهی دچار تفرقه شد و در واکنش به آن، این مسابقه لغو شد. در حالی که ما عوامل بیرونی را در انتخاب حریف مناسب در فرآیند تصمیم‌گیری اولیه خود در نظر گرفتیم، تلاش خواهیم کرد تا حرکت رو به جلو را بهتر انجام دهیم.»
جالب اینجا بود که کاناداییها برای بازی با ایران بلیت‌فروشی هم کرده بودند، اما بازی را لغو کردند. فدراسیون کانادا در این‌خصوص هم آورده است: «ما سخت در تلاش هستیم تا یک حریف جایگزین پیدا کنیم و به همه خریداران بلیت اطلاع داده شده است که بازپرداخت در راه است.»
در این بیانیه کاملا مشخص است که فدراسیون فوتبال کانادا اعتراف می‌کند مسائل سیاسی را وارد فوتبال کرده و به دلایل سیاسی بازی دوستانه با ایران را لغو کرده است.
شکایت ایران از کانادا به فیفا
طبیعی بود که فدراسیون فوتبال ایران در اولین اقدام برای گرفتن غرامت از کاناداییها اقدام کند. حمید استیلی، مدیر تیم ملی بعد از گفته‌های جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا گفته بود که این کشور در صورت لغو بازی باید غرامت سنگینی بدهد؛ مساله‌ای که حالا با توجه به اقدام فدراسیون کانادا، از سوی ایرانی‌ها قابل پیگیری است.
به همین خاطر فدراسیون فوتبال ایران از کاناداییها به فیفا شکایت خواهد کرد. محمد جماعت، مدیر رسانه‌ای تیم ملی در این خصوص گفته است: «در فسخ‌ها به این دلیل که ممکن است ضرر و زیان طرفین متفاوت باشد، عدد و رقمی نوشته نخواهد شد، اما فدراسیون فوتبال قصد دارد به دلیل این اقدام کاناداییها شکایت کند و هزینه‌ها، درآمدها و همه مسائلی که به واسطه این فسخ مانع از دسترسی کشورمان به آنها شده است را از طریق پیگیری حقوقی در فیفا دنبال خواهد کرد.»
بندی که ممکن است دردسرساز شود
در قرارداد ایران و کانادا علاوه بر بند غرامت یک بند دیگر وجود دارد که کاناداییها قصد دارند با استناد به آن از زیر بار پرداخت غرامت فرار کنند. در این بند آمده که در شرایط فورس‌ماژور (فوری) امکان لغو بازی وجود دارد و همین بند ممکن است باعث شود که غرامتی نیز به ایران پرداخت نشود.
البته فدراسیون‌نشینان اعتقاد دارند این بند شامل ادعای کانادایی‌های نمی‌شود. محمد جواد پاینده، مدیر روابط عمومی فدراسیون فوتبال در این خصوص گفته است: «بر مبنای استعلامی که من گرفته‌ام، بند فسخ قطعا وجود دارد و اصلا امکان ندارد چنین بندی وجود نداشته باشد. فقط به شرایط فورس‌ماژور اشاره شده که این بهانه کانادا برای فسخ قرارداد، شامل شرایط فورس‌ماژور نمی‌شود.»
او افزود: «در شرایط فورس‌ماژور یکی از طرفین مجاز به فسخ قرارداد است. باید در این ماجرا بسیار حساس عمل کنیم. از روز گذشته با چند کارشناس صحبت کردم و این افراد حقوقی موضوع را بسیار دقیق بررسی می‌کنند. خط به خط اظهاراتی را که در فدراسیون فوتبال نوشتیم، با این کارشناسان حقوقی بررسی کردیم. عدد غرامت به این دلیل در قرارداد ذکر نشده که زیان و ضرر دو طرف متفاوت است. به صورت مثال فدراسیون کانادا اکنون بلیت‌فروشی کرده است.»
ماجرای سفر برخی اعضای تیم ملی به ترکیه
طبق برنامه قبلی، قرار بود اعضای کاروان پنجاه نفره ایران برای سفر به کانادا به صورت جداگانه سفرهایی به ترکیه داشته باشند تا برای دریافت ویزا اقدام کنند. در این‌باره برخی مسئولان فدراسیون فوتبال مثل میرشاد ماجدی، حسن کامرانی‌فر، بهرام رضاییان، حامد مومنی و … روز پنجشنبه به ترکیه رفتند و در این سفر متوجه شدند کاناداییها بازی را لغو کرده‌اند. از طرف دیگر برای چند بازیکن تیم ملی و همچنین برخی مسئولان نیز پنجشنبه‌شب بلیت سفر به ترکیه رزرو شده بود که آنها نیز پای پرواز از ماجرای لغو بازی خبردار شدند. در این شرایط هزینه زیادی بابت خرید بلیت و رزرو یک روزه هتل و اقامت از سوی فدراسیون فوتبال انجام گرفته و حالا مشخص نیست تکلیف این هزینه‌ها چه خواهد شد.
بر همین اساس، فدراسیون فوتبال قرار است در شکایت خود به فیفا دریافت مواردی مثل درآمد ۴۰۰ هزار دلاری که قرار بود از طریق این بازی دریافت کند، هزینه اقامت در این کشور، مسائل تبلیغات محیطی، پول بلیت سفر به ترکیه و اجاره هتل در استانبول و هرگونه خسارت مادی و معنوی دیگر را پیگیری کند.
صدای اسکوچیچ در آمد
لغو اولین و مهم‌ترین بازی ایران در راه جام جهانی با اعتراض‌های گسترده‌ای از سوی اهالی فوتبال مواجه شده است. مهم‌ترین کسی که به این موضوع اعتراض کرده، دراگان اسکوچیچ، سرمربی کروات تیم ملی است که از شرایط موجود رضایت ندارد.
اسکوچیچ با انتشار یک استوری به زبان فارسی در اینستاگرام خود نوشت: «به نظر می‌رسد که رتق و فتق امور مهم‌تری چون برگزاری مجمع فدراسیون فوتبال موجب شده آماده‌سازی تیم ملی و برآورده کردن نیازهای فنی و تدارکاتی این تیم اولویت اول مسئولان مربوطه نباشد.»
او افزود: «در وضعیت سوررئال‌گونه فعلی، وظیفه حرفه‌ای و اخلاقی کادر مربیان و بازیکنان این است که آنچه در توان دارند را با تمام وجود برای حفظ بزرگ‌ترین سرمایه تیم ملی که عشق و امید هواداران این تیم در سراسر دنیاست، به کار گیرند. حق مسلم هر ایرانی است که در مورد تیم ملی و به ویژه آنچه از آغاز مسابقات انتخابی جام جهانی تا به امروز بر این امانت ارزنده گذشته و می‌گذرد بیشتر بداند. به همین منظور طی چند روز آینده در یک کنفرانس خبری در این مورد به تفصیل صحبت خواهم کرد.»
ایران به CAS شکایت می‌کند؟
در چنین شرایطی اگرچه فدراسیون فوتبال ایران قصد دارد با شکایت به فیفا پیگیر حقوق مربوط به بازی با کانادا باشد، اما حالا بحث‌هایی درباره شکایت به دادگاه عالی ورزش (CAS) هم مطرح است. رضا شاهمرادی، کارشناس مسائل حقوقی ورزش در این‌باره صحبت کرده و گفته است: «قراردادی داریم که توسط فدراسیون فوتبال کانادا به دلیل دخالت امور سیاسی – یعنی نقض آشکار اساسنامه فیفا- نقض شده است. آن هم در شرایطی که فیفا صراحتا اعلام کرده که این نهاد و اعضای آن به هیچ عنوان حق مداخله در فضای سیاسی را ندارند. در این شرایط یک مرجع رسیدگی‌کننده به نام دیوان داوری ورزش (CAS) وجود دارد که پرونده می‌تواند به آن نهاد ارجاع داده شود.»
تیم ملی حریف تدارکاتی ندارد!
با وجود اینکه خیلی‌ها به مساله لغو بازی با کانادا اشاره دارند، اما مهم‌تر از این مساله نداشتن حریف تدارکاتی در فیفادی پیش رو برای تیم ملی است. دراگان اسکوچیچ 25 بازیکن را به تیم ملی فوتبال دعوت کرده و این نفرات قرار بود از روز دوشنبه، 9 خرداد اردوی تدارکاتی‌شان را در تهران شروع کنند، اما حالا بازی دوستانه‌ای تدارک دیده نشده و مشخص نیست چه برنامه‌ای برای آماده‌سازی وجود دارد.
در مدت زمان اندک موجود، فدراسیون فوتبال در تلاش است تا با برخی کشورها به توافق برسد و دیدارهای دوستانه‌ای را برای تیم ملی تدارک ببیند، اما هنوز چیزی در این خصوص مشخص نیست.
پاینده، مدیر روابط عمومی فدراسیون فوتبال درباره وضعیت دیدارهای تدارکاتی تیم ملی در خردادماه بیان کرد: «همه تلاش‌ها انجام می‌شود تا فیفادی آتی را از دست ندهیم، اما باید نکته‌ای بگویم. با توجه به در جریان بودن لیگ ملت‌های اروپا، به جز 3-2 تیم، هیچ گزینه دیگری برای بازی با تیم‌های این قاره نداریم. کشور اروپایی دیگری هم با این تاریخ موافقت کرد، اما در شرایطی که به جام جهانی صعود نکرده به ما گفتند کل هزینه‌های تیم‌شان برای بازی در دوحه شامل یک پرواز چارتر اختصاصی را پرداخت کنیم و در مجموع باید برای این بازی یک میلیون و 500 هزار دلار هزینه می‌دادیم.»
او افزود: «در این وضعیت کشورهای قابل مذاکره برای ما تیم‌های آمریکای شمالی، جنوبی، برخی کشورهای آفریقایی که درگیر جام ملت‌های آفریقا نبودند یا تیم‌های استرالیا و نیوزیلند از اقیانوسیه بودند. برنامه استرالیا پر بود و بازی با این تیم منتفی شد. نیوزیلند برای بازی در دوحه برای ماه خرداد با ما موافقت کرد و قرار بود قبل از دیدار پلی‌آف این تیم در جام جهانی با هم بازی کنیم، اما نظر اسکوچیچ این بود این دیدار به ما کمک نخواهد کرد.»
مدیر روابط عمومی فدراسیون فوتبال درخصوص اینکه آیا در حال حاضر گزینه جایگزین داریم، پاسخ داد: «در بین همین کشورهای آفریقایی که البته به نام آنها اشاره نمی‌کنم، گزینه‌هایی داریم که موافقت اولیه خودشان را اعلام کردند. تلاش ما هم بر این است که 2 بازی برگزار شود. اگر اسکوچیچ تایید کند، با این کشورها قرارداد می‌بندیم و نام‌شان را اعلام می‌کنیم.»
نام میثاقی و تهیه‌کننده فوتبال برتر در بین مسافران کانادا!
در میان همه اخباری که پیرامون لغو دیدار ایران و کانادا به گوش رسید، نام دو چهره تلویزیونی در لیست مسافران به کانادا هم قابل توجه بود. فهرستی در برخی رسانه‌ها منتشر شده که نشان می‌دهد احسان حاج صفی، کاپیتان تیم ملی به اتفاق کنعانی‌زادگان، حردانی و مهدی‌پور قرار بود ساعت 19:45 پنجشنبه همراه محمد جماعت، محمد جواد پاینده، علیرضا شهاب و حمیرا اسدی با پرواز قشم ایر راهی استانبول شوند تا صبح جمعه همراه سایر مدیران فدراسیون که قبل از آنها در استانبول مستقر شده بودند، برای دریافت ویزای کانادا به سفارت این کشور مراجعه کنند.
اما نکته جالب، درج نام محمدحسین میثاقی، مجری برنامه فوتبال برتر و مهدی هاشمی، تهیه‌کننده این برنامه در لیست مسافران ترکیه است. در لیستی که فدراسیون فوتبال از افراد حاضر در فهرست مسافران ترکیه جهت دریافت ویزای کانادا تهیه کرده، مشخص است قرار بوده میثاقی و هاشمی هم با پرواز ترکیش به ترکیه بروند تا احتمالا همراه سایرین به سفارت کانادا مراجعه کنند. البته که فدراسیون فوتبال اعتقاد دارد میثاقی و هاشمی با هزینه سازمان صداوسیما در سفر به کانادا تیم ملی را همراهی می‌کردند که در نهایت این سفر لغو شده است.
