پتانسیل ارتقا را داریم

ایران در جایگاه 90، آمریکا در رده 125!

براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، اقتصاد ایران در میان 191 کشور نسبت به سال گذشته -2023- 10پله بهبود یافته است. طبق گزارش این نهاد بین‌المللی اقتصاد ایران در سال‌جاری با پیشی گرفتن از 10کشور به جایگاه 90 رسیده است. به عبارتی رشد اقتصادی ایران از 101کشور جهان بالاتر است. البته طبق گزارش این نهاد بین‌المللی انگلیس با رشد اقتصادی 0.48درصدی در جایگاه 171 در میان 191 کشور قرار دارد. فرانسه هم با رشد اقتصادی 0.95درصدی در جایگاه 158 قرار دارد.

رشد اقتصادی آلمان که در سال 2022 برابر با 1.8بوده در سال جاری میلادی به منفی 0.53درصد افت کرده است. آلمان جایگاه 181 را در میان 191کشور دارد. آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان با رشد اقتصادی 2درصدی جایگاه 125 را به خود اختصاص داده است. اگرچه بحرین، اردن، یونان، قطر، اسپانیا، روسیه، ژاپن، سوئیس، عربستان و عراق هم رده‌های پایین‌تر از ایران قرار گرفتند. در این رده‌بندی ماکائو با رشد 74.7درصدی در جایگاه نخست، گویان با 38.4درصد رشد در جایگاه دوم و لیبی با 12.54 درصد در جایگاه سوم قرار دارند.

رشد اقتصادی آلمان که در سال 2022 برابر با 1.8بوده در سال جاری میلادی به منفی 0.53درصد افت کرده است. آلمان جایگاه 181 را در میان 191کشور دارد. آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان با رشد اقتصادی 2درصدی جایگاه 125 را به خود اختصاص داده است.

در یک دهه اخیر در جایگاه‌های هفدهم تا بیستم دنیا بوده‌ایم

درخصوص جایگاه اقتصادی در جهان متغییرهای متعددی قابل تحلیل هستند. به گفته یکی از اعضای هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تهران به «شهروند» در بحث جایگاه اقتصادی در جهان بستگی دارد از چه جایگاه و منظری، مبتنی بر کدام متغییرها این جایگاه را بررسی کنیم. بنابرنظر «وحید شقاقی‌شهری» یکی از این شاخص‌ها، تولید ناخالص داخلی به قدرت برابری خرید است.

«شقاقی‌شهری» با اشاره به اینکه در 10سال اخیر با توجه به شاخص تولید ناخالص داخلی به قدرت برابری خرید رتبه ایران در جایگاه‌های هفدهم تا بیستم جهان بوده است:«گاها این رتبه به سمت هفدهم جهان میل پیدا کرده و زمانی به جایگاه بیستم.»  به گفته این عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تهران اگر شاخص‌های دیگری – جایگاه ایران از منظر علم و فناوری یا از حیث توسعه انسانی یا شاخص‌های ترکیبی – را مدنظر قرار دهیم، بی‌شک این جایگاه متفاوت خواهد بود.

در توسعه انسانی جزو کشورهایی  هستیم که وضعیتش روبه بهبود است

به گفته «شقاقی‌شهری» ایران در توسعه انسانی جزو کشورهایی است که وضعیتش روبه بهبود است: «در سال‌های اخیر در این شاخص روند رو به بهبود را نشان می‌دهد. دلیل آن هم بهبود مستمر وضعیت آموزش و بهداشت در ایران بوده که در دهه‌های اخیر رقم خورده است.» به گفته این عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تهران، ایران در برخی از شاخص‌های تعیین جایگاه اقتصادش در دنیا با کشورهای همسایه رقابت تنگاتنگی دارد. به عنوان نمونه در شاخص تولید ناخالص داخلی به قدرت برابری خرید این رقابت با کشورهای همسایه سخت است. بنابرنظر «شقاقی‌شهری» تحریم‌ها تاثیر منفی بر اقتصاد ایران در مجموع داشته است تا جایی که در سال‌های ابتدایی دهه 90 وضعیت شاخص تولید ناخالص داخلی به قدرت برابری خرید با عربستان و ترکیه تا حدودی برابر بودیم اما در دهه‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها و مشکلات ناشی از آن با این دو کشور  در این شاخص فاصله پیدا کرده‌ایم.

توليد ناخالص داخلی تركيه دو برابر ايران شده است

به گفته «شقاقی‌شهری» توليد ناخالص داخلي به قدرت برابری خريد و به قيمت ثابت در تركيه 2800 ميليارد دلار است. این در حالی است که توليد ناخالص داخلي عربستان هم به 1800ميليارد دلار رسيده است. البته توليد ناخالص داخلي به قدرت برابری خريد و به قيمت ثابت 1369 ميليارد دلار است، بنابراین توليد ناخالص داخلی تركيه دو برابر ايران شده است: «امروز فاصله اقتصاد ايران با اقتصاد كشوری مانند عربستان به كمتر از 100ميليارد دلار رسيده است.» این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: «هدف‌های اقتصادی كه كشورهای تركيه و عربستان برای سال 2030 ميلادی در نظر گرفته‌اند در برنامه‌ریزی ما اهمیت بالایی دارد.» به گفته این عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تهران، تركيه قصد دارد جزو 5 كشور برتر دنيا باشد. عربستان هم اعلام كرده ، تلاش می‌کند تا اقتصاد كشورش را به زير 10 كشور دنيا برساند.»

 اگر برنامه‌های اقتصادی در برنامه هفتم توسعه اتفاق بیفتد، می‌توانیم امیدوار باشیم به رتبه‌های 17، 18 و 19 که سال‌های قبل داشتیم، برگردیم.  هرچند عمده رشد اقتصادی این سال به واسطه فروش نفت است، هرچند اگر بتوانیم این رشد را حفظ کنیم با توسعه و سرمایه‌گذاری می‌توانیم به جهش تولید و بهبود شرایط اقتصادی امیدوار باشیم.

پیش‌بینی‌ام این است، رشد اقتصادی سال 1402 بین 6 تا 6.5 درصد اعلام شود

به گفته یکی از اعضای هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تهران ایران ظرفیت‌های بالایی دارد، بنابراین اگر تلاش‌ها مضاعف شود، امکان سرعت گرفتن شرایط اقتصادی وجود دارد. بنابرنظر «وحید شقاقی‌شهری» در زمینه جمعیت جوان و تحصیلکرده ما جزو کشورهایی هستیم که شرایط مطلوبی دارد، اگرچه برای پیشتازی در اقتصاد دانش‌بنیان‌ها را هم داریم که می‌توانند تاثیرگذار باشند: «از حیث منابع طبیعی، شرایط ژئوپولتیک و… شرایط برای جهش اقتصادی مساعد است.» به گفته این کارشناس اقتصادی تحریم‌ها، برخی ناکارآمدی‌های اقتصادی و …. هم عواملی هستند که بر مساله اقتصاد تاثیر منفی گذاشته‌اند.

بنابرنظر «شقاقی‌شهری» اگر برنامه‌های اقتصادی در برنامه هفتم توسعه اتفاق بیفتد، می‌توانیم امیدوار باشیم به رتبه‌های 17، 18 و 19 که سال‌های قبل داشتیم، برگردیم. این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: «پیش‌بینی من این است که رشد اقتصادی سال 1402 بین 6 تا 6.5 درصد اعلام شود. هرچند عمده رشد اقتصادی این سال به واسطه فروش نفت است، هرچند اگر بتوانیم این رشد را حفظ کنیم با توسعه و سرمایه‌گذاری می‌توانیم به جهش تولید و بهبود شرایط اقتصادی امیدوار باشیم.

ایران جایگاه سیزدهم آسیا را به خود اختصاص داده است

آسیا بیش از 60درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده است. این در حالی است که بزرگترین قاره جهان، سریع‌ترین رشد اقتصادی را هم دارد. طبق گزارش مک ‌کینزی، آسیا می‌تواند بیش از 50درصد تولید ناخالص داخلی جهانی را تا اواسط قرن بیست و یکم به‌عهده بگیرد. به نقل از یاهو، ایران جایگاه سیزدهم آسیا را به خود اختصاص داده است. ایران در تولید ناخالص داخلی رتبه 19آسیا را دارد. در شاخص جهانی قدرت آتش هم رتبه 9 را به خود اختصاص داده است.

ایران از سال 2023 یکی از قدرتمندترین کشور‌های آسیایی به‌ویژه از نظر قدرت نظامی و نفوذ سیاسی در منطقه خاورمیانه است. این کشور 12درصد از ذخایر جهانی نفت را به خود اختصاص داده، همچنین دارای 12 ارتش بزرگ جهان را دارد. ارتش این کشور دارای 3هزار موشک راهبردی است که برخی از موشک‌های بالستیک قاره‌پیما دارای برد حداکثری 2هزار کیلومتر هستند. برخی دیگر از دارایی‌های نظامی آن شامل بیش از 4هزار تانک، 541 هواپیما، از جمله 196 جنگنده، و 42 کشتی نیروی دریایی است.

 ایران قدرت شانزدهم اقتصاد آسیا در سال 2050

ایندیپندنت در گزارش مفصلی ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای مختلف بر مبنای برابری قدرت خرید در سال 2050 را به نقل از صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده است. طبق این گزارش در نیمه قرن بیست و یکم ارزش تولید ناخالص داخلی ایران بر مبنای برابری قدرت خرید به 2.354هزار میلیارد دلار می‌رسد و ایران به عنوان شانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا معرفی می‌شود. براساس این گزارش ارزش تولید ناخالص داخلی ایران در فاصله سال‌های 2017 تا 2050 میلادی 53درصد رشد خواهد کرد، این در حالی است که در شرایط کنونی، ایران با ارزش تولید ناخالص داخلی 536هزار میلیارد دلار جایگاه هجدهم دنیا را از آن خود کرده است. طبق گزارش ایندیپندنت در سال 2050 عربستان سعودی، کره‌جنوبی و ایتالیا جایگاه سیزدهم تا پانزدهم را در میان اقتصاد‌های دنیا خواهند داشت. اسپانیا، کانادا و مصر از نظر ارزش تولید ناخالص داخلی بر مبنای برابری قدرت خرید هفدهمین تا نوزدهمین اقتصاد دنیا شناخته خواهند شد.

ایران از سال 2023 یکی از قدرتمندترین کشور‌های آسیایی به‌ویژه از نظر قدرت نظامی و نفوذ سیاسی در منطقه خاورمیانه است. این کشور 12درصد از ذخایر جهانی نفت را به خود اختصاص داده، همچنین دارای دوازدهمین ارتش بزرگ جهان را دارد

یک متغیر نمی‌تواند نمود شفافی از وضعیت داشته باشد

مرکز آمار ایران در آبان 1402  اعلام کرد رشد اقتصادی ۶.۱ درصد است. به گفته «آلبرت و بغزیان»، تحلیگران اقتصادی به «شهروند»  نمی‌توان در مورد آمارها و صحت و سقمشان صحبت کنیم اما در کل این آمار و ارقام ارائه شده خیلی هم نامعقول نیست. بنابرنظر «آلبرت بغزیان» اگر نرخ رشد تورم را کمی مهار شود و موانع تولید هم رفع شود، رشد 6درصدی اقتصادی خیلی هم دور از ذهن نیست. «بغزیان» به «شهروند» می‌گوید: «ارتقا جایگاه جهانی در حوزه اقتصاد کار سختی نیست چون اغلب کشورها اطلاعات مربوط به شاخص‌ها را در اختیار مراکز بین‌المللی می‌گذارند.» بنابرنظر این کارشناس اقتصادی گاهی اوقات شاخص کشورها شاخصی را انتخاب می‌کنند که وضعیت مطلوب‌تری در آن دارند.

این تحلیلگر اقتصادی با اشاره به اینکه در این حوزه باید حرفه‌ای عمل کرد و نه به دنبال سیاه‌نمایی رفت و نه همه چیز را مطلوب نشان داد، می‌گوید: «وقتی صحبت از رشد اقتصادی می‌شود حرفی از خود اقتصاد نیست شاید ما رشد اقتصادی 6درصدی داشته باشیم که در قیاس با رشد 2درصدی آمریکا یا رشد 3درصدی ياپن رقم قابل‌تاملی باشد اما وقتی به سرانه می‌رسیم یعنی رشد تقسیم بر جمعیت می‌شود جایگاه‌های مناسبی را به خود اختصاص نمی‌دهیم.» به گفته این کارشناس اقتصادی با این تفاسیر نمی‌توان یک فاکتور یا متغییر را ملاک قرار داد چون نمود شفافی از وضعیت نخواهد داشت.

زیرساخت‌های تولید در کشور مهیاست

به گفته این تحلیلگر اقتصادی وقتی صحبت از رشد اقتصادی به میان می‌آید باید دید این رشد در کشاورزی رقم خورده یا در نفت و فرآورده‌های نفتی یا صنعت خودروسازی و … هرچند باید در کنار رشد اقتصادی افزایش قیمت‌ها را هم در نظر گرفت تا مشخص شود سرانه خوراک، آموزش، بهداشت و … بهبود یافته‌اند یا خیر؟ «آلبرت بغزیان» با اشاره به اینکه در تولید ناخالص ملی و با توجه به شعار سال باید گفت کشور ما پتانسیل رشد را دارد چون زیرساخت‌های آن مهیاست، بنابراین می‌توان به رشد تولید داخلی مدنظر دست یافت.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر شعار سال با معیار تولید را داشته‌ایم؛ تولید و بهره‌وری، تولید و دانش‌بنیان‌ها و… و امسال هم که صحبت از مشارکت مردمی است. «بغزیان» ادامه می‌دهد: «در سال‌های گذشته دانش‌بینان‌ها و بهره‌وری و … استارت‌شان خورد و روی ریل قرار دارند و تنها باید توسط نهادها تغذیه شوند اما در زمینه مشارکت مردمی کاری صورت نگرفته، بنابراین امسال باید پایه‌های این مساله تقویت شود.» بنابرنظر این کارشناس اقتصادی در تولید زیرساخت‌های لازم را داریم و تنها باید منابع مالی تزریق شود، در بحث مشارکت مردمی هم بر این موضوع تاکید شده است. چون اغلب شهروندان منابع مالی‌شان را در بازارهای سوداگری و بازارهای موازی سرمایه‌گذاری می‌کنند که متاسفانه تاثیری در تولید ندارند.

تجارت خارجی ایران در سالی که گذشت؛ 153میلیارد و 170میلیون دلار

به گفته معاون وزیر اقتصاد به خبرگزاری ایلنا، صادرات نفت ایران در 12ماه 1402 به 35میلیارد و 870میلیون دلار رسیده بود. بنابرنظر «محمد رضوانی‌فر» رقم کل صادرات سال 1402 با احتساب نفت، برق، خدمات فنی‌ مهندسی و تجارت چمدانی 86میلیارد و 890 میلیون دلار بوده است. به گفته «رضوانی‌فر» در  12ماهه سال 1402 بدون احتساب صادرات نفت خام، خدمات فنی مهندسی و برق حدود 16.87میلیارد دلار کسری تجارت خارجی و با احتساب صادرات نفت خام، خدمات فنی مهندسی و برق 20.06 میلیارد دلار با مازاد تجارت خارجی روبه‌رو بودیم: «تجارت خارجی ایران یعنی مجموع واردات و صادرات در سال 1402 با 2.6درصد افزایش به رقم 153میلیارد و 170میلیون دلار رسیده بود.»

به گفته معاون وزیر اقتصاد، چین با 13میلیارد و 915میلیون دلار، عراق با 9میلیارد و 215میلیون دلار، امارات متحده عربی با 6 میلیارد و 611 میلیون دلار، ترکیه با 4میلیارد و 160میلیون دلار و هند با 2 میلیارد و 173میلیون دلار، 5 کشور اول مقصد کالای صادراتی ایران بودند: «این 5کشور  در مجموع 74.53 درصد از وزن و 7.13درصد از کل ارزش صادرات کشور را به خود اختصاص دادند.»