سیمین برادران_شهروندآنلاین؛ ساختمان تئاتر شهر مربوط به وزارت فرهنگ‌وارشاداسلامی است اما از نظر ضوابط مربوط به میراث‌فرهنگی است ولی اگر قرار باشد ساخت‌وسازی در آن انجام شود قطعا براساس قواعد شهرداری خواهد بود؛ حال همه این مراکز به فکر تغییر در منظر تئاتر شهر افتاده‌اند.
تئاتر شهر قرار بود به مجموعه فرهنگی تبدیل شود که هنرمندان در آن تردد کنند اما عدم‌مدیریت درست این محدوده سبب شد تا تصویری که از این پاتوق فرهنگی داریم گره بخورد با اعتیاد، دستفروشی و … با این حساب‌وکتاب بناست تا ساماندهی در این محدوده صورت گیرد تا این ساختمان فاخر از تیررس آتش به پا کردن معتادان در امان بماند اما به عقیده برخی، طرح‌های مطروحه ساماندهی برای این محدوده چندان کارشناسی نیست. طرحی با عنوان حصارکشی!
حصارکشی تئاتر شهر داستان درازی دارد و سال‌های زیادی است که طرح شده است. هر ساله مدیران ارشاد به بحث حصارکشی ورود پیدا می‌کنند که مخالفت‌هایی با آنها می‌شود. قادر آشنا، مدیرکل هنرهای نمایشی درباره وضعیت حصارکشی مجموعه تئاتر شهر و مراحل طی شده در بهمن 99 می‌گوید که «خوشبختانه جلسات و گفت‌وگوها در خصوص حصارکشی مجموعه تئاتر شهر به‌خوبی پیش می‌رود و مسیر موردنیاز در حال طی شدن است. هیچ مانعی در روند حصارکشی تئاتر شهر وجود ندارد و شهرداری منطقه ۱۲، سازمان زیباسازی شهرداری تهران و میراث‌فرهنگی همکاری لازم در این خصوص را دارند.» همچنین مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد اسفند 1400 گفته است که با سرعت و در سریع‌ترین زمان ممکن این حصارها را دور مجموعه تئاتر شهر خواهند کشید. برخلاف مدیران گذشته شهر، تصمیم‌گیران کنونی در مدیریت شهری در این حصارکشی آنها را همراهی می‌کنند. این روزها نیز دوباره صحبت از حصارکشی این مجموعه فرهنگی‌هنری شده است اما آیا مشکل محدوده تئاتر شهر با این اقدامات حل می‌شود؟
وجود حریم در طرح اولیه تئاتر شهر در دهه 50
شهرام گیل‌آبادی، معاون اسبق ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران، نویسنده، کارگردان و مدیرعامل سابق خانه تئاتر در رابطه با تغییرات در محدوده تئاتر شهر بیان می‌کند: «درست کردن حریم با دیوارکشی متفاوت است. تئاتر شهر در طرح اولیه خود در سال 1352 حریم کاملا مشخصی داشت. کار حساب‌شده دقیق با معماری منظر روی این بحث شکل گرفته که کاملا هنری است.»
گیل‌آبادی معتقد است که باید نگاهی به نقشه‌های حریم تئاتر شهر در سال 52 شود چراکه این طرح کاملا هوشمندانه بوده است. او می‌گوید: «ساماندهی محدوده تئاتر شهر نیاز به بحث جدیدی ندارد چراکه قبلا به صورت حساب‌شده طراحی شده است.»
تئاتر شهر در حال حاضر زیبنده تهران نیست
گیل‌آبادی به هویت تئاتر شهر در ایران اشاره دارد: «تئاتر شهر در حال حاضر زیبنده تهران نیست. تئاتر شهر قلب فرهنگی کشور است. مکانی با هویت فرهنگی ویژه جهانی است. هیچ مکان فرهنگی جهانی با این قدرت در فضای هنری نداریم که وقتی اتفاقی رخ دهد همه دنیا مطلع می‌شوند چراکه شبکه ارتباط تئاترهای شهر در دنیا شبکه هوشمندی است که از یکدیگر اطلاع دارند. هر اتفاقی در تئاتر شهر رخ دهد همه دنیا متوجه می‌شوند.»
شوراهای شهر متعدد با تئاتر شهر سهل‌انگارانه رفتار کردند
معاون اسبق ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران نسبت به وضعیت فعلی این مجموعه انتقادهایی دارد: «باید با تئاتر شهر هوشمند رفتار کرد. تئاتر شهر در قلب تهران است و تصویری که تئاتر شهر و پارک دانشجو به افرادی که عبور می‌کنند و آشنا به تهران نیستند زیبنده کشور، شهر و شهروند ایرانی و تهرانی نیست.»
«باید از خیلی وقت پیش فکر جدی نسبت به این مجموعه می‌کردیم» گیل‌آبادی با بیان این مطلب می‌گوید: «به بهانه برگرداندن فضاهای عمومی به منظر شهری، شوراهای متعدد با تئاتر شهر سهل‌انگارانه برخورد کردند.»
منظر شهری تهران نباید مخدوش شود
او ادامه می‌دهد: «لطمه‌ای که می‌خوریم بابت نگاه سهل‌انگارانه است وگرنه چرا کاخ دادگستری به مردم برنگشته است یعنی نرده‌هایش باز نشده است. مگر نه اینکه کاخ دادگستری ویژه است و اگر نرده‌ها برداشته شود فضای شهری را ارتقا می‌دهد. چرا نرده‌های کاخ گلستان، دانشگاه تهران و خیلی فضاهای دیگر جمع نشده است. چرا سر در باغ ملی از مردم گرفته شده است و مردم نمی‌توانند وارد شوند. چرا امور خارجه این اجازه را نمی‌دهد و فضای بی‌بدیل را از مردم گرفته‌اند. به همین دلیل معتقدم باید حریم تئاتر شهر برای شهروندان بماند و طراحی آن عمل شود؛ حریمی که قبلا طراحی شده باید عملیاتی شود.»
جزئیات نقشه حریم تئاتر شهر
گیل‌آبادی به جزئیات حریم تئاتر شهر اشاره می‌کند: «نقشه مشخصی دارد. جزئیاتش با آبراه، دیواره‌های سبز و بخشی با فضاهای شیشه‌ای که منظر را مخدوش نکند طراحی شده است.»
این فعال حوزه تئاتر و سینما می‌گوید: «نمی‌دانم چه خصومتی نسبت به طراحی اولیه موضوع وجود دارد اگر طراحی مطرح شده در همین جهت باشد فوق‌العاده است. حریم تئاتر شهر باید محترم شمرده شود و باید در اختیار مردم قرار گیرد؛ منظر شهری تهران نباید مخدوش شود.»
ساماندهی اطراف تئاتر شهر رها شده است
«نکته بغرنج دیگری هم وجود دارد» گیل‌آبادی با اشاره به این مطلب اظهار می‌کند «شهرداری و پلیس نسبت به یک موضوع تسامح می‌کنند اساسا ساماندهی اطراف تئاتر شهر کاملا رها شده است و هر چیزی که دور از شان است در اطراف این مجموعه دیده می‌شود. ساماندهی نه تنها انجام نمی‌شود بلکه به نظر می‌رسد رها شده است.»
طرح‌های ضربتی اساسا غیرانسانی هستند
او در مورد برخی طرح‌های ضربتی بیان می‌کند: «طرح‌های ضربتی رفع تکلیف و بی‌معنی است. اساسا در ارتباط با انسان، جمع کردن کلمه درستی نیست. در ادبیات خیلی از دوستان هم این مورد وجود دارد. دستفروش بسیار محترم است و کار شریفی می‌کند چراکه نان در می‌آورد و نمی‌توان ساده‌انگارانه رفتار کرد. باید عمیق، دقیق و حساب‌شده و با رعایت جوانب اجتماعی همه‌چیز را ساماندهی کنیم و این ساماندهی حتی شامل انسان‌هایی می‌شود که در شرایط زیستی خاصی هستند.»
معاون اسبق ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران معتقد است «باید جرأت داشته باشیم یکبار برای همیشه به سمت ساماندهی برویم و طرح‌های ضربتی اساسا غیرانسانی هستند.»
حصار برای باغ مناسب است نه مجموعه فرهنگی
پیام امیرعبداللهیان، بازیگر تئاتر در رابطه با تغییر شرایط تئاتر شهر بیان می‌کند: «حصارکشی امر کلی است، اگر با جزئیات طرف باشیم یعنی برنامه‌ریزی آن مشخص باشد می‌توان در آن رابطه اظهارنظر کرد اما به طورکلی حصارکشی امر جذابی نیست و بحث فرهنگی و هنری دارد چراکه تئاتر شهر المان شهری تهران بوده و نشانه مهم شهری در چهارراه ولیعصر از قدیم تاکنون است.»
«اولین نکته‌ای که با کلمه حصارکشی به ذهن افراد می‌رسد، محدودیت اعمال‌شونده است.» او با اشاره به این نکته می‌افزاید: «حصار برای باغ مناسب است. تجربه سال های اخیر ثابت کرده است که حصار و پیشنهادهایی از این دست در راستای بهتر شدن عملکرد جذاب نیست. باید بدون اینکه به فضای تئاتر شهر صدمه وارد شود به معضلات آن سروسامان داد.»
این بازیگر تئاتر به محدودیت‌های تردد به مجموعه تئاتر شهر اشاره می‌کند: «هنرمندان و مردمی که برای تماشای تئاتر می‌آیند با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. مشکل جای مناسب پارک یکی از این مسائل است که با آن روبه رو هستیم و بهتر است به این مسائل هم رسیدگی شود. مقوله پارکینگ معضل تئاتر شهر است. چه بخواهید تئاتر ببینید و چه فعال این حوزه باشید باید زمان زودتری بیایید تا دنبال جای پارک بگردید و وقتی دیروقت و شب بخواهید برگردید با مشکلاتی مواجه خواهیم شد.»
تغییر تئاتر شهر بدون برنامه‌ریزی؛ هر دو سال در حال تغییر است
امیرعبداللهیان ادامه می‌دهد: «هیچ وقت برنامه مشخصی که معلوم باشد چه اتفاقی بناست رخ دهد، وجود نداشته و ندارد. پشت تئاتر شهر در سال های قبل خالی بود و بعد چیزی ساختند. اصلا اینکه در حریم و چسبیده به مکان مهم و تاثیرگذاری چون تئاتر شهر که چه از لحاظ هنری، فرهنگی و چه هویتی از گذشته تا به حال منحصر به فرد بوده و هست مجموعه هایی ساخته شود خود جای تامل دارد. یکسره در حال تغییرات غیراصولی و غیرکارشناسی است و همیشه این تغییرات ویژگی اضافه نکرده بلکه از ویژگی‌های هویتی و فرهنگی آن گرفته شده است.»
او به برخی از این تغییرات انتقاد دارد: «به نظر من ديوار كشي كلا غلط است و درباره تئاتر شهر غلط در غلط.به جاي برجسته كردن و سعي در حفظ و بهبود اين مجموعه تمام حرف هاي زده شده و كارهاي انجام شده بر عكس بوده است.»
حریم به جای حصار
این بازیگر تئاتر ساماندهی این محدوده را خواستار می‌شود و می‌گوید: «به جای حصار اگر حریم قائل شویم منطقی‌تر است. وقتی حرفی گفته می‌شود باید در راستای کمک به شرایط بهتر باشد ساماندهی دستفروشان هم بسیار ضروری و کمک کننده است؛ چراکه تردد ساده هم در چهارراه ولیعصر مهیا نیست.»
امیرعبداللهیان نظر شخصی‌اش را در رابطه با تبدیل فضای تئاتر شهر به حیاط اختصاصی مطرح می‌کند: «حیاط اختصاصی امکانپذیر نیست. حریم یا فضای اختصاص یافته در اطراف برای تئاتر شهر تعریف شده است. آنجا محل تئاتر خیابانی و بنا بوده فضای اجرایی باشد و جایی برای تماشاچیان قبل از ورود به سالن اجرا و… است. این مجموعه با فکر، ایده در ابتدا طراحی و ساخته شده است.»
اصرار وزارت ارشاد برای جداسازی فضای تئاتر شهر
علی اعطا، فعال و عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر پنجم نسبت به تغییر فضای تئاتر شهر واکنش نشان داد «طی دوره گذشته وزارت ارشاد و اداره کل نمایش و مجموعه تئاتر شهر پافشاری و اصرار می‌کردند که دورتادور آن با عناصری مانند دیوار و شیشه جدا باشد.»
سخنگوی شورای شهر در دوره پنجم می‌افزاید: «برای بازدید هم همان زمان رفتم که بخش بیرون ساختمان سرقت‌هایی انجام شده بود و آسیب‌هایی وارد و معتادان آتش روشن کرده بودند. ساختمان سیاه شده بود یا درگیری‌هایی وجود داشت.»
نگهبان و دوربین بگذارید؛ رویداد برگزار کنید
اعطا ضمن مخالفت با دیوارکشی تئاتر شهر بیان می‌کند: «حرکت آزاد افراد در چهارراه ولیعصر طی سال‌های گذشته دائما محدودتر شده است. یکبار فرد پیاده زیر زمین رفته است. بار دیگر کنار خیابان نرده‌کشی کردند. باز قسمتی از تئاتر شهر هم بخواهد جدا شود پیام خوبی ندارد.»
این متخصص حوزه شهری معتقد است: « معمار آن ساختمان علی سردار افخمی است. وقتی ساختمان را آنجا احداث کرده‌اند و ایده احداث آن، ارتباط این ساختمان با شهر است و به عنوان نمادی است بدین معنا که هنر تئاتر متعلق به کل جامعه است و فضای تفکیک‌شده برای آن نباید در نظر بگیرند.»
اعطا به راه‌حل حفاظت از محدوده تئاتر شهر اشاره می‌کند: «ابتدا باید نگهبان و دوربین گذاشته تا امنیت آن در شب حفظ شود. پس از آن باید رویداد برای این محدوده تعریف شود و فضا را زنده کنند و برنامه‌ریزی صورت گیرد. در ایام کرونا هم پیشنهاد دادم که به واسطه تعطیلی تئاتر شهر، اجرای تئاتر در فضای باز صورت گیرد به این ترتیب دیگر مشکل دستفروشان و تعطیلی تئاتر هم نخواهیم داشت.»
ایجاد کمپین برای جداسازی تئاتر شهر
او به نظرات فعالان تئاتر هم گریزی می‌زند و می‌گوید: «برخی افراد در مجموعه تئاتر شهر جلوه می‌دادند که خواسته جامعه تئاتری جدا کردن است، اما این گونه نبود و بسیاری از دوستان تئاتری با نظرات ما موافق بودند. جریانی در وزارت ارشاد کمپینی راه انداخته بودند تا دائم تبلیغاتی صورت گیرد و فضای عمومی برای جداسازی آماده و بیرون تئاتر شهر به حیاط اختصاصی تبدیل شود.»
عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر پنجم می‌گوید: «تفکیک تئاتر شهر و دیوارکشی پیام بدی برای جامعه دارد و بدین معناست که هنر تئاتر باید جدا شود. دوم اینکه آنجا اصلا متعلق به گروهی نیست که بگوید باید جدا کنیم. آنجا عرصه عمومی با مالکیت عمومی است. هیچ مستندی وجود ندارد که بگوید باید به حیاط اختصاصی تبدیل شود.»
«این معنایش محدود کردن فضای عمومی شهروندان است و پیام سیاسی- اجتماعی بدی دارد.» اعطا با بیان این مطلب به نکته دیگری اشاره می‌کند: «سوم اینکه این فضا باید ساماندهی شود و با برنامه‌ریزی می‌توان انجام داد. در گام اول سیستم ایمنی و امنیت‌اش مانند همه جای دنیا باید فعال شود، سپس برای رویدادهای روزانه برنامه‌ریزی و فضای اجتماعی آنجا را فعال کنند. تئاتر و موسیقی خیابانی هم می‌تواند برای این ساماندهی گنجانده شود.»
این فعال حوزه معماری و شهرسازی نسبت به تغییر برخی مفاهیم اعتراض می‌کند: «برخی می‌گویند می‌خواهیم حریم ایجاد کنیم؛ مفاهیم را یا نمی‌دانند یا تعمدا قاطی می‌کنند. حریم مرز فیزیکی نیست. یعنی تا فلان جا این اتفاق بیفتد. نه اینکه دیوار بگذاریم. حریم بنای تاریخی هم مشخص است که قواعد فعالیت برای آن در نظر گرفته شده است.» او ادامه می‌دهد: «در نظر گرفتن حریم برای تئاتر شهر به معنای مرز فیزیکی نیست. گاهی مفهوم میراثی را تحت عنوان حریم مطرح می‌کنند تا در ازای آن دیوار بکشند. کاری که این افراد می‌خواهند انجام دهند اسمش حریم نیست بلکه اسمش حصار است و حرف بی‌ربطی می‌زنند.»
این فارغ‌التحصیل حوزه معماری به تفاوت حصارکشی و درنظرگرفتن حریم برای تئاتر شهر اشاره می‌کند: «ممکن است تئاتر شهر را به حصار شیشه‌ای تبدیل کنند در هر صورت این اقدامات اسمش حریم نیست، بلکه حصار است. حریم به معنای مرز نامحسوس غیرفیزیکی است که در آن محدوده قواعد خاصی به لحاظ فعالیت و ساخت‌وساز حاکم و با حصار متفاوت است.»
نه به حصارکشی
فضای فرهنگی هنری تئاتر شهر متعلق به تهران است و نباید با حصارکشی و ایجاد حیاط اختصاصی، مردم را از این فضا دور کرد. گرچه وجود آسیب‌های اجتماعی در این مجموعه آزاردهنده است اما می‌توان با ارتقای فضای شهری، به‌کارگیری دوربین و نگهبان این فضا را تغییر داد. همچنین ساماندهی دستفروشان در این مجموعه می‌تواند به تردد آزاد افراد کمک کند. حصارکشی راه‌حل مقابله با آسیب‌ها نیست چراکه آسیب‌ها به یک متر آن طرف‌تر منتقل می‌شود و هرگز مشکل ارتقای فضای شهری در این محدوده حل نخواهد شد. تئاتر شهر حریم مشخصی دارد که در دهه 50 برای آن نقشه‌ای طراحی شده است. متولیان امر چنانچه به تاریخ، مراجعه، می‌توانند این مشکل تاریخی را هم حل کنند.
//انتهای پیام