درباره مجازات خاطیان سانحه هواپیمای اوکراینی ابهامی وجود ندارد
معاون وزیر خارجه: رویه‌های بین‌المللی از مطالبات طرف اوکراینی حمایت نمی‌کند
معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزارت امور خارجه ضمن اعلام آمادگی ایران برای تسریع مذاکرات سانحه هواپیمای اوکراینی گفت: «درباره مجازات خاطیان این پرونده ابهامی وجود ندارد و جدی هستیم.»
شهروندآنلاین: محسن بهاروند در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به دور اخیر مذاکرات با هیأت اوکراینی اظهارداشت: «ما سعی می‌کنیم در هر اقدامی که در مورد سانحه هواپیمای اوکراین انجام می‌دهیم و بعد از هر دور از مذاکرات با طرف‌های خارجی، گزارشی به افکار عمومی بدهیم تا هم شفافیت در مذاکرات حفظ شود و هم افکار عمومی در جریان اقداماتی که انجام می‌شود، قرار بگیرد.»
او با بیان اینکه در این دوره از مذاکرات ما از کلیات فاصله گرفتیم و وارد مسائل جزئی‌تر شدیم، گفت: «در این مرحله مذاکرات را به سه کمیته تخصصی فنی و حقوقی، مسائل کیفری و کمیته نظامی تقسیم کردیم. در این راستا ما احساس کردیم متخصصان نظامی ما و طرف اوکراینی در مورد اینکه این سامانه دفاعی چطور دچار اشتباه شده، می‌توانند با همدیگر صحبت و ابعاد این موضوع را روشن‌تر کنند.»
معاون وزارت امور خارجه ادامه داد: «بعد از اینکه کمیته‌های تخصصی مذاکرات خود را انجام دادند، روسای هیأت‌ها بنده و معاون وزارت خارجه اوکراین در جلسات حضور پیدا کردیم و بعد از بررسی گزارش‌هایی که کمیته‌های فنی تهیه کرده بودند، تصمیم گرفتیم قدم‌های بعدی چگونه باشد.»
آماده تسریع مذاکرات هستیم
بهاروند در پاسخ به این سوال که روند مذاکرات درباره سانحه چقدر طول می‌کشد، گفت:«بستگی به اراده طرفین دارد. از جانب ایران این آمادگی وجود دارد که مذاکرات خیلی سریع‌تر انجام و جمع‌بندی شود. در طرف‌های مقابل به جز کانادا فکر می‌کنیم- نه با آن سرعتی که ما انتظار داریم- ولی بقیه کشورها هم بعد از طی مراحلی آمادگی دارند که مذاکرات با سرعت بیشتری پیش برود.»
این دیپلمات ارشد کشورمان در مورد پرداخت خسارت به جانباختگان گفت: «کمیته حقوقی ما آماده بود که وارد بحث پرداخت خسارت به خانواده‌های جانباختگان شود و درباره آن مذاکره کند، ولی طرف اوکراینی فعلا آمادگی نداشت وارد این موضوع شود. فکر می‌کنم طرف کانادایی هم ظاهرا تمایلی ندارد که فعلا وارد مذاکره درباره جانباختگان شود. هر چند خیلی از اینها اتباع خود ما هستند و می‌توانیم خودمان در این مورد تصمیم بگیریم.»
رویه‌های بین‌المللی از مطالبات طرف اوکراینی حمایت نمی‌کند
او درباره خسارت هواپیمای اوکراینی هم گفت: «طرف اوکراینی در مورد پرداخت خسارت هواپیما مطالبات دیگری می‌کند که ما ندیدیم در رویه‌های بین‌المللی در مورد آن بخش‌ها صحبتی شده باشد. در واقع رویه بین‌المللی از درخواست‌های طرف اوکراینی حمایت نمی‌کند، ولی باب مذاکره را نبستیم و در حال مذاکره هستیم و زمانی که به نتیجه برسیم، اعلام خواهیم کرد.»
معاون حقوقی و امور بین الملل وزارت امور خارجه همچنین گفت: «در مورد جبران خسارت خانواده‌های افرادی که متأسفانه جان خود را از دست داده‌اند، ایران آمادگی دارد بلافاصله در این مورد گفت‌وگو و مبالغ مورد توافق را پرداخت کند. متأسفانه در این دور از مذاکرات طرف اوکراینی آمادگی ورود به این بحث را نداشت و کشوری مثل کانادا با انگیزه‌های سیاسی و یک‌جانبه خودش مایل نیست که خسارت خانواده‌ها پرداخت شود تا این موضوع مطول شود.»
بهاروند در پاسخ به این سوال که آیا در زمینه خسارت به عدد و رقم مشخصی رسیده‌اید، گفت: «هنوز به عدد و رقمی درباره خسارت و غرامت‌ها نرسیده‌ایم، ولی می‌توانیم در مورد معیار صحبت‌کنیم. معیار پرداخت برای ایران اسناد بین‌المللی و کنوانسیون‌هایی است که ما عضو هستیم- با در نظر گرفتن عرف و رویه بین‌المللی- به نحوی که پرداخت به خانواده‌های جانباختگان حتی الامکان «منصفانه» باشد.
این دیپلمات ارشد کشورمان درباره نقش‌آفرینی احتمالی نهادها و سازمان‌های بین‌المللی مانند ایکائو در فرآیند مذاکرات به ویژه بعد از بازخوانی جعبه‌های سیاه هواپیما در فرانسه گفت: «در مورد جعبه‌های سیاه هواپیما هیچ ابهامی وجود ندارد. بررسی جعبه‌های سیاه یک مقدار به خاطر کرونا و یک مقدار به خاطر کندی طرف اوکراینی با تأخیر مواجه شد. در عین حال برای اینکه شفافیت در مورد جعبه‌های سیاه حفظ شود، از نمایندگان همه کشورها حتی کشورهایی که اتباع‌شان هم در این هواپیما نبودند، ولی به نحوی ارتباط با هواپیما داشتند، دعوت کردیم.»
او افزود: «متخصصانی از آمریکا، کانادا، انگلیس و خود اوکراین و همه کشورهایی که مایل بودند، در محلی که قرار بود اطلاعات جعبه سیاه استخراج شود، مستقر شدند و جعبه‌های سیاه را به بخش بررسی سوانح فرانسه دادیم و به طور شفاف خوانده و صداها ضبط و پیاده و اطلاعات جعبه سیاه و همچنین گراف‌ها به سی‌دی منتقل شد و در مقابل همه اینها و با مشارکت‌شان اطلاعات تجزیه‌وتحلیل و استخراج شد.»
بهاروند ادامه داد: «اما اینکه سازمان‌ها کی در این موضوع درگیر می‌شوند، زمانی هست که گزارش فنی ما منتشر شده و در اختیار کشورهای ذیربط قرار می‌گیرد. آنها می‌توانند نظرات‌شان را درباره گزارشی که ما تهیه کردیم، بدهند و بگویند که یک بخشی از آن اضافه یا کم شود. اگر سوالی داشته باشند، مجددا سوالات و نظرات به تیم بررسی سوانح ایرانی برمی‌گردد و تیم ما هم به این سوالات جواب می‌دهد. بعد از آن توصیه‌هایی می‌کنند که چه کار کنیم از این به بعد چنین اتفاقاتی در مورد هواپیمایی کشوری رخ ندهد.»
گزارش سانحه زنجیره علل منجر به سانحه را بیان می‌کند
معاون حقوقی و امور بین الملل وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که گزارش سانحه هواپیما حاوی چه اطلاعاتی است، گفت: «این گزارش درباره چگونگی وقوع این سانحه است، یعنی دلایل و زنجیره عللی که باعث یک حادثه می‌شود، باید در این گزارش بیاید و بعد در اختیار متخصصان خارجی قرار می‌گیرد. البته هر کسی بخواهد می‌تواند آن را بخواند و زنجیره علل را در کنار هم می‌گذارد و می‌بیند که چه اتفاقی افتاده است.»
او با بیان اینکه این گزارش توسط تیم بررسی سوانح در ایران آماده و نگارش شده است، گفت: «گزارش حاوی عکس‌ها و مجموعه دلایلی است که منجر به این اتفاق شده است. ارایه این گزارش‌ها مسأله‌ای طبیعی در هواپیمایی کشوری است و باید این گزارش زنجیره علت‌ها را بیان کند و مشخص شود چه اتفاقی افتاده است. این گزارش نه یک مسأله سیاسی است و نه یک نهاد سیاسی در آن درگیر است، فقط و فقط یک مسأله تخصصی است.»
بهاروند اظهارداشت: «گزارش باید مستقل و بی‌طرفانه انجام شود، هیچ نهادی در ایران سعی یا حتی فکر هم نکرده است که در گزارش تیم بررسی سوانح دخالت بکند. آنها مستقل و بی‌طرف بودند و طبق تخصصی که دارند، آن را تهیه کردند و حالا باید درخواست کنیم که گزارش را سریع‌تر ترجمه و منتشر کنند.»
درباره مجازات خاطیان سانحه ابهامی وجود ندارد
معاون حقوقی و امور بین الملل وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال دیگری درباره آخرین وضعیت رسیدگی به مقصران این سانحه گفت: «همه نهادها در کشور پیگیر بحث کیفری و مجازات مقصران یا کسانی هستند که در این سانحه قصور و کوتاهی کردند. در واقع درخواست اجرای عدالت در چارچوب قوانین و بر اساس دادرسی عادلانه، درخواستی عمومی است و این‌طور نیست که فقط مختص خانواده‌ها باشد. ما از این جهت با خانواده‌های محترم همزبان و همراه هستیم.»
او با بیان اینکه هر کاری که انجام می‌دهیم باید بر اساس قانون باشد، گفت: «همه ما از جمله خانواده‌های جانباختگان و بقیه خواستار اجرای عدالت هستیم. خوشبختانه تیم دادستانی بسیار دقیق در حال رسیدگی به این پرونده است.»
به گفته بهاروند طبق قانون این افراد چون در حوزه نظامی قرار می‌گیرند، سازمان قضائی نیروهای مسلح مسئول این کار است و این سازمان با طرف اوکراینی جلساتی داشتند. نه تنها در وزارت امور خارجه، بلکه تیم دادستانی اوکراین به دادستانی نظامی ما رفتند که در آنجا با هم جلساتی داشتند و مدارکی که لازم بود در اختیارشان گذاشته شد.
این دیپلمات ارشد کشورمان اظهارداشت: «این مسأله‌ای است که همه ما در مورد آن جدی هستیم، خود دادستان و قاضی هم در مورد آن جدی هستند که حتما باید کسانی که خاطی هستند، مجازات شوند و این چیزی نیست که در مورد آن ابهامی داشته باشیم. خوشبختانه دادستان‌هایی هم که هستند، افراد بسیار آگاه، حقوقدان و خیلی جدی در این مورد پیگیری‌می‌کنند.»
معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال که آیا رسیدگی کیفری منوط به گزارش سانحه خواهد بود، گفت: «نمی‌توانم از طرف دادستان صحبت کنم، ولی احتمالا دادستانی هم باید گزارش تیم فنی سوانح را ببیند، برای اینکه بخشی از مدارک را احتمالا این گزارش فنی تکمیل می‌کند.
۱۰۰ نفر از خانواده‌های جانباختگان به دادسرا مراجعه و شکایت کرده‌اند
او درباره دسترسی و مراجعه خانواده‌های جانباختگان به دادستانی گفت: «تا جایی که بنده شنیدم حدود ۱۰۰ نفر از خانواده‌ها به دادسرای نظامی یا سازمان قضائی نیروهای مسلح شکایت و خواسته‌هایشان را مطرح کردند. هنوز هم می‌توانند شکایت کنند و اگر خانواده‌ها خواسته‌ای دارند، مراجعه کنند. سایر سازمان‌ها هم این آمادگی را دارند که با خانواده‌ها ملاقات کنند و اگر خواسته‌ای دارند، به آن رسیدگی کنند.»
یک‌جانبه‌گرایی کانادا برای ما قابل قبول نیست
بهاروند در پاسخ به سوالی درباره رویکرد کانادا در فرآیند رسیدگی به این سانحه گفت: «کانادا به یک‌جانبه‌گرایی روی آورده که این موضوع برای ما قابل قبول نیست. نمی‌توانیم با کشوری که می‌خواهد اهداف یک‌جانبه را به ما تحمیل کنند، همکاری بکنیم و این کار را نمی‌کنیم.»
او تصریح کرد: «همکاری و اقداماتی که می‌کنیم بر اساس اصل «قانونی بودن» است، یعنی در چارچوب تعهداتی که ما و کانادا به صورت مشترک داریم و پروسه و رویه‌ای که در نظام بین‌الملل در این مورد وجود دارد، ما مذاکره با کسی را رد نکردیم.»
معاون وزیر امور خارجه یادآورشد: «طرف کانادایی هر وقت نیاز به اطلاعاتی دارد، از ما درخواست مذاکره می‌کند، ولی به محض اینکه از ما جدا می‌شود، کارهای یک‌جانبه خود را پیگیری می‌کند. تا زمانی که این رفتار وجود دارد و تا زمانی که کانادا قوانین بین‌المللی را رعایت نکند، من به عنوان مسئول تیم مذاکره‌کننده فکر نمی‌کنم همکاری یا مذاکره‌ای با آنها داشته باشیم.»
بهاروند در پاسخ به این سوال که آیا این رویه کانادا در مذاکرات با اوکراین اخلال ایجاد نمی‌کند؟ گفت: «فعلا اخلالی ایجاد نکرده است. مذاکره با هر کشوری باید مبنایی داشته باشد. حقوق هوایی و هوانوردی یک حقوق قدیمی طولانی است که اسناد بسیار مفصلی دارد و خیلی چیزها را پیش‌بینی کرده است. از طرف دیگر این سانحه، اولین سانحه نیست که در جهان اتفاق افتاده است. حتی شلیک موشک به هواپیما اولین بار نیست که اتفاق می‌افتد، چندین بار این اتفاقات رخ داده است.»
او خاطرنشان کرد: «سابقه، رویه و قوانین خیلی مفصل و جزئی و کافی در چنین حوادثی وجود دارد که بر اساس همان آمادگی کامل داریم که با همه مذاکره کنیم، ولی اگر کشوری بخواهد با کارهای یک‌جانبه یا تبلیغات یا فشار آوردن یا توهین با ما برخورد کند، مطمئنا ما به هیچ وجه حاضر نیستیم که با آن صحبتی داشته باشیم.»
دور آتی مذاکرات با اوکراین ۳۵ روز دیگر در کی‌یف برگزار می‌شود
معاون حقوقی و امور بین الملل وزارت امور خارجه درباره دور آتی مذاکرات با طرف اوکراینی گفت: «دور بعدی مذاکرات حدود ۳۵ روز دیگر در کی‌یف، پایتخت اوکراین انجام می‌شود. در مورد مسائل کیفری قرار گذاشتیم که در فاصله مانده تا مذاکره بعدی هم تیم‌های داستانی، فنی و حقوقی با هم در تماس باشند. در این مدت هر سوالی که داشته باشند، ما حتما در حد مقدورات و در چارچوب قوانین جواب خواهیم داد.»
او در پایان با تأکید بر اینکه این سانحه برای همه ما خیلی تلخ و تأسف‌آور بود گفت: «ما سعی می‌کنیم تا جایی که ممکن است بر اساس انصاف و عدالت با این موضوع برخورد کنیم، یعنی هیچ قصدی برای تضییع حقی در این روند وجود ندارد، خیلی صادقانه با این موضوع برخورد می‌کنیم.»