«این مصوبه سابقه دارد.» به‌گفته دبیر کمیسیون برنامه‌های درسی شورای‌عالی آموزشوپرورش قبل از این هم شورای‌عالی آموزشوپرورش مصوبه‌ای در این خصوص داشته در سال 81. مصوبه‌ای که به‌گفته «فاطمه رمضانی» به آموزشوپرورش این اجازه را می‌داد تا زبان‌های خارجی علاوه بر انگلیسی را آموزش بدهد. «رمضانی» ادامه می‌دهد: «براساس همان مصوبه سال 81یک واحد درسی تحت‌عنوان آموزش زبان‌های خارجی در مقاطع متوسطه اول و دوم وجود دارد.» دبیر کمیسیون برنامه‌های درسی شورای‌عالی آموزشوپرورش با اشاره به اینکه امسال این ماده‌واحده جدید-امکان آموزش 6زبان خارجی در مدارس- این امکان را فراهم آورده تا زبان عربی به‌عنوان یک زبان نه به‌عنوان زبان قرآن که در برنامه آموزش عمومی دانش‌آموزان است و زبان چینی آموزش داده شود تا دانش‌آموزانی که مایل‌اند به جای زبان انگلیسی این زبان‌ها- عربی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی، روسی، اسپانیایی و چینی- را آموزش ببینند: «انتخاب زبان به‌خود دانش‌آموز محول شده است.»
لیلا مهداد- از فرانسه تا روسی را در مدرسه بیاموزید؛ فرصتی که مصوبه شورای‌عالی آموزشوپرورش زیر سایه اجرای سند تحول بنیادین فراهم آورده. مصوبه‌ای که حق انتخاب را به دانش‌آموزان داده تا علاوه بر انگلیسی، زبان‌های دیگری را انتخاب کنند.
آموزش6زبان خارجی جدید در مدارس؛ مصوبه 1026جلسه شورای‌عالی آموزشوپرورش که در راستای عملیاتی کردن راهکار 1-5سند تحول بنیادین آموزشوپرورش مبنی بر «ارائه آموزش زبان خارجی در چارچوب بخش انتخابی (نیمه‌تجویزی) برنامه درسی با رعایت اصل تثبیت و تقویت هویت اسلامی- ایرانی» و اصلاح مصوبه جلسه 678شورای‌عالی آموزشوپرورش در 02/ 08/1381بوده. این مصوبه به وزارت آموزشوپرورش اجازه داده حسب نیازها و تقاضای اجتماعی جدید و با رعایت اصل تنوع‌بخشی به زبان‌های‌خارجی، علاوه بر زبان انگلیسی، نسبت به آموزش زبان‌های عربی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی، روسی، اسپانیایی و چینی اقدام کند.
وظایف یک وزارتخانه در قبال یک مصوبه
و اما وظایف آموزشوپرورش در قبال این مصوبه؛ در گام نخست آموزشوپرورش موظف است برنامه درسی زبان‌های خارجی را به تصویب شورای‌عالی آموزشوپرورش برساند. در گام بعدی، این وزارتخانه موظف است مواد و منابع آموزشی- تربیتی مبتنی بر برنامه درسی زبان‌های خارجی مصوب شورای‌عالی آموزشوپرورش را با مشارکت سایر بخش‌های دولتی و غیردولتی تألیف، تدوین، متناسب‌سازی یا معرفی کند. آموزشوپرورش موظف است با اولویت برگزاری کلاس‌های‌حضوری، در مناطقی که امکان ارائه حضوری زبان‌های غیرانگلیسی وجود ندارد از طریق آموزش‌های غیرحضوری یا ترکیبی اقدام کند. اگرچه آموزشوپرورش می‌تواند سازوکارهای لازم برای دانش‌آموزان متقاضی یادگیری و ارزشیابی زبان‌های خارجی غیرانگلیسی را در کانون زبان ایران یا سایر مؤسسات تربیتی-تخصصی مورد تأیید وزارت آموزشوپرورش فراهم کند. در آخر، این وزارتخانه موظف است با بررسی جامع و کامل از وضعیت آموزش زبان انگلیسی، همراه با پیشنهادهای کیفی بهبود آموزش زبان ظرف مدت 6ماه به شورای‌عالی آموزشوپرورش ارائه دهد. البته مطابق تبصره 1و 2این مصوبه، دستورالعمل اجرایی این ماده واحده توسط وزارت آموزشوپرورش تهیه و با امضای وزیر آموزشوپرورش ابلاغ خواهد شد. نکته قابل تامل اینکه با ابلاغ این مصوبه، مصوبات مغایر در مورد آموزش زبان‌های خارجی لغو می‌شود.
«برنامه‌ها روی کاغذ زیبا و جذاب به‌نظر می‌رسند اما باید دید آموزشوپرورش در اجرا چقدر در این عرصه موفق خواهد بود. زبان انگلیسی چندین دهه است در مدارس تدریس می‌شوند اما نسل‌های قبل چقدر به این زبان تسلط دارند؟»
قبلا هم از این آموزش‌ها گفته بودند
ماجرای زبان‌های خارجی و آموزش‌شان در مدارس به بیش از یک‌دهه قبل برمی‌گردد؛ یعنی به تاریخ تصویب طرح آموزش 5 زبان غیرانگلیسی به دانش‌آموزان. پدر «ماهان» مصوبه جدید را هم بی‌نتیجه می‌داند: «10شاید هم 12سال پیش بود که قرار شد 5 زبان خارجی دیگر در مدارس تدریس شوند، اما به غیراز انگلیسی و عربی زبان خارجی دیگری در مدارس تدریس نشد.»
پدر «ماهان» شوق آموزش زبان‌های خارجی در مدارس را هنوز به یاد دارد: «آن دوره پسر بزرگ‌ترم «هومن» تحصیل می‌کرد اما عملا از آموزش فرانسه، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی و روسی در مدارس خبری نبود.» پدر «ماهان» همان دوره پیگیر ماجرا بوده چرا برخلاف مصوبه آموزشوپرورش، آموزشی در مدارس نیست: «برخی می‌گفتند دانش‌آموزان اشتیاقی به این مسئله نشان نداده‌اند. هرچند به شخصه معتقدم در آن بازه زمانی نبود کتاب، امکانات آموزشی و حتی نبود معلم اجازه نداد این مصوبه کاملا اجرایی شود.» او امیدوار است مصوبه جدید که از آموزش 6زبان خارجی خبر می‌دهد زیرساخت‌های اجرایی را داشته باشد.
زیرساخت‌ها مهیاست؟
«مشکل معلم ندارند؟» مادر «مهربان» این مصوبه را اتفاقی رو به جلو برای آموزشوپرورش می‌داند اما سؤال اصلی‌اش این است آیا برای هر 6زبان انتخاب شده، معلم کافی وجود دارد؟: «چندین سال پیش هم چنین مصوبه‌ای بود اما اگر اشتباه نکنم زبان چینی آن موقع نبود اما هیچ‌وقت اجرایی نشد.» مادر «مهربان» معلم زبان است و مشکل قوی نبودن زبان دانش‌آموزان را در نبود آزمایشگاه زبان در مدارس می‌داند: «آموزش 5یا 6زبان خارجی نیازمند معلم آموزش‌دیده و باتجربه است هرچند کتاب‌های مختص هر زبان هم ضرورت دارد.» او معتقد است این گام بزرگی است اما نیازمند درنظر گرفتن و فراهم آوردن زیرساخت‌هاست: «برنامه‌ها روی کاغذ زیبا و جذاب به‌نظر می‌رسند اما باید دید آموزشوپرورش در اجرا چقدر در این عرصه موفق خواهد بود. زبان انگلیسی چندین دهه است در مدارس تدریس می‌شوند اما نسل‌های قبل چقدر به این زبان تسلط دارند؟»
ماجرای زبان‌های خارجی و آموزش‌شان در مدارس به بیش از یک‌دهه قبل برمی‌گردد؛ یعنی به تاریخ تصویب طرح آموزش 5 زبان غیرانگلیسی به دانش‌آموزان. پدر «ماهان» مصوبه جدید را هم بی‌نتیجه می‌داند: «10شاید هم 12سال پیش بود که قرار شد 5 زبان خارجی دیگر در مدارس تدریس شوند، اما به غیراز انگلیسی و عربی زبان خارجی دیگری در مدارس تدریس نشد.»
این به نفع اولیاست
«زبان انگلیسی، زبان علم است و ناآشنایی با آن به مشکلاتی در این دهکده جهانی منجر خواهد شد. فراگیری این زبان یک ضرورت به‌حساب می‌آید، اما تا چه اندازه در سال‌های قبل موفق بودیم که حالا از آموزش زبان آلمانی، فرانسه و… بگوییم؟» از نظر پدر «نیکان» آموزش زبان به غیراز زبان مادری یکی از ضروریات دنیای امروز است: «اگر این مصوبه با تمام زیرساخت‌ها تصویب و ابلاغ شده باشد، اتفاق خوبی است. اگر خیال‌مان از کیفیت آموزش زبان در مدارس راحت باشد هزینه کلاس‌های آموزشی را نخواهیم داشت و این به نفع اولیاست.» پدر «نیکان» بر این باور است که اغلب خانواده‌ها چه به میل دانش‌آموز چه به اجبار کلاس‌های آموزش زبان انگلیسی را در برنامه‌شان گنجانده‌اند: «تنوع زبان‌های خارجی در مدارس می‌تواند بچه‌ها را سر ذوق بیاورد که زبان دیگری را بیاموزند. شاید همین، جرقه‌ای در ذهن بچه‌ای شود برای ادامه یادگیری آن زبان.»
مصوبه‌ای قدیمی با ماده‌واحده جدید
«این مصوبه سابقه دارد.» به‌گفته دبیر کمیسیون برنامه‌های درسی شورای‌عالی آموزشوپرورش قبل از این هم شورای‌عالی آموزشوپرورش مصوبه‌ای در این خصوص داشته در سال 81. مصوبه‌ای که به‌گفته «فاطمه رمضانی» به آموزشوپرورش این اجازه را می‌داد تا زبان‌های خارجی علاوه بر انگلیسی را آموزش بدهد. «رمضانی» ادامه می‌دهد: «براساس همان مصوبه سال 81یک واحد درسی تحت‌عنوان آموزش زبان‌های خارجی در مقاطع متوسطه اول و دوم وجود دارد.»
دبیر کمیسیون برنامه‌های درسی شورای‌عالی آموزشوپرورش با اشاره به اینکه امسال این ماده‌واحده جدید-امکان آموزش 6زبان خارجی در مدارس- این امکان را فراهم آورده تا زبان عربی به‌عنوان یک زبان نه به‌عنوان زبان قرآن که در برنامه آموزش عمومی دانش‌آموزان است و زبان چینی آموزش داده شود تا دانش‌آموزانی که مایل‌اند به جای زبان انگلیسی این زبان‌ها- عربی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی، روسی، اسپانیایی و چینی- را آموزش ببینند: «انتخاب زبان به‌خود دانش‌آموز محول شده است.»
در یک بند اشاره شده مواد و منابع آموزشی- تربیتی مبتنی بر برنامه درسی زبان‌های خارجی مصوب شورای‌عالی آموزشوپرورش را با مشارکت سایر بخش‌های دولتی و غیردولتی تألیف، تدوین، متناسب‌سازی یا معرفی کند. این بند این امکان را فراهم می‌آورد که دست آموزشوپرورش باز باشد تا براساس برنامه درسی مصوب شورای‌عالی و معیارهایی که مشخص شده تا دانش‌آموزان را از منابع باکیفیت بهره‌مند کنند
هیچ دانش‌آموزی محروم نمی‌ماند
در گفتن از مصوبه سال 81 و ابتر ماندن آن باید گفت پراکندگی داوطلبان برای زبان‌های غیرانگلیسی بالا بوده هرچند به باور دبیر کمیسیون برنامه‌های درسی شورای‌عالی آموزشوپرورش باید دید درخصوص ماده‌واحده این پراکندگی چگونه است: «قبل از این مثلا در زبان فرانسه تعداد داوطلبان در یک مدرسه به اندازه‌ای نبود که یک معلم به آن اختصاص داد برای همین در ماده‌واحده جدید یکی از بندها به رفع این مشکل اختصاص یافته است.»
«رمضانی» ادامه می‌دهد: «در ماده‌واحده جدید با اولویت کلاس‌های حضوری در مناطقی که امکان ارائه زبان‌های غیرانگلیسی وجود ندارد از آموزش‌های غیرحضوری یا ترکیبی استفاده خواهد شد تا هیچ دانش‌آموزی محروم نماند.» به‌گفته دبیر کمیسیون برنامه‌های درسی شورای‌عالی آموزشوپرورش در مصوبه اخیر چند تکلیف برای وزارت آموزشوپرورش تعیین شده تا هم بتوان کیفیت آموزش این زبان‌ها را رصد و هم تامین کرد. او ادامه می‌دهد: «در یک بند اشاره شده مواد و منابع آموزشی- تربیتی مبتنی بر برنامه درسی زبان‌های خارجی مصوب شورای‌عالی آموزشوپرورش را با مشارکت سایر بخش‌های دولتی و غیردولتی تألیف، تدوین، متناسب‌سازی یا معرفی کند. این بند این امکان را فراهم می‌آورد که دست آموزشوپرورش باز باشد تا براساس برنامه درسی مصوب شورای‌عالی و معیارهایی که مشخص شده تا دانش‌آموزان را از منابع باکیفیت بهره‌مند کنند.»
هیچ کاری نشد ندارد
«آموزش 6زبان در مدارس، فرصت طلایی برای دانش‌آموزان است به شرط اینکه آموزشوپرورش نیروی متخصص این کار را داشته باشد.» به باور یکی از کارشناسان آموزشی، چند دهه قبل زبان انگلیسی جزو دروس قرار گرفت اما اغلب آن نسل یا با این زبان بیگانه‌اند یا تلفظ صحیح آن را نیاموخته‌اند. به اعتقاد «زهره سوری» در آموزش زبان خارجی در گام نخست باید نیروی متخصص تامین شود: «اینکه دانش‌آموزان حق انتخاب زبان دلخواه‌شان را دارند اتفاق خوبی است. اینکه آیا می‌شود این مصوبه را اجرایی کرد باید گفت هیچ کاری نشد ندارد.» «سوری» ادامه می‌دهد: «اجرایی شدن درست این مصوبه بسته به شأن نیروی کار دارد. قبل از کرونا کسی برای فضای مجازی پا پیش نگذاشت اما در دوران کرونا دیدیم که برخی نقاط پیشرفت خوبی در این عرصه داشتند. درواقع در جاهایی که نیروی کار اراده کرد و اطلاعاتش به‌روز شد دستاوردهای خوبی در آموزش مجازی داشتیم.»
اگر آموزشوپرورش بخواهد از معلم‌های خودش در این عرصه بهره ببرد کار سخت شده و احتمال اینکه اجرایی شدنش ابتر بماند دور از ذهن نیست چون معلم‌ها باید دوره ببینند و… و این یعنی هزینه‌ای هنگفت برای آموزشوپرورش
یک پیشنهاد؛ آقای آموزشوپرورش از نیروهای متخصص آموزشگاه‌ها بهره ببر
آموزش زبان‌های آلمانی، اسپانیایی، چینی و… از جهاتی نیاز جامعه امروز هستند. به اعتقاد «زهره سوری» آموزشوپرورش زبان‌های خوبی را برای آموزش درنظر گرفته است: «همه، انگلیسی که نمی‌خواهند یاد بگیرند. در شرایط فعلی باید توجه ویژه به نیاز جامعه داشت. در شرایط کنونی، جامعه مراودات تجاری با چین دارد یا همینطور با آلمان.»
این کارشناس آموزشی با اشاره به اینکه مرکز علمی-پژوهشی یونسکو اعلام کرده فرد باسواد فردی است که مهارت دارد و از سوادش بتواند درآمدزایی داشته باشد، بنابراین دانش‌آموز ما هم مهارت‌های دوره خود را باید بیاموزد: «این زبان‌ها نیازهای روز جامعه هستند، البته به شرط داشتن نیروی متخصص.» «سوری» یک پیشنهاد برای آموزشوپرورش دارد؛ اینکه این وزارتخانه، نیروی موردنیازش را از آموزشگاه‌های علمی که خودش مجوز داده تامین کند: «اگر آموزشوپرورش بخواهد از معلم‌های خودش در این عرصه بهره ببرد کار سخت شده و احتمال اینکه اجرایی شدنش ابتر بماند دور از ذهن نیست چون معلم‌ها باید دوره ببینند و… و این یعنی هزینه‌ای هنگفت برای آموزشوپرورش.»