اگر لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل، ۲۰۰ سال زودتر به دنیا آمده بود می‌توانست همچون الیور تویست یا دیوید کاپرفیلد، قهرمان یکی از رمان‌های معروف چارلز دیکنز باشد؛ کودک کار با زندگی سخت که از فقر به ثروت و جایگاهی بلند رسید
به گزارش خبرنگار شهروندآنلاین؛ روز ۳۰ اکتبر بود که لولا داسیلوا در دور دوم انتخابات ریاستجمهوری برزیل با 50.9 درصد آرا پیروز شده و رقیبش «ژائیر بولسونارو» را با 49.1 درصد آرا شکست داد. او در دور اول انتخابات در ۲۲ اکتبر نیز 48.4 درصد آرا را در مقابل بولسونارو با 43.2 درصد آرا به دست آورده بود، اما چون هیچکدام از نامزدها آرای بالای ۵۰ درصد را به‌دست نیاورده بودند انتخابات به دور دوم کشیده شد. هم‌اکنون با پیروزی داسیلوا، رئیس حزب کارگر برزیل، و بازگشت او به قدرت بار دیگر موج صورتی، موج بازگشت به چپ در آمریکای لاتین، به صحنه بازی‌های سیاسی بازگشته است. با اجرای مراسم تحلیف او که اول ژانویه ۲۰۲۳ برگزار خواهد شد «لولا داسیلوا» برای سومین بار رئیس‌جمهوری برزیل خواهد شد.
جنگ بر سر قدرت:
پس از اعلام نتایج انتخابات، طرفداران بولسونارو ازجمله رانندگان کامیون در اعتراض به نتایج انتخابات جاده‌ها را بسته که با دخالت پلیس برای باز کردن راه‌ها و از سرگیری فعالیت‌های روزمره مردم منجر شد. سرانجام دو روز پس از انتخابات، بولسونارو اولین بیانیه خود را در مورد نتیجه انتخابات صادر کرده و در سخنرانی خود که فقط ۲ دقیقه به طول انجامید تاکید کرد که به عنوان یک شهروند خود را موظف به پیروی از قانون‌اساسی می‌داند اما به طور مستقیم به شکست خود در برابر داسیلوا اشاره‌ای نکرد. بولسونارو که از طرفداران ترامپ است بارها اشارات بی‌اساسی به تقلب رأی‌دهندگان در سیستم رأی‌گیری الکترونیکی برزیل کرده بود. او در کمپین انتخاباتی خود در ماه ژوئن گفت: «نوع جدیدی از دزدی به‌وجود آمده، کسانی هستند که می‌خواهند آزادی ما را بدزدند» که منظور بولسونارو رقیب انتخاباتی‌اش داسیلوا بود که او را بی‌پرده یک دزد فاسد خوانده بود، اما چرا بولسونارو رقیب خود را اینچنین خطاب کرده است؟ برای پاسخ به این سوال باید نگاهی بیندازیم به زندگی و سابقه فعالیت‌های سیاسی «لوئیس ایناسیو داسیلوا»، ملقب به «لولا داسیلوا»
لولا داسیلوا، کودک کار:
اگر داسیلوا ۲۰۰ سال زودتر به دنیا آمده بود می‌توانست همچون الیور تویست یا دیوید کاپرفیلد، قهرمان یکی از رمان‌های معروف چارلز دیکنز باشد؛ کودک کار با زندگی سخت که از فقر به ثروت و جایگاهی بلند رسید. «لوئیس ایناسیو داسیلوا» در اکتبر سال ۱۹۴۵ در خانواده‌ای فقیر که برای یک مالک زمین کشاورزی می‌کردند، به دنیا آمد. او در ۷سالگی به همراه والدین و ۶ خواهر و برادرش به شهری در نزدیکی سائوپائولو، پرجمعیت‌ترین شهر برزیل و سه سال بعد از آن به سائوپائولو نقل مکان کرده و در اتاقی محقر در انتهای یک میخانه ساکن شدند که بعدها داسیلوا از آن به‌عنوان «خوک‌دانی» یاد می‌کرد. پدر لولا مخالف تحصیلات بود و او تا ۱۰ سالگی خواندن و نوشتن بلد نبود. او یک کودک کار بود که از ۱۲ سالگی برای کمک به خانواده به‌عنوان واکسی و دستفروش کار می‌کرد. لولا پس از ۴ سال ترک تحصیل کرده و در ۱۴ سالگی اولین شغل رسمی خود را به‌عنوان کارگر کارخانه مس شروع کرده و در ۱۹ سالگی در اثر کار با دستگاه یک انگشت خود را در حادثه‌ای از دست داد.
درخشش در جنبش‌های کارگری:
داسیلوا از سن پایین به جنبش کارگری ملحق شده و به‌صورت مستمر مدارج را در عرصه فعالیت‌های صنفی طی کرد و در سال ۱۹۷۵ به‌عنوان رئیس اتحادیه فلزکاران انتخاب شد. اگر کودکی سخت و فقر نبود و اگر برادرش در سال ۱۹۷۵ دزدیده و شکنجه نشده بود، شاید لولا چندان در فعالیت‌های صنفی خود ثابت‌قدم نمی‌شد. در اواخر دهه ۱۹۷۰، یعنی زمانیکه برزیل تحت حکومت نظامیان و ارتش بود، او به برنامهریزی فعالیت‌های صنفی ازجمله اعتصاب‌های بزرگ کمک می‌کرد. دادگاه‌های صنفی این اعتصابات را غیرقانونی اعلام کرده و لولا برای یک ماه روانه زندان شد. ۱۰ فوریه ۱۹۸۰ بود که گروهی از استادان دانشگاه، روشنفکران و رهبران صنفی ازجمله لولا این جنبش‌ها را به ثمر رسانده و حزب کارگر، یک حزب چپ‌گرا با ایده‌هایی برای پیشرفت را، در میان دولت نظامی برزیل به راه انداختند.
فراز و فرودها و جولان در عرصه سیاست:
لولا داسیلوا از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۴ رهبر حزب کارگر بود. پس از شکست در انتخابات برای عنوان فرماندار سائوپولو در سال ۱۹۸۲، لولا قصد داشت سیاست را رها کند و این فیدل کاسترو، رهبر انقلابی کوبا بود که در سفری به هاوانا، داسیلوا را به ادامه راه تشویق کرد. کاسترو به او گفت که حق ندارد طبقه کارگر را که خود از بدو تولد به آنها تعلق دارد، به حال خود رها کند. اگر فیدل کاسترو نبود شاید برزیل یکی از بهترین رهبران آینده خود را از دست می‌داد و اینگونه بود که لولا داسیلوا در سال ۱۹۸۴ به عضویت کنگره برزیل درآمد و در سال ۱۹۸۹ برای اولین بار نامزد انتخابات ریاستجمهوری برزیل شد که البته در انتخابات در برابر رقیب خود «فرناندو کولور دی ملو» شکست خورد؛ شکست‌هایی که در سال ۱۹۹۴ و ۱۹۹۸ نیز در برابر رقیبش «فرناندو هنریک کاردوسو» تکرار شدند.
داسیلوا و طعم شیرین پیروزی:
سرانجام داسیلوا در انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۰۲ و با 61.5 درصد آرا رقیب خود «خوزه سرا» که توسط دولت حمایت می‌شد، را شکست داده و رئیس‌جمهوری برزیل شد.
آغاز عصر طلایی رشد اقتصادی برزیل:
در سال ۲۰۰۲ برزیل جزو کشورهایی بود که با وجود تولیدات کشاورزی فراوان از نظر وضعیت اقتصادی و تعداد افراد زیرخط فقر، در نقشه گرسنگی سازمان ملل قرار داشت. داسیلوا با رسیدن به قدرت، برنامه‌های اجتماعی را در اولویت قرار داد. اقدامات و اصلاحات او به میلیون‌ها شهروند برزیل کمک کرد تا از زیرخط فقر و گرسنگی رها شده و وارد طبقه متوسط جامعه شوند. او برای حذف گرسنگی و افزایش محصولات غذایی آب‌انبارهایی در مناطق نیمه‌بایر برزیل نظیر «سرتائو» تاسیس و تلاش کرد که کشاورزی را در خانواده‌های کشاورزی‌محور تقویت کند. او اصلاحات اجتماعی، پیشرفت و رشد اقتصادی را در رأس برنامه‌های خود قرار داده و «وزارت رشد اجتماعی و حذف گرسنگی» را به راه انداخت که باعث کاهش تورم و بدهی‌های کشور شده و نهایتا برزیل به بازیگری مهم در صحنه سیاست و هشتمین اقتصاد جهان تبدیل شد. برزیل به تشکیل گروه ۲۰، گروهی متشکل از ۲۰ اقتصاد برتر جهان و گروه بریکس، متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای‌جنوبی، کمک کرده و برای رهبری فائو FAO و سازمان تجارت جهانی WTO نامزد شد. در دور دوم ریاستجمهوری داسیلوا، اقتصاد برزیل و محبوبیت لولا هر دو رو به رشد بودند. اکتشاف نفت خام سبک در ساحل «سانتوز» نوید آینده اقتصادی روشن را می‌داد که با انتخاب ریودوژانیرو برای میزبانی بازی‌های جام‌جهانی ۲۰۱۴ و بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۱۶ روشن‌تر نیز به نظر می‌رسید، اما از آنجا که قانون اساسی اجازه شرکت لولا در انتخابات برای دور سوم را نمی‌داد، او در سال ۲۰۱۰، در حالی که نرخ رضایت از او ۹۰ درصد بود، از قدرت کنار رفته ولی از «دیلما روسف» از اعضای مهم حزب کارگر به‌عنوان جانشین احتمالی خود حمایت کرد.
افول یک ستاره:
سال‌های پس از ۲۰۱۰ برای حزب لولا و طرفدارانش دهه بی‌رحمی بود. حزب کارگر دچار رسوایی‌های مبتنی بر فساد مالی شده و برای رکود اقتصادی شدید برزیل مورد طعنه بود. دیلما روسف، اولین رئیس‌جمهوری زن و بانوی آهنین برزیل که در سال ۲۰۱۰ انتخاب شده بود، در میانه دور دوم ریاستجمهوری‌اش در سال ۲۰۱۶ استیضاح شده و چند ماه بعد از این سمت، عزل شد که بسیاری از حامیانش آن را یک کودتای سیاسی خواندند. دلیل این رسوایی‌ها و استیضاح، اتهام فساد گسترده در یک شرکت نفتی به نام «پتروبراس» و پرداخت رشوه به مقامات دولتی برای کسب قراردادهای نفتی توسط این شرکت بود. علاوه بر آن افول اقتصادی، کاهش قدرت خرید مردم و مشکلات حمل‌ونقل نیز به این مشکلات دامن زدند. داسیلوا نیز به اتهام مشارکت در این فساد مالی، پولشویی از طریق دریافت پول برای بازسازی یک خانه ویلایی و گرفتن آپارتمان ساحلی از یک شرکت مهندسی به‌عنوان رشوه و جلوگیری از اجرای عدالت به ۹ سال زندان محکوم شد.
اسطوره در بند:
داسیلوا حدود ۵۸۰ روز را در زندان گذراند، هرچند که بارها اذعان داشت که با مقاصد سیاسی علیه او پرونده‌سازی شده است. در این مدت دولت راستگرای افراطی بولسونارو بر سر کار آمد که به‌علت نحوه مدیریت در دوران شیوع کرونا، آتش‌سوزی‌های گسترده که به نابودی بخش عظیمی از آمازون منجر شد و انزوای بین‌المللی برزیل مورد انتقاد بود، اما سرانجام «ادسون فاچین»، قاضی‌القضات دیوانعالی قضائی برزیل اتهامات وارده به داسیلوا را نامعتبر تشخیص داده و در رابطه با رأی خود تصریح کرد که دادگاه شهر کوریتیبا در جنوب برزیل که به پرونده داسیلوا رسیدگی کرده بود، از لحاظ حوزه استحفاظی قضائی صلاحیت رسیدگی به پرونده را نداشته و باید پرونده را به دادگاه فدرال در برزیلیا، پایتخت برزیل، ارجاع می‌داده است. سرانجام پس از حکم عمومی دیوانعالی برزیل، داسیلوا پس از یکسال‌ونیم تحمل زندان، تبرئه و آزاد شد.
تولد ققنوس از خاکستر:
داسیلوا از مدت اسارت خود در زندان خردمندانه استفاده و بازگشت خود به قدرت را برنامهریزی کرد، اتفاقی که تا چند سال پیش غیرممکن و دور از ذهن به نظر می‌رسید. پس از دریافت اجازه شرکت در انتخابات، او کمپین تبلیغاتی خود را برنامهریزی کرده و سرانجام در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۲ این محبوب‌ترین سیاستمدار برزیلی بار دیگر توسط مردم به‌عنوان رهبر کشور انتخاب شد. این سیاستمدار ۷۷ ساله سوگند یاد کرد که کشورش را متحد کرده و گفت همه، دوران جدیدی از صلح، عشق و امید را زندگی خواهند کرد.
روابط با ایران:
در اردیبهشت ۱۳۸۹ داسیلوا به منظور شرکت در اجلاس گروه ۱۵ در رأس یک هیأت عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی به ایران سفر کرد. او در این سفر دیدارهایی با رهبر جمهوری اسلامی، رئیس‌جمهوری وقت محمود احمدی‌نژاد و علی لاریجانی داشت. در زمان ریاستجمهوری لولا، حجم تجارت ایران و برزیل از مقدار ۱۴ میلیون دلار به حدود ۳ میلیارد دلار رسید.
گوینده و گزارشگر: مهرناز الماسی
تدوینگر: عسل اصفهانی
منابع:
Guardian
Washington post
CNN
Financial Express